چهارشنبه, ۲۹ اسفند, ۱۴۰۳ / 19 March, 2025
مجله ویستا

تغییرات پس از زایمان، قابل تحمل است؟


حال كه فرزندتان به سلامت پا به این دنیا گذاشته و شما قصد بازگشت به خانه را دارید، متوجه تغییرات بزرگی در زندگی‌تان می‌شوید؛ چرا كه این‌بار با او هستید. شاید انتظار این همه تغییر و تحول را نداشتید و شاید نتوانید از همان نخستین لحظات خود را با آنها تطبیق دهید.
به خاطر داشته باشید كه در چنین مواقعی باید از برخی عقاید خود در مورد اینكه مثلاً فلان چیز چگونه باید باشد، صرف‌نظر كنید. در روزهای اول بعد از زایمان ممكن است با مسائل زیر مواجه شوید:
افسردگی پس از زایمان
این عارضه در 13 درصد زنان بعد از زایمان ایجاد می‌شود. بعضی تغییرات در دوران بارداری و پس از زایمان ممكن است علائمی شبیه به افسردگی بدهند؛ اما اگر شما علائم زیر را بیش از دو هفته داشتید، به پزشك خود مراجعه كنید:
 - احساس بیقراری یا تغییر خلق
- احساس غمگینی و ناامیدی
 - گریه زیاد
- احساس نداشتن انرژی
- خیلی كم یا زیاد خوردن
 - خواب كم یا خیلی زیاد
- مشكل در تمركز یا تصمیم‌گیری
 - فراموشی
- احساس گناه
- لذت نبردن از هیچ چیز
- بریدن از دوستان و خانواده
- سردرد، معده درد و دردهای دیگر
 -علائم افسردگی
- تغییرات سریع هورمونی بعد از تولد
- كاهش میزان هورمون تیروئید به میزان قبل از تولد
- كمبود خواب
- نگرانی از اینكه مادر خوبی نباشید
- استرس انجام كارهای منزل
- می‌خواهید كه یك مادر عالی باشید
- نگرانی بابت کاهش جذابیت
- احساس می‌كنید وقت آزاد ندارید
نوع دیگری از افسردگی (Baby Blues)
80 درصد زنان در روزهای اول بعد از تولد نوزاد دچار این عارضه می‌شوند که علائم آن از علائم افسردگی متفاوت است. افسردگی می‌تواند چند هفته بعد از زایمان بروز کند و حتماً احتیاج به دارو دارد؛ اما این حالت baby blues در روزهای اول تولد ایجاد می‌شود و خود‌به‌خود، بدون هیچ درمانی بهبود می‌یابد. علائم زیر در این مادران دیده می‌شود:
 گاهی خوشحال و گاهی غمگینند.
 احساس خستگی می‌کنند (به علت كاهش سطح هورمون‌های استروژن و پروژسترون است و باید به حد قبل از بارداری برسد).
 نكات مهم برای بعد از زایمان
وقتی دچار افسردگی پس از زایمان شدید، حتماً به پزشك مراجعه كنید؛ اما نكات زیر هم به شما كمك خواهد كرد:
1-  تا آنجا كه برایتان مقدور است، استراحت كنید.
2- سعی نكنید مادر بسیار كامل و عالی باشید.
3- از دوستان، خانواده و همسرتان كمك بگیرید.
4- زمانی برای خودتان اختصاص دهید و به دیدن دوستان بروید و یا با همسرتان وقت بگذارنید.
5- در مورد احساستان با همسر و خانواده صحبت كنید.
6- بعضی مادران دچار اضطراب می‌شوند كه احتمال آن زیاد نیست و به همین دلیل راجع ‌به آن بحث نمی‌كنیم.
7- اگر احساس می‌كنید شیرتان کم است، به ازای هر بار شیر دادن یك لیوان آب یا آب‌میوه بنوشید تا مایعاتی كه داخل شیر شده جایگزین گردد.
8- موقع شیر دادن وضعیت صحیح به خود بگیرید. پشت شما باید صاف باشد و زیر پایتان یك چهارپایه كوتاه بگذارید.
در صورتی كه سینه شما ترك بخورد یا خون بیاید، بسیار دردناك خواهد شد. این حالت به علت قفل شدن دهان نوزاد با سینه یا مكیدن بیش از حد سینه توسط نوزاد و یا مرطوب ماندن نوك سینه ایجاد می‌شود؛ به همین دلیل باید پس از شیر دادن، نوك سینه کاملاً خشك شود. كرم‌های مختلفی برای درمان شقاق سینه وجود دارد كه با مراجعه به پزشك برای شما تجویز خواهد شد.
اگر نوك سینه شما ترک خورد، به مدت 15 دقیقه از آن شیر ندهید و اگر خون می‌آید، باید تا بهبودی كامل از آن سینه شیر ندهید. اگر دچار یبوست شدید، آب زیاد بنوشید؛ یعنی تقریباً هشت لیوان در روز و از میوه‌های فیبردار استفاده كنید (مثل انجیر، هلو، زردآلو، طالبی و دانه‌های گیاهی مثل اسفرزه)...
 یك آزمایش مهم  برای دوران بارداری
تست كوآد ماركر:
با تستی به نام كوآد ماركر می‌توان در سه ماهه دوم بارداری به احتمال وجود سندرم داون (مونگولیسم) پی برد!

