علائم ناباروری در مردان

ناباروری در مردان عوامل و علائم مختلفی دارد که با تشخیص و یافتن مشکلات ناباروری مردان می توان راه حل هایی را ارائه داد. ناباروری و نازایی مشکل تقریبا 15 تا 20 درصد زوج ها می باشد. حدود نصف این نازایی بدلیل ناباروری مردان می‌باشد. ناباروری بدلیل تولید کم اسپرم، ناقص بودن یا بی حرکتی اسپرم و یا انسدادی که جلوی رهایی اسپرم را میگیرد، می‌باشد. بیماری ها، صدمات، مشکلات مزمن قلبی، شیوه و سبک زندگی و سایر عوامل می‌توانند بر ناباروری تاثیر داشته باشند.

علل ناباروری در مردان
مایع منی حاوی مقادیر زیادی اسپرم است که در حالت طبیعی داخل بیضه  تولید شده و در هر رابطه جنسی ، هنگام انزال ، خارج می شود. حال اگر هر مشکلی بر سر راه ساخت ، تولید ، نگهداری ، مسیر و ...ی اسپرم وجود داشته باشد ، در باروری مرد اختلال ایجاد می شود .

تشخیص ناباروری در مردان
با یک آزمایش اسپرم ساده ، به بسیاری از مسایل می توان پی برد. برای انجام آزمایش اسپرم ، باید حداقل 48 ساعت و حداکثر 120 ساعت پرهیز جنسی داشته باشید .
- مقدار نرمال مایع منی ، 2-5 سی سی است .
- حداقل تعداد اسپرم قابل قبول در هر سی سی مایع منی 20 میلیون است.
- بیش از 50% اسپرم ها باید در دو ساعت اول با شدت درجه 3 یا درجه 4 فعال باشند..
- اسیدیتی یا PH مایع منی باید در حد 7.2 یا بیشتر باشد.
- در اسپرموگرام اگر تعداد اسپرم ها کمتر از 10 میلیون در سی سی باشد آزمایش هورمونی باید  درخواست  شود . این آزمایشات شامل : تستوسترون،FSH،LH،پرولاکتین می باشند.
- اگر تعداد اسپرم در اسپرموگرام کمتر از 5 میلیون در سی سی باشد آزمایش ژنتیکی کاریوتایپ هم لازم است.
- اگر در اسپرموگرام هیچ اسپرمی یافت نشود (آزواسپرمی) علاوه بر آزمایش هورمونی و ژنتیکی، لازم است از بافت بیضه ، نمونه برداری شود . 

 ‌اختلالات هورمونی عامل ناباروری مردان
اختلالات هورمونی سبب حدود 5-2% مشكلات ناباروری در مردان می شود. تولید نامناسب هورمون های FSH و LH بر تولید هورمون مردانگی یا تستوسترون و تولید اسپرم تأثیر دارند.

مشكلات مربوط به دستگاه ایمنی بدن
در بدن بعضی مردان علیه اسپرم خودشان ماده ای به نام آنتی بادی تولید می شود كه سبب كاهش حركت اسپرم یا به هم چسبیدن آنها می شود.

علل  ژنتیکی ناباروری مردان
علل ناباروری مردان اعم از مشکلات هورمونی و چاقی تا غیر طبیعی بودن سلول های جنسی (تخمک و اسپرم) همگی می تواند به نوعی تحت تاثیر عوامل ژنتیکی باشد. برای مثال استعداد چاقی، ابتلا به عفونت و حتی لزوم انجام یک جراحی که به ناباروری می انجامد همگی هر چند کوچک می توانند به عوامل ژنتیکی مربوط باشند. امروزه مطالعات بر روی ژنهای خاص در انسان و مدل های آزمایشگاهی تا حدودی تاثیر عوامل ژنتیکی بر ناباروری مردان را آشکار ساخته اند.

بعضی ز عوامل ژنتیکی بر ناباروری مردان تاثیر می گذارند، در حالی که بعضی عوامل دیگر بر روی هر دو جنس و یا فقط بر روی زنان تاثیر گذارند. برای مثال جابجایی های کروموزومی می تواند بر روی مردان و زنان تاثیر بگذارد اما سندروم کلاین فلتر که در آن ترکیب کروموزوم های جنسی به صورت XXY در می آید تنها مختص مردان است و سندروم ترنر که در آن بیمار فقط دارای کروموزوم جنسی X است تنها مختص زنان است.     

ناهنجاری های ساختاری بدن (باعث ناباروری در مردان)
بعضی عوامل نظیر بسته بودن لوله های خروج اسپرم (دفران، اپیدیدیم)‌ سبب ناباروری در مردان می شود. بسته شدن لوله های خروج اسپرم می تواند به علل مادرزادی، نقص ژنتیكی، عفونت ها یا التهاب های دستگاه ادراری – تناسلی باشد. البته جای جراحی های قبلی نیز می تواند این لوله ها را ببندند.از جمله عوامل دیگر ناباروری در مردان واریكوسل است. در این حالت رگهای درون كیسه بیضه متسع می شود و كیفیت اسپرم كاهش می یابد.

عوامل دیگر ناباروری مردان
عوامل دیگری نظیر ناتوانی جنسی و یا انزال زودرس نیز می تواند عامل ناباروری  در مردان باشد.

