خطرات رادیولوژی برای خانم های باردار

خطرات رادیولوژی برای بدن بر کسی پوشیده نیست اما این خطرات برای زنان باردار که حساسیت زیادی در مراقبت از جنین خود دارند جدی تر است. در این مطلب شما را با خطرات رادیولوژی در بارداری آشنا می کنیم.
دوران بارداری یکی از حساس ترین دوران زندگی زنان است بنابراین آنها سعی می کنند از انجام اعمالی که برای سلامتی خود و جنین خطرناک است اجتناب کنند. تصویربرداری رادیولوژی یکی از مواردی است که باید با مشورت پژشک انجام شود چون خطرات رادیولوژی برای جنین مضر است.

خانم های باردار در صورت نیاز به تصویربرداری و گرافی رادیولوژی چه نکاتی را باید رعایت کنند و چه نکات پزشکی را باید مد نظر داشته باشند چه خطراتی جنین آن ها را تهدید می کند.
این حساسیت درباره تجربه انواع رادیولوژی و تصویربرداری با اشعه ایکس نیز صاد ق است. بسیاری از ماد ران جوان که نخستین بارد اری شان را تجربه می کنند نمی د انند اگر در این دوران نیاز به راد یوگرافی و تصویربرداری پید ا کنند ، چه باید بکنند ؟ آنها نمی دانند چطور بر د و د لی و شک شان برای انجام آن غلبه کنند !از آنجا که راد یولوژی انواع مختلفی دارد و د اروهایی نیز برای انجام آن حین یا قبل از تصویربرداری توسط فرد مصرف می شود ، بهتر است آگاهی لازم درباره خطرات رادیولوژی و زمان مناسب و نحوه انجام آن وجود داشته باشد تا میزان ریسک صدمه به جنین به پایین ترین حد خود برسد . دکتر نسرین زارع پور، متخصص زنان و علی طریقت نیا، کارشناس رادیولوژی دراین باره توضیحاتی را با شما در میان می گذارند .
در این شرایط جای نگرانی نیست
در سونوگرافی های تشخیصی از انتقال امواج صوتی با فرکانس های مشخص استفاد ه می شود . سونوگرافی شکلی از پرتوتابی است که سبب انتقال انرژی می شود و در شدت های بسیار بالا احتمال آسیب دیدگی بافت های انسان در اثر حرارت وجود دارد . با وجود این در محدود ه کم شد ت تصویربرداری سونوگرافی، استفاد ه از این روش، هیچ گونه خطر جنینی به اثبات نرسید ه است ولی د ر سونوگرافی های داپلر و رنگی از شد ت های بالاتر انرژی استفاد ه می شود . با وجود این در این موارد نیز د ر صورت استفاد ه از پالس های کم شد ت، هیچ گونه اثر جنینی رخ نمی د هد .
تجهیزات سونوگرافی باید مجهز به نمایشگر ویدئویی میزان انرژی باشد تا از استاندارد های تعیین شد ه فراتر نرود . در این موقعیت و به شرط رعایت استاندارد های لازم خطری جنین را تهد ید نمی کند . اگر این شاخص ها کمتر از محد ود ه خطر باشد هیچ گونه آسیبی د ر پی نخواهد د اشت. با این حال منطقی به نظر می رسد از سونوگرافی فقط د ر موارد ضروری مورد تجویز پزشک استفاده شود .
بیشتر روش ها بی خطرند
روش های تصویربرداری که در دوران بارداری به عنوان اقد امات کمکی برای تشخیص و د رمان مورد استفاد ه قرار می گیرند ، شامل سونوگرافی و رادیوگرافی هستند که میان این روش ها راد یوگرافی بیشترین نگرانی را به همراه د ارد . برخی از این اقد امات قبل از تشخیص مراحل نخست بارداری انجام می شود ولی خوشبختانه اکثر روش های راد یوگرافیک تشخیصی با خطر همراه نیستند .
آثار قطعی و تصاد فی اشعه
تماس با اشعه ایکس ممکن است در اثر ایجاد اضطراب در بیمار یا پزشک، سبب سقط درمانی بی مورد شود و ربطی به اشعه ندارد . آثار بیولوژیک اشعه ایکس در اثر نوعی واکنش الکتروشیمیایی به وجود می آید که ممکن است سبب آسیب بافتی شود . اشعه درد وزهای زیاد می تواند سبب مشکلات ژنتیک و خطرهای تولید مثل در جنین شود که یکسری از آنها آثار قطعی هستند که ممکن است موجب ناهنجاری های مادرزادی، محدودیت رشد جنین، عقب ماند گی ذهنی و سقط شوند و د یگری آثار تصاد فی است که ممکن است سبب بیماری های ژنتیک و سرطان زایی شوند
دوز اشعه را چه چیز مشخص می کند
هنگام محاسبه دوز پرتوهای اشعه ایکس باید عوامل متعددی د ر نظر گرفته شوند از جمله نوع بررسی تشخیصی، نوع و عمر دستگاه، فاصله عضو هد ف از منبع اشعه، ضخامت عضوی از بدن که اشعه از آن عبور می کند و روش یا تکنیک مورد استفاد ه برای مطالعه. در بررسی، آن دسته از اعضای بدن مادر که بیشترین فاصله را از رحم دارند مانند سر، دوز بسیار اند کی به جنین می رسد . هنگامی که می خواهیم در مورد دوز رادیاسیون در یک مورد خاص تصمیگیری کنیم، باید از مشاوره با متخصص فیزیک پزشکی بهره بگیریم.
