تقویت هوش کودکان، 7 سال فرصت دارید

برترین ها: وقتي پدر و مادر ميشويد، مسئوليتهايتان تمامي ندارد. تمام تلاشتان را ميكنيد تا فرزندتان از هر نظر بهترين باشد؛ چه از نظر فكري و چه از نظر روحي. اصلا چه بهتر كه در كنار همه اينها فرزند دوست داشتني شما يك فرد باهوش و حتي يك نابغه هم باشد! به خصوص اينكه حالا بر خلاف گذشته كه تصور ميشد هوش عاملي است كه تنها به وسيله ژنتيك تعيين ميشود، دانشمندان و روانشناسان كودك متعقدند، محيطي كه فرزند شما در آن رشد ميكند و فردي كه كودك را بزرگ ميكند، پا به پاي ژنتيك در باهوشتر شدن او نقش دارد. اين يعني شما پدر ومادرها هم ميتوانيد در باهوشتر شدن فرزندتان نقش داشته باشيد. در اين گزارش «حميدرضا حبي باللهي » مشاور رفتارشناسي مركز كودكان آتيه از هوش كودكان و نقش شما پدر ومادرها در تقويت هوش آنها ميگويد.

6 سال و 11 ماه و 29 روز وقت داريد

پد رو مادر با تحريك ذهني كودك ميتوانند، نقش زيادي در تقويت هوش او بازي كنند. چون همان قدر كه ژن و وراثت در چگونگي شكل گيري هوش کودك نقش دارد، عوامل محيطي مثل سلامت، تغذيه و مهم تر از همه شيوه برخورد با كودك به خصوص در دوران نوزادي هم مي تواند در افزايش هوش او موثر باشد. اين تاثير تا آنجاست كه حتي با پذيرش تاثير عوامل وراثتي و نقش تعيين كننده اي كه در تعيين ميزان هوش دارند، هرگز نمي توانيم منكر نقش بسيار زياد آموزش و نوع ارتباط پد رو مادر بر ذهن كودكان شويم. به عبارت ديگر آموزشهايي كه پد رو مادر در قالب بازي به كودكان نوزاد خود ميدهند، پا به پاي عوامل وراثتي در بالا بردن بهره هوشي آن ها تاثير گذارند. در سا لهاي اول زندگي كودك، وقتي كه مغز او هنوز در حال شكلگيري و تكامل است، آموزشهاي هدفمند و توجه نشان دادن هاي آگاهانه والدين به رفتار كودك ميتواند به ارتقاي هوش او كمك كند. بازي هاي ساده اما هدفمند با كودك در اين دوران كه مغز او در حال رشد و تكامل است، به ايجاد مداربنديهاي مغزي پيچيده و ضروري در مغز كودك كمك ميكند و همين باعث تقويت و رشد هوش كودك ميشود. در حقيقت پد رو مادر از زمان جنيني تا زماني كه كودك 6 سال، 11 ماه و 29 روز دارد، وقت دارند تا تمام تلاششان را براي تقويت هوش كودك صرف كنند، چون بعد از اين مرحله ذهن كودك شما درست مثل نرم افزاري عمل ميكند كه طي اين مدت پردازش شده و حالا آماده بهره برداري و استفاده است.

