ویزیت پزشکان، دوران حساس حاملگی

مراقبت های بهداشتی دوران بارداری با هدف به سرانجام رساندن يك بارداری سالم، کاستن از ابتلا به بیماری ها و مرگ و میر دوران بارداری، زایمان و شیرخوارگی کودک انجام می گیرند. هدف نهایی این خدمات، حفظ سلامتی مادر و کودک در تمام دوران زندگیست.

مراقبت های پیش از زایمان جهت به سلامت به پایان رساندن دوران بارداری، طرح ریزی شده اند. تشخیص عوارض بارداری و موارد پر خطر، پیشگیری از این موارد، به حداقل رساندن اضطراب و ترس همراه زایمان، کاهش میزان ابتلا و مرگ و میر در کودک و مادر، آموزش اصول مراقبتی، تغذیه، بهداشت فردی و نیز بهسازی محیط برای مادر، از مهم ترين اهداف این برنامه می باشند.

از اصول مهم مراقبت های این دوران، معاینات روتین و منظم پیش از زایمان هستند. دفعات و فواصل معاینه ها، برحسب برنامۀ خاص هر کشور متفاوت است. یک برنامۀ استاندارد برای ویزیت های دوران بارداری، ماهی یکبار از هفتۀ اول تا 32، هر دو هفته یکبار از هفتۀ 32 تا 36 و پس از آن معاینۀ هفتگی تا زمان ختم حاملگی است. بر حسب شرایط مادر و علایم خطر احتمالی، می توان دفعات معاینه را افزایش داد.

اولين نوبت مراجعه :

معاینۀ بالینی کامل مادر و بررسی دقیق سوابق بهداشتی : 

در نخستین ویزیت، سابقه مادر از زايمان هاي قبلي مثل داشتن عمل سزارين بررسي مي شود و مادراني كه جزء گروه هاي پر مخاطره محسوب می گردند ( مانند افرادي كه سابقه سقط، دو قلویی زايي، جراحی، عفونت در حین حاملگی قبلي و يا افراد مبتلا به بیماری های سیستمیکی مثل دیابت) را شناسایی و ملاحظات و بررسي هاي مختص آنها انجام مي شود. به زوج‌هايي که داراي سابقه خانوادگي اختلالات ژنتيک، يک جنين يا کودک قبلي مبتلا به بيماري هستند، مشاوره و آموزش ژنتيک ارايه و آزمايش هاي لازم انجام مي گردد.

معاینه فیزیکی و عمومی :

معاینه لگنی و غربالگري سرطان دهانه رحم با آزمون پاپانيکولا در زناني که به تازگي غربالگري نشده‌اند، صورت مي پذيرد. در صورت وجود عوامل خطرزا، درد شکم يا خونريزي، حاملگي نابجا يا خارج رحمي بررسي مي شود. سقط خودبه‌خود نيز که در 10 تا 15 درصد بارداري‌ ها رخ مي‌دهد، مدنظر قرار گرفته مي شود.

تعيين سن بارداري : 

در اولين بررسي ها توسط پزشك، تاريخ زايمان (EDD) و سن بارداري بر اساس آخرين نوبت قاعدگي (LMP) نيز محاسبه مي گردد. منظور يك پزشك از سن بارداري، سن جنين نيست، بلكه منظور مدت زمان سپري شده از اولين روز آخرين پريود شما قبل از بارداري تاكنون مي باشد. تعيين اين تاريخ از آن جهت حائز اهميت است كه بر اساس آن، زمانبندي براي آزمايش هاي غربالگري و درمان بهينه عوارض آن انجام مي شود. البته جهت تعيين دقيق تر از سونوگرافي نيز مي توان استفاده نمود كه معمولاً در مواردي كه تاريخ دقيق آخرين پريود مشخص نباشد، از اين روش استفاده مي شود.

اندازه گيري وزن و قد : 

در اولين ويزيت قد و وزن اندازه گيري مي شود تا با قرار دادن آن ها در فرمولي خاص، "شاخص توده بدني" به دست آيد. اين شاخص علاوه بر مشخص نمودن تناسب قد و وزن، ميزان افزايش وزن مجاز در طول بارداري را نيز تعيين مي كند. اندازه گيري وزن با هدف ديگري نيز انجام مي شود و آن مقايسه وزن خانم باردار در ويزيت هاي مختلف و در فواصل مشخص است. از آن جايي كه نمودار افزايش وزن مادر در اين دوران شاخص خوبي از رشد جنين در رحم مي باشد، پزشك با كمك آن از رشد طبيعي جنين نيز مطمئن خواهد شد.

اندازه گيري فشار خون : 

اولين فشار خون در بارداري بسيار مهم است و بهتر است كه قبل از بارداري اندازه گرفته شود. فشار خون پايين و فشار خون بالا هر دو براي حاملگي خطرناكند و پزشك در صورت وجود هر كدام، آموزش ها و درمان هاي لازم را انجام خواهد داد. هدف ديگر پزشك از گرفتن فشار خون، مقايسه با مقدار آن طي مراجعات بعدي است؛ زيرا احتمال بروز مشكلاتي در بارداري وجود دارد كه يكي از علائمش افزايش فشار خون است.

درخواست تست هاي آزمايشگاهي : 

در اولين ويزيت برخي آزمايشات به طور مرسوم و بعضي ديگر بر حسب مورد درخواست مي شود. آزمايشات مرسوم مربوط به کم‌خوني (شمارش سلولی و تعیین مقدار هموگلوبین)، تعيين گروه خون و Rh ، ايدز، HBsAg ( آنتی ژن هپاتیت B )، آزمایش VDRL (برای تشخیص سیفلیس)، تیتر آنتی بادی ضد سرخجه، آبله مرغان، بررسي آنزيم‌هاي كبدي و كلسترول، تعيين ميزان قند خون، آزمايش کامل و کشت ادرار، پاپ اسمیر و در صورت لزوم، رادیوگرافی از قفسۀ سینه مي باشد. اين تست ها در كشورها و مناطق مختلف بر حسب بيماري هاي شايع و نيز مشكلاتي كه در بارداري گريبانگير مادران و جنين هاي آن ها مي شود، متفاوت است. آزمایشات ذکر شده، حداقل یک نوبت دیگر و تعیین میزان هموگلوبین خون، حداقل 2 بار دیگر در طی بارداری تکرار می شوند.

آموزش به خانم باردار: 

طي ويزيت اول در خصوص تغذيه، خواب و استراحت، اجابت مزاج، ورزش، استحمام، نزديكي، علائم خطر بارداري و تاريخ مراجعه بعدي به مادر اطلاع رساني مي شود.