در سال 1866 میلادی دكتر جان لنگدون دان مقاله‌ای در انگلستان منتشر كرد كه در آن از بچه‌هایی صحبت می‌شود كه خصوصیات مشتركی داشتند و ضریب هوشی آنها پایین‌تر از بچه‌های معمولی بود.
دكتر داون این گروه از كودكان را به دلیل شباهت زیاد چهره آنها به مردم مغولستان، مونگول نام نهاد؛ اما سال‌ها بعد یعنی در اوایل دهه 60 میلادی بر اثر اعتراض متخصصان ژنتیك آسیایی این نام از تمامی متون علمی حذف گردید و از آن پس این اختلال سندرم داون نام گرفت. در سال 1930 میلادی دانشمندان دریافتند كه علت بروز سندرم داون اختلالات ژنتیك است.
سندرم داون شایع‌ترین اختلال ژنتیك:
سندرم داون به‌عنوان شایع‌ترین اختلال ژنتیك شناخته می‌شود (با شیوع 1/5 مورد در هر 1000 زایمان كه به تولد نوزاد زنده می‌انجامد). درصدی از جنین‌های مبتلا به سندرم داون پیش از زایمان مادران می‌میرند. با توجه به شیوع نسبتاً فراوان سندرم داون، طی 10 سال گذشته روش‌های گوناگونی برای تشخیص پیش از تولد این بیماری خطرناك ابداع شده است.

اما به دلایل متعدد همچون به دنبال داشتن خطر سقط و هزینه زیاد انجام تست، امكان انجام این روش‌ها برای تمامی زنان باردار وجود ندارد. به همین دلیل در سال‌های اخیر روش‌های غربالگری برای شناسایی زنان باردار كه بیشتر در معرض خطر هستند ابداع شده و این افراد به‌عنوان واجدین شرایط برای انجام روش‌های تشخیصی محسوب می‌گردند.
سن مادر و بروز سندرم داون:
بروز سندرم داون با سن مادر ارتباط مستقیم دارد، به‌طوری كه خطر تولد نوزادان مبتلا به سندرم داون در مادران تا سن 30 سالگی تقریباً ثابت بوده و حدود 1 در 1000 می‌باشد و از آن پس به صورت تصاعدی افزایش می‌یابد، به‌طوری كه در سن 35 سالگی 1 در 250 و در سن 40 سالگی 1 در 75 می‌شود.

با این حال 80 درصد موارد سندرم داون در زنان زیر 35 سال بروز می‌كند (زیرا تعداد بارداری در این سنین بسیار بیشتر است). زنانی كه در بارداری‌های قبلی دارای فرزند مبتلا به سندرم داون بوده‌اند نیز در معرض خطر بیشتری قرار دارند. تأثیر عوامل دیگری همچون سن پدر، سابقه ابتلا در اقوام درجه 2 و یا 3، تشعشعات محیطی و غیره هنوز به‌طور كامل به اثبات نرسیده است.
از رایج‌ترین روش‌های غربالگری سندرم داون تست‌های كُوآدماركر و تریپِل ماركر است كه شامل اندازه‌گیری چند محصول بارداری در خون مادر و مقایسه مقادیر به دست آمده با مقادیر نرمال جامعه می‌باشد. تست كوآد ماركر نسبت به تست تریپل ماركر قدرت تشخیص بیشتری دارد و موارد مثبت كاذب آن كمتر است و امروزه این تست جایگزین تست تریپل ماركر شده است. تست كوآد ماركر بین هفته 14 تا 22 بارداری انجام می‌شود.
نرم افزارهای ویژه تشخیص سندرم داون:
احتمال وجود سندرم داون با انجام محاسبات آماری بر روی مقادیر به دست آمده از تست، سن مادر و موارد دیگر همچون وزن مادر، سابقه مصرف سیگار، دیابت، بارداری‌های دو قلو و غیره محاسبه می‌گردد. نرم‌افزارهای ویژه‌ای برای این منظور طراحی شده‌اند كه خطر ابتلای جنین را به صورت عددی و همچنین منحنی‌های خاص نشان می‌دهند.

یافته‌های سونوگرافی نیز به تعیین میزان خطر ابتلای جنین به سندرم داون كمك می‌كنند. رایج‌ترین یافته سونوگرافی در سندرم داون افزایش ضخامت چین پشت گردن جنین می‌باشد. نتایج تست كوآد ماركر خطر وجود دو بیماری مادرزادی دیگر را نیز نشان می‌دهد. این بیماری‌ها «نزیزومی 18» و «نقص‌های لوله عصبی» هستند.
در خاتمه ذكر این مطلب ضروری است كه كالج طب زنان و زایمان آمریكا توصیه می‌نماید كه تمام زنان باردار در فاصله هفته‌های 15 تا 18 بارداری مورد غربالگری سندرم داون قرار گیرند. به همین دلیل بروز این اختلال در سال‌های اخیر در آمریكا بسیار كاهش یافته است.