بوی بد دهان نشانه چه بوده و درمان آن چگونه است؟

بوی بد دهان یا تنفس بدبو مشکلی است که اگر کسی با آن دست به گریبان باشد، حضور در اجتماع برای او سخت می‌شود و از مواجهه با دیگران خجالت می‌کشد، حتی در بسیاری از موارد بوی بد دهان عاملی اضطراب‌آور است. به همین دلیل اصلا عجیب نیست که قفسه‌های فروشگاه‌‌ها پر از آدامس، انواع خوشبوکننده‌‌ها، دهان‌شویه و دیگر محصولات طراحی شده برای مقابله با بوی بد دهان هستند، اما همان‌طور که خودتان هم می‌دانید اکثر این محصولات تأثیر موقتی دارند و مشکل بوی بد دهان را کوتاه‌مدت برطرف می‌کنند. هیچ ‌کدام‌ درمان قطعی نیستند و علت و منشأ مشکل را از بین نمی‌برند.

معمولا غذاهای خاص، شرایط بهداشتی و عادات غذایی از دلایل معمول بوی بد دهان هستند. در بسیاری موارد هم بوی بد دهان با اقدامات مربوط به بهداشت دهان و دندان برطرف می‌شود، اما اگر اقدامات خودمراقبتی که برای حل این معضل انجام می‌شود، جواب ندهد، حتما فرد باید به دندانپزشک یا پزشک‌ مراجعه کند تا مطمئن شود بیماری جدی‌‌ای عامل بوی بد دهان‌ نیست.

با ما و این مقاله همراه باشید تا درباره‌ی دلایل و علائم مختلف بوی بد دهان و درمان این مشکل مطالب بیشتری بیاموزیم.

مقاله مرتبط: دلایل خشکی دهان و راه‌های درمان آن

علائم بوی بد دهان

رایحه‌ای که از بوی بد دهان به مشام می‌رسد، ممکن است تغییر کند یا انواع مختلفی داشته باشد که بستگی به منبع و زمینه‌‌ی ایجاد بوی بد دارد. برخی افراد ممکن است بیش از حد نگران این باشند که دهان‌شان بوی بدی بدهد، در حالی‌ که یا این بو خیلی خفیف است یا اصلا بویی وجود ندارد. در نقطه‌ی مقابل کسانی هستند که دهان‌شان بوی بدی می‌دهد، اما اصلا متوجه آن نیستند. از آنجایی که تشخیص بوی بد دهان برای خود فرد امکان‌پذیر نیست می‌توانید از یک دوست نزدیک بپرسید دهان‌تان بوی بدی می‌دهد یا نه؟ زمانی که مطمئن شدید دهان‌تان بوی بدی می‌دهد، اول عادات بهداشتی خود را بررسی و سعی کنید سبک زندگی‌تان را تغییر بدهید، بعد از هر وعده‌ی غذایی دندان‌ و زبان را مسواک بزنید، نخ دندان استفاده و سعی کنید آب بیشتری بنوشید.

در صورتی که بعد از تمام این کارها بوی بد دهان‌تان از بین نرفت به دندانپزشک خود مراجعه کنید. اگر منشأ بوی بد فراتر از مشکلات دهان و دندان است یا پای بیماری جدی در میان باشد، دندانپزشک برای مشخص شدن علت واقعی مشکل، شما را به پزشک دیگری معرفی خواهد کرد.

منشأ بوی بد دهان

بوی بد دهان معمولا از محیط دهان‌تان سرچشمه می‌گیرد و ممکن است منشأ گوناگونی داشته باشد.

غذا: وجود ذرات غذا در محیط دهان و لزوم تجزیه‌ی آن‌ها، باکتری‌های دهان را افزایش می‌دهد و باعث بوی بد دهان می‌شود. خوردن مواد غذایی خاص مثل سیر، پیاز، ادویه‌جات و ترشی‌جات هم به بوی بد دهان دامن می‌زنند، این مواد غذایی بعد از هضم وارد جریان خون می‌شوند و از طریق ریه‌ها تنفس شما را تحت تأثیر قرار می‌دهند.

دخانیات: سیگار کشیدن به خودی خود بوی ناخوشایندی برای دهان ایجاد می‌کند و معمولا نفس افراد سیگاری بوی بدی می‌دهد که موجب آزار دیگران می‌شود، سیگاری‌ها معمولا دچار بیماری لثه هم می‌شوند که خودش منشأ بوی بد دهان است.

