دردسر کم‌خونی در بانوان!

آمارهاي نگران‌کنند‌ه‌اي از فقر‌آهن و کم‌خوني در بين ايراني‌ها بخصوص خانم‌ها و دختران ايراني به گوش مي‌رسد. آن‌طور که گفته مي‌شود 50 درصد خانم‌هاي باردار و نيمي از دختران و زنان 14 تا 43 سال دچار کمبود آهن هستند و حدود يک‌سوم اين افراد از کم‌خوني شديد رنج مي‌برند. کم‌خوني انواع مختلفي دارد. از کم‌خوني ناشي از فقر آهن گرفته تا تالاسمي و انواع نادر آن.
کم‌خوني چيست و چه افرادي بيشتر در معرض اين مشکل قرار دارند؟
آنمي يا کم‌خوني زماني بروز مي‌کند که ميزان هموگلوبين در خون پايين‌تر از حد استاندارد باشد. هموگلوبين ترکيبي پروتئيني است که وظيفه حمل اکسيژن به بافت‌هاي بدن را به‌ عهده دارد. بنابر گزارش سازمان بهداشت جهاني حدود 25 درصد از مردم جهان از کم‌خوني رنج مي‌برند که نيمي از اين ميزان به کمبود آهن در افراد مربوط مي‌شود. معمولا خانم‌ها به‌دليل خونريزي ماهانه، کودکان در سنين رشد و خانم‌هاي باردار بيشتر در معرض کم‌خوني قرار دارند.
عوامل متعددي در بروز کم‌خوني نقش دارد. گاهي اين هموگلوبين توسط مغز‌استخوان توليد نمي‌شود و در برخي موارد اين هموگلوبين‌ها به صورت خونريزي از بدن دفع مي‌شوند. علاوه‌‌بر اين در برخي موارد از دست رفتن هموگلوبين در داخل بدن رخ مي‌دهد به اين ترتيب که تخريب در طحال احتباس مي‌شود.
کم‌خوني چه نشانه‌هايي دارد؟
بيشتر افرادي که دچار کم‌خوني جزئي هستند معمولا متوجه آن نمي‌شوند. شدت و ميزان علائم بستگي به‌شدت، نوع و سرعت بروز کم‌خوني دارد. اگر کم‌خوني بتدريج بروز کند، فرد به مرور با علائم حاصله تطابق پيدا مي‌کند و ديرتر متوجه مشکل شده و ديرتر به پزشک مراجعه مي‌کند، اما به‌طور کلي کم‌خوني خود را با نشانه‌هايي مثل ضعف، خستگي، افزايش ضربان قلب، تنگي نفس، رنگ پريدگي، سردرد، سرگيجه، افت فشار و... نشان مي‌دهد. البته در برخي انواع کم‌خوني علائمي مثل درد در شکم، کمر يا سينه، اختلالات ديد، زردي و تورم اعضاي بدن نيز ديده مي‌شود. توجه داشته باشيد کم‌خوني در افراد سالمند خطر مرگ ناشي از بيماري، سکته قلبي يا سکته مغزي را افزايش مي‌دهد.
کم‌خوني انواع مختلفي دارد:
کم‌خوني ناشي از فقر آهن: اين نوع کم‌خوني شايع‌ترين نوع کم‌خوني است که حدود 50 درصد آنمي‌هاي تشخيص داده شده را دربرمي‌گيرد. کاهش ميزان آهن مي‌تواند ناشي از خونريزي به‌دليل عادت ماهانه شديد يا طولاني‌مدت خانم‌ها، فيبروم رحم، سرطان کولون يا مصرف منظم آسپيرين و همچنين داشتن تغذيه‌اي فقير از آهن باشد.
در کم‌خوني ناشي از فقر آهن اندازه گلبول‌هاي قرمز تغيير کرده و کوچک‌تر از حد معمولي مي‌شوند. مصرف مواد غذايي سرشار از آهن مانند گوشت قرمز، ماهي، گوشت پرندگان، تخم‌مرغ و موادغذايي غني شده از آهن مي‌تواند از بروز اين نوع کم‌خوني تا حدودي پيشگيري کند. مصرف ويتامين C جذب آهن را بالا مي‌برد. گاهي اين نوع کم‌خوني به‌دليل عدم توانايي بدن در جذب آهن نيز بروز مي‌کند که مي‌تواند ناشي از وجود بيماري‌هايي مانند بيماري سلياک (عدم تحمل گلوتن) باشد. در افرادي که جراحي معده براي کاهش سطح جذب و ايجاد کاهش وزن انجام داده‌اند، نيز جذب آهن بشدت کاهش پيدا مي‌کند.