رادیولوژی کدام عضو پرخطر است
در دوران بارداری رادیوگرافی قفسه سینه رایج ترین مطالعه محسوب می شود که در موارد استفاد ه از آن، تماس جنین با اشعه بسیار اندک است ولی رادیوگرافی شکم با دوز بالاتری همراه است چون جنین مستقیما در معرض تابش قرار می گیرد . در عکس های رنگی کلیه چون تعداد زیادی عکس گرفته می شود دوز بالایی از اشعه به جنین وارد می شود . در اکثر رادیوگرافی هایی که در پی تصاد فات و ضربه استفاد ه می شوند مانند اند ام ها، جمجمه و د ند ه ها، د وز اند کی از اشعه به جنین می رسد چون فاصله زیادی از جنین دارد . مطالعات نشان می د هد که بیشترین افزایش خطر عقب ماند گی ذهنی شد ید مربوط به تماس با اشعه در هفته های 8 تا 15 است. در جنین انسان که سن آن کمتر از 8 هفته یا بیش از 25 هفته است، در دوزهای بالاتراشعه هم، افزایش ثابت شده عقب ماند گی ذهنی دیده نشد ه است.
اگر بعد از رادیوگرافی متوجه شدید باردارید
اگر بعد از انجام رادیوگرافی فردی متوجه بارداری اش شود ، نباید کار خاصی انجام د هد . اگر مادری همچنان نگران سلامت جنین خود است و حتی به سقط جنین فکر می کند باید از پزشک متخصص بخواهد مقد ار اشعه تابید ه شده را مشخص کند . بهتر است بیشتر از 5 واحد اشعه به بد ن مادر تابانده نشود و در بیشتر موارد میزان اشعه کمتر از این مقدار است.
قانون 10 روز کد ام است؟
علی طریقت نیا، کارشناس رادیولوژی: قانونی در رادیولوژی در مورد زنان باردار مطرح است که به آن «قانون 10 روز» گفته می شود . منظور از این قانون جلوگیری از تابش اشعه به جنینی است که تازه تشکیل شد ه باشد و در زنانی مطرح می شود که در سن باروری بوده و به هیچ وجه از روش های ضد بارد اری استفاد ه نمی کنند . این قانون از نظر زمان بند ی شامل روزهایی است که پس از تخمک گذاری پیش می آید . به عنوان مثال اگر خانمی سیکل 28 روزه داشته باشد چون تخمک گذاری او به طور معمول در روزهای 2±14 انجام می شود ، اعتقاد براین است که 14 روز اول بارداری بهترین زمان برای تهیه راد یوگرافی های غیراورژانسی از ناحیه لگن و شکم بیمار بارد ار است. د ر افراد با سیکل 30روزه یا 26 روزه زمان تخمک گذاری متغیر بوده و زمان تخمک گذاری این افراد به ترتیب2± 15 ،2 ± 13 است. به طور کلی از شروع عادت ماهانه تا 10 روز بعد می توان با خیال راحت رادیوگرافی کرد که به قانون 10 روز مشهور است.
قانون 28 روز چه می گوید ؟
در حال حاضر قانون 28 روز جایگزین قانون 10 روز شده است. طبق این قانون، از شروع عادت ماهانه تا 28 روز می توان تابش گیری انجام داد که در راستای قانون همه یا هیچ است. به این معنی که در این مقطع تابش گیری یا باعث مرگ جنین یا زنده ماندن آن بدون هیچ آسیبی می شود .
این موارد را رعایت کنید
* در صورت اصرار پزشک مبنی بر انجام رادیوگرافی یا اورژانسی بودن ضمن اطلاع به پزشک مربوطه، حداکثر مراقبت و محفاظت بیمار در برابر اشعه باید به عمل آید .
* از جمله موارد حفاظتی که باید به آن توجه داشت این است که رادیوگرافی از بیمار در10 روز اول قاعد گی انجام شود .
* از پوشش سربی تا آنجا که برای تصویر اختلال ایجاد نکند ، استفاد ه شود و با پرتو محدود و افزایش فاصله تیوب انجام شود .
* از پزشک بخواهید حتی الامکان از روش های دیگر تصویربرداری که بدون اشعه ایکس است، استفاده کند .
* در صورت بارداری حتما عبارت « lmp» را روی برگه درخواست رادیولوژی ذکر کنید .
نی‌نی‌بان جدیدترین و بهترین مطالب خود را در تلگرام و از طریق سه کانال «راهنمای بارداری»، «کودک‌یاری» و «سلامت جنسی» در اختیار شما قرار می‌دهد.