علل و راه حل خشکی لب

گفت وگو با دکتر امیرهوشنگ احسانی متخصص پوست

هوا که رو به سردی می‌رود، خشکی پوست شایع می‌شود. یکی از خوانندگان «سلامت» در ایمیلش نوشته: «پسری ۲۵ ساله هستم و نزدیک ۶ سال است از خشکی لب‌هایم رنج می‌برم. این مشکل من با سردتر شدن هوا تشدید می‌شود و هر کرم و پمادی هم که استفاده می‌کنم، فایده‌ای ندارد...

می‌خواستم بدانم که تکلیف من با این لب‌های پوسته‌پوسته چیست؟» و خواننده دیگری اینطور گفته که:‌ «با شروع فصل سرما، پوسته و ترک‌ترک شدن لب‌های فرزندم تشدید می‌شود و هر روز که از مدرسه برمی‌گردد، می‌بینم لب‌هایش خشک و ترک خورده‌اند. استفاده از پماد ویتامین A برای او فایده‌ای دارد؟» دکتر امیرهوشنگ احسانی، متخصص پوست و مو و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران به این پرسش‌ها پاسخ می‌دهد.

▪ آیا می‌توان خشکی لب‌ها را هم نوعی اگزمای پوستی محسوب کرد؟

بله، خشک و پوسته‌پوسته شدن مداوم لب‌ها در برخی افراد، می‌تواند نشانه‌ای از ابتلا به اگزمای لب باشد. اگزماهای پوستی، نوعی بیماری سرشتی هستند که به ژنتیک افراد بستگی دارد و در اثر مواجهه با عواملی مانند استرس، خشکی پوست،‌ سرمای هوا و قرار گرفتن در معرض هوای سرد و خشک هم تشدید می‌شوند.

▪ معمولا اگزما با خارش، قرمزی و التهاب پوست همراه است، اما بیشتر کسانی که لب‌های خشک و پوسته‌پوسته‌ای دارند، دچار خارش و قرمزی خاصی نمی‌شوند. چرا؟

معمولا التهاب، قرمزی و خارش، جزو نشانه‌های بالینی اگزما یا حساسیت لب نیستند. نشانه‌های بالینی حساسیت لب، پوسته شدن، ترک خوردن و ایجاد شکاف‌های ریزی است که گاهی هم عمیق می‌شوند.

▪ در موارد بسیار زیادی، دیده می‌شود ترک‌های سطحی یا عمیق لب ‌تا سال‌ها خوب نمی‌شوند و فرد را آزار می‌دهند. دلیل مقاوم‌بودن این ترک‌ها و روند کند بهبود آنها چیست؟

ترک‌هایی که روی لب‌ها ایجاد می‌شوند، در طول روز در تماس مستقیم و مکرر با مخاط دهان قرار دارند. به‌همین دلیل هم امکان سوار شدن عفونت‌های قارچی و میکروبی در عمق آنها وجود دارد و این عفونت‌ها باعث بهبودنیافتن یا کند شدن روند درمان می‌شوند. متاسفانه از آنجا که جلوگیری از تماس لب‌ها با مخاط دهان در طول روز کار چندان ساده‌ای نیست، نمی‌توان این عامل ایجاد عفونت را حذف کرد اما می‌توان به افراد مبتلا به ترک لب توصیه کرد تا حد امکان لب‌های خود را با زبانشان خیس نکنند و آنها را چرب نگه دارند.

▪ درباره پوسته‌‌پوسته‌شدن لب‌ها هم توضیح می‌دهید؟ چرا برخی افراد مانند جوان ۲۵ ساله‌ای که برای سلامت ایمیل زده‌اند، دچار پوسته‌شدن طولانی‌مدت لب می‌شوند؟

پوسته‌‌شدن لب‌ها، نوعی حساسیت است و معمولا در دوره‌ای ایجاد و با استفاده از پمادهای چرب‌کننده لب هم درمان می‌شود و از بین می‌رود. اگر فردی دچار پوسته‌شدن طولانی‌مدت لب باشد، باید به متخصص پوست مراجعه کند و یک آزمایش مخصوص انجام بدهد تا علت احتمالی این حساسیت پیدا و بهترین راه درمان پیشنهاد شود.