چاي، قهوه، شير، فيبر بالاي غذا، مکمل‌هاي کلسيم، روي، مس و نيز آنتي‌اسيدها، رانيتيدين و امپرازول و ترکيبات مشابه، داروهاي درمان پوکي استخوان نيز جذب آهن را کم مي‌کنند و اين لزوم رعايت فاصله مناسب استفاده از اين داروها و مواد غذايي را نشان مي‌دهد.
کم‌خوني ناشي از کمبود ويتامين B12 و اسيدفوليک: در اين نوع کم‌خوني گلبول‌هاي قرمز تغيير شکل داده و بزرگ مي‌شوند که به آن کم‌خوني مگالوبلاستيک مي‌گويند. اين کم‌خوني به دليل کمبود ويتامين B12 يا اسيدفوليک (ويتامين B9) بروز مي‌کند که در مورد اول کم‌خوني مي‌تواند ناشي از کمبود جذب اين ويتامين به‌دليل التهاب‌ها و جراحي‌هاي معده و روده، برخي داروها و عفونت‌ها، رژيم‌هاي غذايي بويژه گياهخواري يا وجود يک بيماري خودايمني به نام کم‌خوني کشنده يا پرنيسيوز باشد. اين کم‌خوني انواع مادرزادي نيز دارد که نادر است.
يکي از علائم مهم اين آنمي علائم عصبي است. اگر اين مشکل بموقع درمان نشود امکان بروز اختلالات حرکتي، عدم تعادل و اختلال کنترل ادرار و مدفوع نيز وجود دارد که جزو مشکلات غيرقابل برگشت هستند. از طرف ديگر کاهش جذب ويتامين B12 در سنين بالا و مصرف برخي داروها نيز عوامل بروز اين نوع کم‌خوني را افزايش مي‌دهند. کمبود ناشي از اسيدفوليک نيز به‌دليل افزايش نياز در دوران رشد، دوران بارداري، حتي بيماري، عدم مصرف سبزيجات تازه، مشکلات جذب در بيماري‌هاي گوارشي مثل سلياک، جراحي روده کوچک يا به‌دنبال مصرف برخي داروها (مانند برخي داروهاي ضدصرع) بروز مي‌کند.
کم‌خوني ناشي از بيماري‌هاي مزمن: برخي از بيماري‌هاي مزمن و گاهي درمان آنها باعث کاهش ميزان گلبول‌هاي قرمز خون مي‌شود. انواع سرطان، بيماري‌هاي عفوني مثل ايدز، سل و بيماري‌هاي التهابي مثل آرتريت روماتوئيد، لوپوس،‌کرون، بيماري‌هاي کبدي، کم‌کاري تيروئيد مي‌توانند روي فعاليت مغز استخوان تاثير گذاشته و عاملي براي بروز کم‌خوني شوند نارسايي کليوي نيز باعث کم‌خوني مي‌شود، چون کليه‌ها هورموني به نام اريتروپروتئين توليد مي‌کنند که باعث تنظيم ميزان گلبول‌هاي قرمز مي‌شود.
کم‌خوني ناشي از خونريزي: از دست دادن خون زياد به‌دليل مشکلاتي مثل تصادفات شديد، عمل جراحي، زايمان و... با سرعت بيشتر کم‌خوني مي‌آورد. برخي مشکلات دستگاه گوارشي مانند زخم‌هاي گوارشي، پوليپ‌هاي روده يا سرطان کولورکتال و... نيز به بروز کم‌خوني منجر مي‌شود.
تالاسمي: تالاسمي از شايع‌ترين علل کم‌خوني‌هاي مادرزادي است که شامل طيفي از بيماري‌ها از کم‌خوني خفيف در نوع مينور تا شديد در نوع ماژور و نيازمند تجويز مداوم خون مي‌باشد. در اين نوع کم‌خوني گلبول‌هاي قرمز اغلب کوچک شده‌اند در صورت تاخير درمان مناسب، بيمار دچار تغيير شکل‌هاي استخواني، اختلالات رشدي و کارکرد هورموني و در انواع شديد آن ازدياد آهن بدن مي‌شود.
