الفبای بهداشت دهان و دندان

سلامت محور توسعه است و سطح سلامتی جامعه نیز از توسعه یافتگی آن تاثیر می پذیرد بهره مندی از عمر طولانی و سلامت, بدون همكاری و همیاری اعضای مختلف بدن امكان پذیر نیست

سلامت انسان‌ها و در نتیجه سلامت جامعه نقش مؤثری در توسعه و توانمندی جامعه دارد. سلامت محور توسعه است و سطح سلامتی جامعه نیز از توسعه یافتگی آن تاثیر می‌پذیرد. بهره‌مندی از عمر طولانی و سلامت، بدون همكاری و همیاری اعضای مختلف بدن امكان پذیر نیست. این مجموعه با تاثیرگذاری بر یكدیگر و تاثیرپذیری از محیط، سبب تامین سلامت و تداوم زندگی فرد می‌شوند. دهان و دندان‌ها نیز از این مجموعه مستثنا نبوده و در سلامت كلی انسان‌ها و ایجاد نشاط در جسم و جان نقش مهمی را ایفا می‌كنند.

مجموعه دهان و دندان‌ها به عنوان دروازه ورود غذا و آغازگر روند هضم و جذب غذا نقش بسیاری در آماده‌سازی نیازمندی‌های غذایی انسان به عهده دارند و بدون عملكرد درست این بخش از بدن و همكاری و مشاركت آن، تامین نیاز‌های غذایی انسان ممكن نیست.

امام صادق (ع) می‌فرمایند: مسواك زدن دوازده فایده دارد:

▪ از سنت‌های پیامبر (ص) است،

▪ دهان را پاكیزه می‌كند وسیله افزایش روشنایی چشم است،

▪ خدای مهربان را خشنود می‌كند،

▪ دندان‌ها را سفید می‌كند،

▪ لثه‌ها را محكم می‌كند،

▪ اشتهاآور است،

▪ بلغم را از بین می‌برد،

▪ حافظه را زیاد می‌كند،

▪ ثواب حسنات را ده چندان می‌كند،

▪ باعث شادمانی فرشتگان می‌شود،

▪ زردی دندان‌ها را زدوده و از جرم و پوسیدگی دندان جلوگیری می‌كند.

● وظایف دندان‌ها

سه وظیفه اصلی به عهده دندان‌ها می‌باشد:

۱) جویدن

۲) صحبت كردن

۳) حفظ زیبایی صورت

سه نوع دندان درد دهان وجود دارد كه هر كدام وظایف مختلفی را برعهده دارند.

الف) دندان‌های پیشین كه عمل بریدن غذا را برعهده داشته و در زیبایی نقش موثری برعهده دارند.

ب) دندان‌های نیش كه عمل پاره كردن غذا را انجام می‌دهند.

ج) دندان‌های آسیا كه عمل له كردن و نرم كردن غذا را بر عهده دارند.

● اهمیت دندان‌های شیری و دائمی

هرفردی در طول زندگی دارای دو دسته دندان می‌باشد، شیری و دائمی:

دندان‌های شیری از شش ماهگی تا دو و نیم‌سالگی رشد می‌كنند و از ۶ تا ۱۲ سالگی به مرور می‌افتند و به جای آنها دندان‌های دایمی رویش می‌كنند كه این دندان‌هاتا پایان عمر در دهان باقی می‌مانند.

▪ وظایف مهم و اختصاصی دندان‌های شیری

۱) این دندان‌ها در تغذیه، جویدن صحیح و سلامت كودك نقش موثری دارند.

۲) درحفظ زیبایی و سلامت روحی و روانی كودك تاثیر بسیاری دارند.

۳) فضای لازم جهت رویش دندان‌های دائمی را تامین می‌كنند و باعث جلوگیری از به هم ریختگی دندان‌ها و كاهش نیاز به درمان‌های ارتودنسی می‌شوند.

۴) پوسیدگی دندان‌های شیری به جوانه دندان‌های دائمی زیرین آسیب می‌رساند.

● بوی بد دهان و علل آن

تاثیر نامطلوبی كه بوی بد دهان در شخصیت یك فرد می‌گذارد با هیچ چیز قابل مقایسه نمی‌باشد. منشا بوی دهان كه تحت هر شرایطی آزاردهنده است، عبارتند از:

۱) بوی موادی كه احتمالا در طی روز مصرف كرده باشیم از قبیل سیر، پیاز، سیگار و...

۲) بوی نامطبوع ناشی از بهداشت دهان و دندان ضعیف

۳) بوی ناشی از حلق و لوزه‌ها و سینوس‌های فكی كه در كل به عنوان مجاورات دهان و دندان از آنها یاد می‌شود.

۴) بوی ناشی از بیماری‌های سیستمیك از قبیل آبسه ‌های ریه، دیابت، ناراحتی‌های گوارشی و غیره.

در یك دید كلی بوی دهان حتما علتی دارد و اینطور نیست كه بگوییم دهان فلانی بد بو است. دهان هر انسانی با هر نژاد و ملیتی در شرایط سالم نباید بویی داشته باشد، اگر بویی مشاهده می‌شود صد در صد علتی دارد كه نمی‌تواند خارج از این چهار موردی كه ذكر شد باشد.