عوامل ناشناخته ناباروری مردان
گاه ممكن است پس از یك معاینه دقیق پزشكی، زن و شوهر كاملا‌ سالم تشخیص داده  شوند ولی به علل ناشناخته بارور نشوند. اگرچه معمولا بعد از دو سال تعداد زیادی از این زوج ها بچه دار می شوند، اما تعدادی از آنها حتی بعد از گذشت سه سال بدون استفاده از روش های پیشگیری بچه دار نمی شوند، در این صورت باید تحت درمان قرار بگیرند.

نحوه نمونه گیری برای آزمایش اسپرم
برای انجام آزمایش بهتر است بین دو تا هفت روز قبل از انجام آزمایش انزال یا نزدیکی رخ نداده باشد (زمان ایده آل 24 تا 48 ساعت می باشد). درآزمایشگاه های مراکز ناباروری معمولا اتاق ویژه نمونه گیری در اختیار زوجین قرار می گیرد، اما اگر نمونه دادن در این مکان ها دشوار باشد، میتوان نمونه را در منزل تهیه نمود و کمتر از نیم ساعت در دمای بدن (ظرف نمونه چسبیده به بدن)، آن را به آزمایشگاه رساند.ظرف نمونه گیری باید از آزمایشگاه گرفته شود و کاملا تمیز باشد. دهانه ظرف نیز باید به اندازه کافی گشاد باشد. نمونه باید حداکثر طی یک ساعت پس از انزال مورد بررسی قرار گیرد.

بهتراست نمونه با دست و با روش تحریک مصنوعی و بدون بکار بردن صابون یا مواد لغزنده کننده که می توانند اسپرم کش باشند تهیه شود. به هیچ عنوان از کاندوم برای جمع آوری نمونه نباید استفاده نمود. البته در برخی مراکز کاندوم های مخصوص بدون مواد آسیب رسان به اسپرم ها وجود دارد، که می توان با سهولت بیشتری نمونه داد. اگر نمونه با روش نزدیکی تهیه شود، احتمال آلودگی نمونه با ترشحات واژن و نتایج کاذب وجود دارد. دقت شود که تمام نمونه در ظرف ریخته شود و بهتر است با در دست گرفتن ظرف نمونه گیری دمای آن را به دمای بدن نزدیک نمود.

 سونوگرافی جهت تشخیص ناباروری مردان
در این روش با کمک امواج صوتی تصویر اعضاء نرم داخلی بدن بازسازی و روی صفحه نمایشگر نشان داده می شود. اشعه زیان آور نیز ندارد. در مورد سیستم ادراری تناسلی آقایان سونوگرافی از بیضه ها و کلیه ها و مجاری ادراری و پروستات قابل انجام است. در این روش پروب یا وسیله ثبت کننده دستگاه سونوگرافی روی بدن قرار گرفته و اطلاعاتی در مورد سایز بیضه ها و محل آنها، وجود توده یا کیست داخل بیضه ها یا اعضا مجاور، تجمع مایع اطراف بیضه ها (هیدروسل)، فتق، همچنین درمورد سایز پروستات، وجود کیست یا توده داخل آن و سنگ ها و توده های سیستم ادراری در اختیار پزشک قرار می دهد. برای بررسی دقیق تر کیسه های منی یا پروستات می توان از سونوگرافی ترانس رکتال (از راه مقعد) کمک گرفت. سونوگرافی باید توسط یک فرد ماهر انجام گردد.

آزمایش های هورمونی جهت تشخیص علت ناباروری مردان
در مواردی که تعداد اسپرم ها صفر یا بسیار پایین باشد (کمتر از 5 میلیون) یا در شرح حال، اختلال در میل جنسی یا سفتی آلت (نعوظ) باشد نیاز به بررسی هورمونی است. مهمترین آن ها عبارتند از: آزمایش های تیرویید، غده هیپوفیز (FSH, LH, Prolactin) و هورمون مردانه یا تستوسترون. در صورت نیاز برخی آزمایش های تخصصی دیگر نیز انجام خواهند شد.

تست های ارزیابی آسیب DNA اسپرم
در برخی موارد بنا به صلاحدید پزشک، نیاز به چک کردن وضعیت DNA و ساختار ژنتیکی اسپرم می باشد. این روش های تخصصی در مراکز مجهز قابل انجام می باشد و روش های شایع تر و دقیق تر آن عبارتند از: تست های Tunel و SCSA که با کمک آنها میزان آسیب یا قطعه قطعه شدن (Fragmentation)DNA اسپرم بررسی می گردد.کاربرد این تست ها در موارد سقط مکرر، شکست های متعدد روش های کمک باروری، مدت زمان طولانی ناباروری، بیماری های زمینه ای مانند سرطان ها یا شیمی درمانی و پرتودرمانی پس از آن، سن بالا، مواجهه با مواد سمی یا شیمیایی یا مصرف طولانی مدت سیگار و مواد مخدر و ... می باشد.

آزمایش های ژنتیکی برای تشخیص علت ناباروری در مردان
در مواردی که تعداد اسپرم ها صفر یا بسیار پایین باشد یا در معاینه ناحیه تناسلی نکته خاصی مشاهده گردد (مانند مبهم بودن دستگاه تناسلی خارجی یا دوجنسی بودن) یا در موارد سقط مکرر نیاز به بررسی ژنتیکی است. کاریوتایپ یا شمارش و تعیین نوع کروموزوم ها در راس این آزمایش ها قرار دارند و در یک مرد نرمال گزارش آن به صورت 46XY می باشد