مقاله مرتبط: چطور سیگار را ترک کنیم؟

بهداشت نامناسب دهان و دندان: اگر مسواک نمی‌زنید یا نخ دندان استفاده نمی‌کنید، ذرات غذای به جامانده در دهان‌تان بوی بدی ایجاد می‌کنند. از طرفی معمولا جرم بی‌رنگ و چسبناکی( پلاک) که روی دندان‌ها تشکیل می‌شود، در صورت مسواک نزدن مرتب، لثه‌ را تحریک می‌کند و به مرور مابین دندان‌ها و لثه انباشته می‌شود. از طرفی زبان شما هم محل تجمع باکتری‌هایی خواهد شد که بوی بدی ایجاد می‌کنند. دندان‌های مصنوعی هم اگر به‌طور منظم تمیز نشوند یا درست سر جای خود قرار نگیرند، محل تجمع باکتری‌ها، باقی ماندن غذا و ایجاد بوی بد می‌شوند.

خشکی دهان: بزاق دهان ذراتی را که منشأ بوی بد هستند از بین می‌برد و به تمیزی محیط دهان کمک می‌کند. بیماری خشکی دهان یا زروستومیا، تولید بزاق دهان را کم می‌کند و باعث بوی بد دهان می‌شود. البته همان‌طور که می‌دانید خشکی دهان در طول شب و زمان خواب طبیعی است و تنفس صبحگاهی بوی بدی می‌دهد که با شستن دهان برطرف می‌شود. این مسئله درباره‌ی افرادی که با دهان باز می‌خوابند شدت بیشتری دارد. خشکی دهان مزمن بیشتر به دلیل مشکل غدد بزاقی یا وجود برخی بیماری‌هاست.

داروها: برخی از داروها چون باعث خشکی دهان می‌شوند، غیرمستقیم در ایجاد بوی بد دهان دخیل هستند. برخی از داروها هم در بدن فعل و انفعالات شیمیایی دارند که تأثیر آن در تنفس فرد به‌صورت بوی بد بروز می‌کند.

عفونت‌های دهانی: بوی بد دهان ممکن است ناشی از زخم‌های دهانی بعد از جراحی‌های لثه یا کشیدن دندان باشد. ممکن است از پوسیدگی‌های دندانی نشئت بگیرد یا مربوط به زخم‌ها و عفونت‌های دهان و لثه باشد.

شرایط دیگر مربوط به دهان، حلق و بینی: بوی بد دهان ممکن است در اثر ایجاد توده‌های سنگ‌مانند کوچک ایجاد شود که محل تجمع باکتری هستند و در منافذ لوزه‌ها تشکیل می‌شوند. عفونت یا التهابات مزمن در بینی، سینوس‌ها و گلو که موجب ترشحات پشت حلق می‌شود هم یکی از عوامل بوی بد دهان است.

علل دیگر: بیماری‌هایی مانند سرطان‌ها و اختلالات متابولیک ممکن است بوی نفس فرد را به خاطر مصرف داروهای شیمیایی تغییر دهد. رفلکس مزمن اسید معده (ریفلاکس) هم می‌تواند با بوی بد دهان همراه باشد. در کودکان عامل ایجاد بوی بد دهان ممکن است به خاطر جا ماندن یک جسم خارجی مانند یک تکه غذا یا هر چیز دیگری در سوراخ بینی کودک باشد.

تشخیص نوع بوی بد دهان

معمولا وقتی به دندانپزشک مرجعه کنید، تنفس شما هم از طریق دهان و هم نفس کشیدن از بینی مورد سنجش قرار می‌گیرد و چون معمولا انتهای زبان منشأ اصلی ایجاد بو است دکتر با برداشتن جرم روی انتهای زبان و انجام آزمایش به علت بوی بد دهان پی می‌برد.

این فرایند پیچیده‌ی شیمیایی، منشأ تولید بوی بد دهان را مشخص می‌کند، اما ممکن است همیشه در دسترس نباشد یا هر مرکزی امکانات مربوط به آن را نداشته باشد.

درمان

برای کاهش بوی بد دهان و کمک به جلوگیری از ایجاد حفره‌های دهانی که غذا در آنها می‌ماند یا پایین آمدن احتمال بروز بیماری‌های لثه بهترین راه این است که بهداشت دهان و دندان را به خوبی رعایت کنید. با توجه به علت بروز مشکل، راه‌های درمان متفاوتی برای رفع بوی بد دهان وجود دارد. اگر دندانپزشک احتمال بدهد منشأ بوی بد دهان شما مربوط به یک عارضه‌ی دیگر یا پیش‌زمینه‌ی یک بیماری است، حتما شما را به پزشک دیگری معرفی خواهد کرد.

اگر علت بوی بد دهان مربوط به محیط دهان یا بیماری‌های مرتبط با دهان و دندان باشد، دندانپزشک اقداماتی را برای کمک به رفع مشکل شما انجام خواهد داد.

دهان‌شویه‌ها و خمیردندان‌ها: در صورتی‌که دلیل بوی بد دهان‌تان تجمع باکتری و وجود پلاک‌های دندانی باشد، دنداپزشک‌ حتما یک دهان‌شویه‌ی مناسب برای از بین بردن باکتری‌ها به شما معرفی خواهد کرد. او احتمالا خمیردندان‌های ضدباکتری به شما توصیه می‌کند که باکتری‌های ایجادکننده‌ی پلاک دندان را از بین می‌برند.