موفقيتهاي كودكتان را جشن بگيريد

شما به عنوان پدر ومادر براي تقويت رشد هيجاني كودكتان بايد نسبت به كوچكترين فعاليتهاي او عكس العمل نشان دهيد. وقتي كودك شما براي نخستين بار روي پاي خودش ميايستد، شما بي اختيار از خوشحالي فرياد ميزنيد. شايد اين يك عمل غيرارادي و كاملا پيشبيني نشده در شما باشد اما همين حركت نه تنها كودك را خوشحال ميكند بلكه ارتباطات قشر جلويي و بخش دروني مغز او را كه جايگاه احساسات است، تقويت ميكند. دوران طلايي آموزش كودك از دوران جنيني و بدو تولد به صورت مستقيم و غيرمستقيم تحت تاثير تربيت پد رو مادر قرار دارد، بنابراين واقعا لازم است، والدين به خصوص پدران و مادران جوان بدانند كه چقدر داده هاي آن ها به كودكان مهم و سرنوشت ساز است. گاهي اين داده ها حتي مي توانند به سادگي و در قالب بازي دالي موشك به بچه ها منتقل شوند. همان طور كه قبلا هم اشاره كردم 6 سال اول زندگي به نوعي ميتواند دوره اول رشد مغزي كودك شما باشد، چون در اين دوره سني به خصوص تا 2 سالگي در مغز بيش از 300 تريليون ارتباط وجود دارد كه چنانچه اين رابطه ها از طريق سلولهاي مغزي برقرار نشوند و مورد استفاده قرار نگيرند، به مرور زمان غيرقابل استفاده مي شوند! بنابراين همان طور كه ميبينيد براي تقويت رشد ذهني كودك نبايد زمان را از دست دهيم. البته تلاش براي تقويت و آماده كردن زمينه هاي لازم براي رشد هوش كودكان كار چندان سختي نيست و نياز به مهارت هاي ويژه اي ندارد با يك سري آموزش هاي روزمره به سادگي نگاه كردن به چشمان نوزاد، حرف زدن با او و توجه كردن به تغييرات كوچك اما جديد رفتاري او ميتوانيد هوش فرزندتان را تقويت كنيد.

فقط كافي است به كودكتان نگاه كنيد!

نگاه كردن به كودك يك شيوه رفتاري براي تقويت مهارتهاي اوست. نگاه كردن به كودك ارتباط مغزي او را به الگويي تشخيصي كه با هر بار ديدن تقويت ميشود، تبديل ميكند. همين تمرين ساده به كودك كمك ميكند تا در شناخت مفاهيم مشابه و نامشابه در آينده، مهارت بهتر و بيشتري به دست آورد، در حقيقت به اين ترتيب شما بدون اينكه بدانيد به تقويت هوش فضايي و حجمي كودكتان كمك كرده ايد. اين هوش مربوط به قدرت تجسم 3 بعدي اشياست. ميزان اين هوش در كودكان را معمولا ميتوانيد از طريق توجه آ نها به جزئيات ديداري تشخيص دهيد. اين بچه ها معمولا در بيان و ارائه تصاوير ذهنيشان به شيو هاي كه براي همه قابل درك باشد، بسيار موفقند. ضمن اينكه در نقاشي و كشيدن اشكال 2 بعدي و حتي 3 بعدي هم جلوتر از سن خودشان عمل ميكنند.

بچه ها موسيقي را درك ميكنند

يكي ديگر از فعاليت هاي ساده اي كه شما براي تحريك ارتباط هاي مغزي كودك و تقويت آن ها مي توانيد انجام دهيد، استفاده از موسيقي يا ملودي هاي بسيار ساده است. براي پي بردن به ميزان حساسيت كودك خود نسبت به صداها كافي است، صوت هاي مختلف را براي او ايجاد كنيد، ميبينيد كه كودك از 4 ماهگي نسبت به اين صداها يا به عبارتي ملودي ها با توجه به ريتم آن ها عكس العمل نشان مي دهد. ميزان عكس العمل كودك به موسيقي هاي مختلف نشان مي دهد، ذهن او چقدر نسبت به شنيدن ملودي هاي متفاوت حساس است. بررسيهاي روان شناسان كودك نشان داده، بچه هايي كه از كودكي با موسيقي سرو كار داشتند، در مقايسه با بچه هايي كه با موسيقي ميانه اي ندارند ، در ساخت پازل دقيق ترند و در درك مفاهيم رياضي هم موفق تر عمل ميكنند. البته باز هم تاكيد ميكنم كه تا قبل از 7 سالگي شما بايد زمينه همه اين آموزش ها را در قالب بازي و سرگرمي نه آموزش! براي بچه ها فراهم كنيد و بعد از 7 سالگي به آن ها فرصت دهيد تا براساس آموخته هايشان، خودشان نوع و چگونگي آموزش را انتخاب كنند.

حرف زدن با بچه ها را فراموش نكنيد !

