روش لقاح آزمایشگاهی، چگونه است؟

داشتن فرزند رویای بسیاری از زوج های نابارور است. این روزها با پیشرفت علم ژنتیک امید بیشتری برای تحقق این رویا به وجود آمده است. در جهان ده ها هزار کودک با روش لقاح آزمایشگاهی یا IVF متولد می شوند. لقاح آزمایشگاهی روشی است که وقتی طبیعت نقش خود را ایفا نمی کند به کمک زوج های نابارور می آید.هر چند جنین هایی که از لقاح اسپرم با تخمک در لوله آزمایش ایجاد می شوند اغلب دچار نقص هایی هستند. محققین دانشگاه مونترآل دلیل عمده ای را که می تواند در فهم چگونگی این ناهنجاری ها در جنین در حال شکل گیری به آنها کمک کند، کشف کرده اند.در درمان های باروری از جنین هایی استفاده می شود که حدود نیمی از آنها دارای سلول هایی هستند که حاوی عدد کروموزومی اشتباهند. چنین جنین هایی که "جنین های موزائیکی" نامیده می شوند، کیفیت پایینی دارند و معمولا کلینیک ها ترجیح می دهند تا آن ها را به رحم زن منتقل نکنند.با مطالعه جنین موش ها، محققین مکانیسمی را پیدا کرده اند که سلول های معیوب توسط آن تقسیم می شوند و در جنین در حال تکوین تداوم پیدا می کنند. در موش، تخمک (اووسیت) طبیعی 20 کروموزوم دارد در حالی که تخمک انسان 23 کروموزوم دارد. داشتن عدد کروموزومی غیرطبیعی در سلول ها که از آن با عنوان "آنوپلوئیدی" یاد می شود، مشکل شناخته شده ای در زیست شناسی تولیدمثل است. در تخمک ها و جنین ها، آنوپلوئیدی معمولا با ناباروری همراه است. علت ایجاد سلول های آنوپلوئیدی در جنین مبهم است.

 

با استفاده از روش های میکروسکوپی دقیق، ساختارهای شبه ماهواره ای (ریز هسته) در نزدیکی هسته اصلی قابل مشاهده است. با مشاهده چگونگی تقسیم سلول های حاوی ریز هسته مشخص شده که محتوای ژنتیکی  از ریز هسته فقط توسط یکی از سلول های دختر به ارث می رسد. گفته می شود که این ریزهسته ها علت آنوپلوئیدی و در نهایت ایجاد جنین های موزائیکی هستند. این یافته ها مربوط به تحقیقات صورت گرفته روی مدل حیوانی موش هستند ولی احتمال اینکه مکانیسم یکسانی نیز در انسان وجود داشته باشد، وجود دارد. این کشف از اهمیت زیادی برخوردار است زیرا اگر تحقیقات آتی نشان دهد که چنین پدیده ای در انسان ها نیز مشابه است، می تواند شناسایی غیرتهاجمی اولیه آنوپلوئیدی را ممکن سازد.
انتخاب مناسب ترین جنین برای لقاح کلید موفقیت لقاح آزمایشگاهی (IVF) است. در کلینیک های باروری، معاینه ریخت شناسی (مورفولوژیک) جنین سه تا پنج روز بعد از لقاح صورت می گیرد و بعد جنین شکل گرفته در آزمایشگاه به رحم زن منتقل می شود. برای بررسی این که جنین موزائیکی است یا نه، گاهی سلول های جنینی برای آنالیزهای ژنتیکی از هم جدا می شوند. این روش پیچیده، پر هزینه و تهاجمی است.مسئله جداکردن جنین های موزائیک بحث برانگیز است. برخی کلینیک ها معتقدند که جنین های ناقص نباید استفاده شوند. بقیه نیز معتقدند که جنین های موزائیک می توانند منجر به تولد نوزادان سالم شوند و به طور طبیعی خود را ترمیم کنند. اما جدای از اینکه آیا این جنین های موزائیکی باید استفاده شوند یا خیر، فهم بهتر مکانیسم هایی که در تکوین جنین تاثیر دارند ضروری است. فهم این موضوع حوزه های تحقیقاتی کاملا جدیدی را ایجاد می کند. هدف از این تحقیقات این است که دریابیم چگونه به جنین ها کمک کنیم تا به شکل طبیعی شکل بگیرند و رشد کنند، چراکه در نهایت می خواهیم احتمال موفقیت را برای زوج های ناباروری که به تکنولوژی های کمک باروری تکیه کرده اند، افزایش دهیم.از آن جایی که فقط 50-30 درصد جنین های منتقل شده در لقاح آزمایشگاهی (IVF) منجر به بارداری می شوند، انتخاب بهترین جنین و ضمانت سلامت آن ها در روزهای اولیه بعد از لقاح چالش اساسی برای پزشکان و زوج های نابارور است.