درمان بیماری‌های دهان و دندان: اگر مبتلا به نوعی از بیماری‌های لثه باشید، باید به یک متخصص بیماری‌های لثه (پریودنتیست) مراجعه کنید. بیماری‌های لثه ممکن است باعث جدا شدن لثه از دندان‌ها یا تحلیل رفتن لثه شود. این بیماری‌ها باعث می‌شوند لابه‌لای فضاهای خالی پر از باکتری‌های تولیدکننده‌ی بوی بد دهان شود و بعضی اوقات این باکتری‌ها فقط توسط فرد متخصص از بین خواهند رفت. گاهی هم ممکن است دندانپزشک به شما توصیه کند یک دندان معیوب که عامل تجمع باکتری‌ها و ایجاد بو شده را بکشید یا آن را ترمیم کنید.

سبک زندگی و راه‌حل‌های خانگی

برای کاهش یا جلوگیری از بوی بد دهان این موارد را رعایت کنید:

مسواک زدن بعد از هر وعده‌ی غذایی: حتما بعد از تمام وعده‌های غذایی با خمیردندان حاوی فلوراید دندان‌ها را مسواک بزنید (حداقل دو یا سه بار در روز)، حتی می‌توانید یک مسواک برای محل کارتان تهیه کنید تا بتوانید در وعده‌ی بین روز هم حتما دهان‌تان را مسواک بزنید. خمیر دندان‌هایی که خواص ضدباکتریایی دارند بوی بد دهان را کاهش می‌دهند.

حداقل یکبار در روز از نخ دندان استفاده کنید: نخ دندان باعث می‌شود ذرات غذا و پلاک‌های به جا مانده لابه‌لای دندان‌ها از بین بروند و بوی بد دهان کمتر شود.

زبان‌تان را هم مسواک بزنید: زبان شما محل تجمع باکتری‌هاست؛ بنابراین مسواک زدن زبان می‌تواند بوی بد دهان را کم کند. افرادی که اصطلاحا زبان‌شان بار دارد مثل سیگاری‌ها یا کسانی که دچار بیماری خشکی دهان هستند، تجمع باکتری‌ها در زبان‌شان شدیدتر است و باید از اسکراپر (لایه‌بردار) زبان برای تمیز کردن زبان‌شان استفاده کنند. می‌توانید از مسواک‌هایی استفاده کنید که قسمت مخصوص تمیز کردن زبان دارند.

دندان مصنوعی یا اجسام خارجی را که در دهان استفاده می‌کنید تمیز کنید: اگر از دندان مصنوعی یا پلاک‌های اصلاح فک و دندان استفاده می‌کنید یا مجبور به استفاده از گاردهای مخصوص دندان هستید، حتما قبل از گذاشتن‌ خوب تمیزشان کنید و بعد از غذا خوردن هم آنها را خوب بشویید.

جلوگیری از خشکی دهان: برای آنکه دهان به اندازه‌ی کافی مرطوب باشد از سیگار کشیدن اجتناب کنید، به جای خوردن قهوه، نوشیدنی‌های غیرالکلی و الکل که به خشک شدن دهان منجر می‌شوند، آب زیاد بنوشید. برای تحریک ترشح بزاق، آدامس بدون قند بجوید یا آبنبات‌های رژیمی بمکید. اگر خشکی دهان‌تان مزمن یا شدید است به پزشک یا دندانپزشک مراجعه کنید، آنها با دارو یا آماده‌سازی بزاق مصنوعی به شما کمک خواهند کرد.

رژیم غذایی: همان‌طور که پیش از این هم گفته شد مواد غذایی مصرفی شما در ایجاد بوی دهان مؤثر هستند، پس اگر می‌خواهید دهان‌تان بوی بدی ندهد از خوردن سیر و پیاز اجتناب کنید. حواس‌تان باشد خوردن زیاد خوراکی‌های شیرین هم می‌تواند با بوی بد دهان مرتبط باشد.

مرتب مسواک خود را عوض کنید: وقتی مسواک‌تان تغییر حالت داد یا ساییده شد آن را دور بیندازید. تقریبا هر سه یا چهارماه یکبار مسواک جدیدی بگیرید که موهایی با زبری ملایم دارد.

مراجعه به دندانپزشک: به‌طور منظم برای معاینات دهان و دندان به دندانپزشک مراجعه کنید. بهتر است این مراجعات دوبار در سال انجام شود تا وضعیت سلامتی دهان و دندان یا در صورت داشتن دندان مصنوعی، وضعیت دندان مصنوعی‌تان مرتب بررسی شود.

برگرفته از: mayoclinic

سلامت دهان