از حرف زدن با كودك غافل نشويد، چون فرمان هاي اوليه زباني براي كودك بسيار مهم اند؛ در حقيقت زبان در موفقيت عملكرد ذهني كودك شما نقش بسيار با اهميتي دارد. به عبارت ديگر هر درك و استنباطي از زبان، به ايجاد توانايي كلامي و بيان صحيح لغات در كودك شما كمك ميكند. همين تمرين ساده فرصتي است براي تقويت هوش كلامي در بچه ها، در حقيقت شما با حرف زدن با كودكتان از دوران نوزادي به تقويت هوش كلامي در او كمك مي كنيد. هوش كلامي همان طور كه از عنوانش پيداست با كلام و توانايي بيان سر و كار دارد. اساس اين هوش توانايي در اطلاع رساني موثر، ترغيب كردن، بحث كردن و حتي اشتياق به ياد دادن و آموزش و سرگرم كردن ديگران است كه معمولا اين مهارت ها بعد از 6 سالگي در كودكاني كه هوش كلامي كاملي دارند ، بيش از ديگر هم سن و سالانشان بروز پيدا مي كند. قبل از اين سن هم معمولا بچه هايي كه در اين زمينه باهوش هستند در بازي هاي كلامي و ادا كردن جملاتي كه بيان كردنشان ساده نيست، مهارت دارند. آن ها از شنيدن صداي كلمات لذت ميبرند، آنقدر كه معمولا دوست دارند براي آن ها بلند بلند كتاب بخوانيد و بالاخره اين كه اين گروه از بچه ها از گوش دادن به نوارهاي قصه لذت مي برند.

هوش هيجاني زمينه ساز شخصيت كودك شما در آينده

مفهوم ديگري كه مدتي است، روانشناسان كودك در حوزه هوش و ذكاوت نوزادان از آن صحبت ميكنند، هوش هيجاني ( EQ ) است. براي تعريف، هوش هيجاني بد نيست آن را با بهره هوشي IQ مقايسه كنيم. بهره هوشي يا IQ به ما ميگويد، چه كارهايي را ميتوانيم انجام دهيم و چه كارهايي را نه. درحاليكه هوش هيجاني يا EQ نشاندهنده رفتار ما در شرايط مختلف است و معمولا هم نتيجه اميال، عواطف و انديشه هاي كاملا شخصي ماست. اگر اين عناصر با هم در يك جهت رشد كرده باشند و درست عمل كنند، ما از نظر هوش هيجاني شرايط متعادلي داريم اما فقط كافي است يكي از اين مولفه ها از مسير خارج شود؛ از همين نقطه است كه مشكلات شخصيتي ماهم شروع ميشود. به عبارت ديگر هوش هيجاني عبارت است از، شناخت درست احساسات شخصي و استفاده از آن براي تصميم گيري درموقعيتهاي مناسبتر زندگي. EQ يا هوش هيجاني در حقيقت توانايي هدايت هيجانات شخصي در موقعيتهاي اجتماعي است و زمان مناسب براي آموزش اين هوش هم دوران كودكي است. كودك بايد به مرور اين هوش را ياد بگيرد و آن را درك كند. در حقيقت هوش هيجاني بر خلاف IQ كاملا قابل يادگيري است و سطح آن در طول زندگي ميتواند تغيير كند. يكي از راههاي بالا بردن هوش هيجاني فراهم كردن محيطي شاد و آرام براي كودك است، چون تحقيقات روا نشناسان كودك ثابت كرده، كودكاني كه دوره نوزادي و خردسالي خود را در خانواده هاي آرام و بدون استرس ميگذرانند، نسبت به ديگران هوش هيجاني بالاتري دارند. يكي ديگر از را ههايي كه به افزايش هوش هيجاني در كودكان كمك ميكند، بالا بردن حس مسئوليت پذيري در آنهاست. پدر ومادرها بايد به كودك ياد دهند كه در هر سني خودش بايد مسئوليت رفتارهاي خوب يا بدش را به عهده بگيرد. بنابراين اگر كودك شما كار اشتباهي كرد يادتان باشد، نبايد از سر دلسوزي مسئوليت او را به عهده بگيريد!

و بالاخره اينكه درك احساسات كودك و ايجاد يك الگوي مناسب براي بيان احساسات ميتواند به كودك كمك كند تا از نظر هوش هيجاني در سطح بالاتري قرار گيرد.