▪ علت‌های احتمالی پوسته‌‌شدن لب‌ها چه می‌تواند باشد؟

برخی از خمیردندان‌ها، غذاها و حتی بعضی از عوامل محیطی می‌توانند باعث تحریک لب و پوسته‌پوسته‌شدن آن شوند. گرفتن شرح‌حال از بیمار می‌تواند به تشخیص علت و درمان آن کمک کند. از آنجا که بافت پوست لب با بافت پوست سایر قسمت‌های بدن تفاوت دارد، حساسیت و اگزمای آن هم به‌جای خارش و قرمزی، خود را به‌شکل پوسته‌ریزی و ترک نشان می‌دهد.

▪ آیا درمان پوسته‌‌شدن لب‌ها، پیچیده‌ است؟

به‌هیچ‌وجه. پوسته‌‌پوسته شدن لب‌ها را می‌توان با پماد‌های استروییدی و چرب کردن آنها، درمان کرد. البته نگهداری درمان کار سختی است. یعنی فرد مبتلا به این ناراحتی که طولانی‌مدت دچار پوسته‌شدن لب است، باید درمان و نگهداری از درمان را برای پیشگیری از تشدید مشکل زیر نظر متخصص پوست انجام دهد تا مشکلش مزمن و آزاردهنده نشود.

▪ آیا استفاده از پمادهای ویتامین A، A+D یا دیگر چرب‌کننده‌های لب هم می‌تواند در درمان و پیشگیری از تشدید پوسته‌‌پوسته شدن لب موثر باشد؟

بله، تمام این پمادهای چرب‌کننده، نوعی لایه محافظ خوب برای لب‌ها محسوب می‌شوند و می‌توانند پوست لب را نرم‌تر کنند و جلوی پوسته‌پوسته‌شدن و ترک خوردن آن را هم بگیرند. مادر محترمی که گفته بودند پوست لب‌های فرزندشان در فصل‌های سرد سال، مدام ترک می‌خورد، می‌توانند پمادهای چرب‌کننده را پیش از رفتن کودک به مدرسه، روی لب‌هایش بزند و یک پماد کوچک در کیفش قرار دهند و از او بخواهند تا هر یک یا ۲ ساعت یکبار با دست‌های تمیز، پماد را روی لب‌هایش بزند تا دچار ترک‌های عمیق و سوزش ناشی از آنها نشود. البته حواستان باشد که باید درباره تمام انواع پوسته‌پوسته‌شدن و ترک لب با پزشک مشورت کرد تا علت اصلی آن مشخص شود. ضمن اینکه استفاده از رژلب‌های چرب، در مواردی می‌تواند کمک‌کننده و در مواردی هم تشدیدکننده این مشکل باشد. یعنی ممکن است پوست لب فردی، به‌ ترکیب‌های موجود در این رژلب‌های چرب هم واکنش نشان بدهد و پوسته‌ریزی‌اش بدتر شود ولی برخی احساس کنند پوست لب‌هایشان نرم‌تر شده است. در هر صورت، خشکی لب، مشکلی تکرارشونده است و درمان اساسی آن، به مراجعه به پزشک نیاز دارد.

▪ برخی افراد مبتلا به خشکی، ترک و پوسته‌ریزی لب‌ها، عادت به خیس کردن مداوم لب‌های خود با آب دارند و برخی دیگر هم لب‌هایشان را با زبان زدن مکرر خیس و مرطوب می‌کنند. این عادت‌ها، به رفع مشکل خشکی پوست لب‌ها کمک می‌کند؟

به‌طور کلی، زبان زدن و کندن مداوم پوست لب‌ها با دست یا دندان و لب‌هایی که دچار پوسته‌ریزی یا ترک هستند یا خیس کردن مداوم آنها با آب و آب دهان، باعث تشدید علایم اگزما و حساسیت لب می‌شود. خیس شدن لب، شاید تا زمانی که لب‌ها خیس بمانند، برای فرد خوب باشد اما به‌محض بخار شدن آب که خیلی هم سریع اتفاق می‌افتد، بیمار شاهد خشکی پوست لب و بدتر شدن اوضاع خواهدبود. به‌همین دلیل به تمام افراد مبتلا به خشکی لب‌ توصیه می‌شود به‌جای خیس کردن مداوم لب‌هایشان با آب و آب دهان در طول روز، آنها را چرب نگه دارند.

ندا احمدلو