● پلاك میكروبی و پوسیدگی دندان

پس از خوردن غذا و مواد قندی اگر تمیز كردن دندان‌ها صورت نگیرد روی سطوح دندان‌ها یك لایه میكروبی بی‌رنگ، بسیار چسبنده و حاوی خرده ‌های مواد غذایی، مواد قندی و میكروب‌های داخل دهان تشكیل می‌شود كه به آن پلاك میكروبی می‌گویند.

پلاك میكروبی با آب به تنهایی پاك نمی‌شود بلكه با مسواك و نخ دندان می‌توان آن را از سطوح دندان برداشت. در صورتی كه به طور مرتب مسواك نزنید، پلاك به مرور تبدیل به یك لایه سخت و قابل دیدن به نام جرم دندان می‌شود.

● پوسیدگی دندان

دندان‌ها بیشتر در سه منطقه دچار پوسیدگی می‌شوند، زیرا در این مناطق پلاك میكروبی بیشتر تشكیل شده و باعث پوسیدگی می‌شوند.

۱) شیار‌های سطح رویی دندان‌ها

۲) سطوح كناری دندان‌ها (سطوح بین دندانی)

۳) ناحیه اتصال لثه به دندان

● خمیر دندان

در رعایت بهداشت دهان و دندان، نوع خمیر دندان حداقل نقش را دارد. واقعیت این است كه همه خمیردندان‌ها شامل این مواد هستند: مواد شوینده، مواد ساینده، مواد كف‌كننده، مواد خوشبوكننده، مواد حاوی فلوراید و یك ماده‌پایه‌ای كه ماده اصلی خمیر دندان را تشكیل می‌دهد.

همه خمیر دندان‌ها این مواد را دارند و فرقی كه با هم دارند جزئی بوده و بسته به نوع مواد خوشبوكننده و یا نوع بسته بندی خمیر دندان‌ها می‌باشد كه این اختلاف هم نقش چندانی در بهداشت دهان و دندان بازی نمی كند.

● نوع مسواك

نوع مسواك بر خلاف خمیر دندان، از اهمیت فوق‌العاد‌ه‌ای برخوردار است. چرا؟ چون نقش اساسی در بهداشت دهان و دندان را دارد. شما بدون خمیر دندان می‌توانید به‌خوبی دندان‌ها را تمیز كنید اما اگر مسواك خوبی نداشته باشید، این امر غیرممكن است. برای همین سعی می‌كنیم شرایط یك مسواك خوب را برایتان بگوییم.

یك مسواك خوب آن است كه بعد از اینكه مدتی استفاده شد، پرزهای آن پخش و پلا نشود. مسواك اگر خوب باشد به جای اینكه در طی دو هفته حالت خود را ازدست بدهد، سه تا چهار ماه بدون اینكه پرزهایش مشكلی پیدا كند، كار می‌كند. چرا باید به پرزهای مسواك اهمیت بدهیم؟ زیرا تمیز كردن دندان‌ها وقتی میسر است كه پرز‌های مسواك حالت ارتجاعی خود را از دست نداده باشد. خاصیت ارتجاعی پرز‌های مسواك به این حالت گفته می‌شود كه وقتی پرز مسواك راخم كردید، به حالت اولیه خود برگردد. این حالت باعث می‌شود كه پرزها مواد غذایی را به خوبی تمیز كنند. اگر این حالت نباشد، پرزهای مسواك موقعی كه بر روی دندان می‌كشیم به جای اینكه مواد غذایی را تمیز كنند. از روی آن سر می‌خورند و رد می‌شوند.

▪ انتخاب نوع مسواك

۱) مسواك باید رشته‌های نایلونی داشته باشد.

۲) رشته‌های مسواك باید نرم یا متوسط باشد.

۳) اندازه سر مسواك باید متناسب با دهان فرد باشد و همچنین لازم است مسواك كودكان كوچكتر از بزرگسالان باشد.

▪ مسواك برقی

مسواك‌ها با طرح ‌های گوناگون در دسترس هستند. استفاده از مسواك‌های برقی به جای مسواك دستی امروزه موردتوجه قرار گرفته است. طرح‌های جدید مسواك‌های برقی امكان برداشت آسان تر پلاك را داده است. اگر چه به طور كلی مسواك‌های برقی نسبت به مسواك‌های دستی برتری ندارند، ولی در برخی افراد مانند بیماران ناتوان و بیماران بستری در بیمارستان، افرادی كه از وسایل ارتودنسی ثابت استفاده می‌نمایند و برای ترغیب كردن بچه‌ها به مسواك زدن مفید می‌باشند.

● نخ دندان

نخ دندان می‌تواند موم دار یا بدون موم باشد. در حال حاضر استفاده از نخ دندان بدون موم رایج‌تر است زیرا گفته می‌شود الیاف این نوع نخ دندان در حین كار از هم باز شده و باعث برداشت پلاك و مواد زائد بیشتری می‌شود. بدین ترتیب فضا‌های بین دندانی را تمیزتر می‌نماید.

ان افواهكم طرق القرآن فطهرو‌ها بالسواك

به‌درستی كه دهان‌های شما راه‌های (تلاوت) قرآن است پس آنها را با مسواك پاكیزه نگهدارید.

بتول اصلانی

---