 با چه روش‌هايي مي‌شود کم‌خوني را درمان کرد؟
درمان کم‌خوني با توجه به انواع آن متفاوت است. کم‌خوني ناشي از فقر آهن با مصرف مکمل آهن و کم‌خوني مگالوبلاستيک (کمبود ويتامين B12 يا اسيدفوليک) با تجويز ويتامين B12 و فوليک اسيد قابل کنترل است. قطع مصرف داروهاي ايجادکننده کم‌خوني و جايگزين کردن آنها با داروهاي مناسب نيز از جمله روش‌هاي مقابله با کم‌خوني است. خانم‌هايي که دچار خونريزي شديد ماهانه مي‌شوند، بايد از نظر وجود بيماري‌هاي زنان بررسي شده و در صورت نبود مشکل حتما ترکيبات آهن مناسب جهت پيشگيري از ايجاد فقر آهن دريافت کنند.
درخصوص کم‌خوني ناشي از بيماري‌هاي مزمن لازم است که ابتدا بيماري زمينه‌اي درمان و کنترل شود. از استروئيد و درمان‌هاي سرکوبگر ايمني در درمان برخي از انواع کم‌خوني‌هاي هموليتيک استفاده مي‌شود. در کنترل دردهاي ناشي از کم‌خوني داسي‌شکل، مصرف داروهاي مسکن کاربرد دارد. در برخي موارد کم‌خوني، تزريق خون، اريتروپويتين يا پيوند مغزاستخوان مورد استفاده قرار مي‌گيرد.
10 راهکار براي درمان کم‌خوني
يکي از بيماري‌هاي رايج امروزي کم‌خوني است که ارتباط مستقيمي با تغذيه دارد،‌ اما علاوه بر تغذيه مي‌توان از طريق درمان گياهي اين بيماري را مهار کرد.
افسنتين، گياهي است شفابخش که هم به‌طور وحشي مي‌رويد و هم آن را کشت مي‌کنند و براحتي مي‌توانيد آن را از عطاري‌ها تهيه کنيد. 5 تا 6 گرم از برگ اين گياه را در يک ليتر آب‌جوش بريزيد و چند دقيقه آن را بجوشانيد و بعد بگذاريد خنک شود. آن را صاف کرده و با کمي عسل شيرين کرده و قبل از ناهار و شام يک فنجان از آن را ميل کنيد. اين جوشانده براي درمان کم‌خوني و لاغري بسيار موثر است.
انگور به علت داشتن آهن، منگنز و منيزيم براي درمان کم‌خوني بسيار موثر است؛ البته انگور شيرين با پوست نازک.
نوشيدن روزانه 3 تا 5 فنجان شربت بارهنگ کم‌خوني را از بين مي‌برد.
20 گرم از آب تره را با عسل مخلوط کرده و روزانه 2 تا 3 فنجان از آن را ميل کنيد که درمان کامل و خوبي براي کم‌خوني است.
20 گرم جو پوست‌کنده را در يک ليتر آب سرد بريزيد و بجوشانيد و آب اول آن را دور ريخته و دوباره يک ليتر آب روي آن بريزيد و يک‌ربع بجوشانيد و صاف کنيد و پس از هر وعده غذا يک فنجان از آن را بنوشيد.
کساني که دچار کم‌خوني هستند يک روز در ميان بعد از وعده غذايي پنج، شش عدد فندق خام بخورند.
برگ‌هاي کلم سبز و قرمز خام را به صورت سالاد قبل از هر وعده غذايي ميل کنيد. برگ‌هاي کلم داراي کلسيم و گوگرد فراوان بوده و بسيار براي کم‌خوني مفيد است.
جوشانده برگ يا پوست گردو بهترين دارو براي کم‌خوني است.
20 تا 30 گرم از برگ‌هاي خشک گزنه را در نيم‌ليتر آب سرد بريزيد و 3 تا 5 دقيقه بجوشانيد و سپس 10 دقيقه کنار بگذاريد تا دم بکشد، بعد آن را صاف کنيد و روزي 3، 4 بار و هر بار يک فنجان از آن را بنوشيد که براي کم‌خوني بسيار موثر است.
حدود 5 گرم از ريشه خشک ريواس را به‌صورت پودر درآوريد و داخل يک ليوان آب ولرم حل کرده و با عسل شيرين کنيد و خوب هم بزنيد و هر روز قبل از غذا يک فنجان از آن را بنوشيد.
داشتن تغذيه خوب و مناسب همراه با گياهان دارويي مي‌تواند بسياري از بيماري‌ها را معالجه و ريشه‌کن کند، پس از معجزه اين مواد غافل نشويد.
نی‌نی‌بان جدیدترین و بهترین مطالب خود را در تلگرام و از طریق سه کانال «راهنمای بارداری»، «کودک‌یاری» و «سلامت جنسی» در اختیار شما قرار می‌دهد.