شناخت و درمان بیماری‌های پرندگان

امروزه بسیاری از اشخاص اقدام به نگهداری حیوانات خانگی در محیط مسکونی خود می‌کنند. در این میان پرندگان کوچک زینتی در میان شهرنشین‌ها طرفداران بسیاری دارند و اغلب در آپارتمان‌ها …

امروزه بسیاری از اشخاص اقدام به نگهداری حیوانات خانگی در محیط مسکونی خود می‌کنند. در این میان پرندگان کوچک زینتی در میان شهرنشین‌ها طرفداران بسیاری دارند و اغلب در آپارتمان‌ها یک سهره، قناری، مرغ عشق و غیره نگهداری می‌کنند. نگهداری پرندگان زینتی در خانه بسیار خوب است اما مشکلاتی در این میان وجود دارد که نه تنها باعث هدر رفتن هزینه و وقت می‌گردد بلکه از نظر عاطفی و روانی نیز مشکل‌ساز می‌شود. چه بسیار افرادی هستند که پرنده‌ای را خریداری و به خانه می‌آورند اما پس از مدتی پرندهٔ کوچکی را که به مبلغ گرانی خریداری کرده‌اند دچار بیماری و مرگ می‌شود. کمتر کسی است که مدتی پرنده‌ای را در کنار خود داشته باشد و با مرگ آن غمگین نگردد.

بهتر است قبل از بروز هرگونه بیماری پرندگان به پیشگیری و در صورت بیمار شدن پرنده، روش‌هایی برای جلوگیری از پیشرفت بیماری و یا اقدام برای بهبودی آن داشته باشیم.

در ادامه به روش‌های درمان و شناخت چند بیماری موضعی می‌پردازیم که در پرندگان به فراوانی مشاهده می‌شود و می‌توان براحتی آنها را مداوا کرد. هرچند که در بسیاری موارد بایستی به دامپزشک مراجعه کرد ولی دانستن نکاتی در رابطه با بیماری و درمان اثرات رضایت‌بخشی در کنترل، بهبود و یا کاهش بیماری دارد.

خراش‌ها و ضرب‌دیدگی‌ها ـ این عارضه ممکن است در هنگام پرواز در درون قفس، نزاع و غیره پدید آید. ابتدا ناحیهٔ جراحت‌دیده و آلوده باید با سرم‌های شستشوی زخم یا آب مقطر شسته شود سپس خشک و پماد زخم روی موضع مالیده شود. در این مورد همان روش‌هایی که برای جراحت‌های کوچک در انسان بکار می‌رود، می‌تواند برای پرنده‌ها نیز اعمال شود.

آبسه‌ها ـ برجستگی‌های کوچک عفونی، دردناک و متورم هستند که بر اثر تماس با سیم‌های تیز قفس و غیره ایجاد می‌شوند. قفس را باید بازدید کرد و اگر قسمت‌های تیز و برجسته‌ای وجود دارد که باعث ایجاد صدمه می‌شوند، از بین برد. روی آبسه‌ها باید تا چند روز کمی تنتورید یا بتادین مالید. اگر آبسه‌ها رسید ولی سرباز نکردند به دامپزشک مراجعه کنید تا با سوزن ضدعفونی شده آبسه را سوراخ کند. بعد از سرباز کردن آبسه از پمادهای ویتامین آ یا ویتامین آـ د بر روی موضع مالیده شود.

آبله مرغان ـ شامل برجستگی‌های کوچک شبیه زگیل در اطراف منقار، چشم و گاهی در پاها است. در صورتیکه این تاول‌ها یا برجستگی‌ها در داخل حلق ظاهر گردد سبب سختی تنفس و تغذیه خواهد شد. این بیماری واگیردار است و در اثر ویروس حاصل می‌شود. چنانچه بیماری بلافاصله درمان نگردد سبب مرگ پرنده می‌شود. در این بیماری باید به دامپزشک مراجعه کرد و یا قبل از آن و در مراحل ابتدایی بیماری روزانه به مدت یک هفته روی تاول‌های خارجی از پماد ۵/۱ درصد مرکورکرم مالیده شود.

دررفتگی پاها و پنجه‌ها ـ گاهی در مفاصل پا و پنجه‌های پرندگان جوان در حین جابجا کردن و نقل و انتقال آنها دررفتگی ایجاد می‌شود. حرکات شدید و یا تقلایی که پرنده جهت خلاصی خود از میان سیم‌های قفس می‌کند و یا اینکه به دلیل نصب نامنظم و نادرست چوب‌ها داخل قفس است. برای درمان دررفتگی نیاز به دست‌های ماهر برای انجام این کار است. چنانچه یکی از انگشتان صدمه دیده است این انگشت را به انگشت بعدی ببندید و برای مدت ۲ تا ۳ هفته آن را به حال خود بگذارید برای این کار از دو رشته نازک پشمی یا ابریشمی استفاده نمایید و کمی چسب روی آنها بمالید و اندکی حیوان را نگهدارید تا چسب خشک شود.

پرکندن ـ گاهی پرندگان به طور مداوم پرهای خود را کنده و خارج می‌نمایند. هوای خیلی خشک، کنه و فقدان هوا یا نور خورشید، کمبود ویتامین‌ها و مواد معدنی اصلی به علت جیره غذایی نامناسب جزء علل بیماری هستند. برای مداوای این بیماری، قفس را در وضعیت‌های مختلف قرار دهید. هفته‌ای یک یا دو بار کمی آب روی بدن پرنده بپاشید. جیره غذایی پرنده را افزایش دهید و از ویتامین‌ها و مواد مغذی که مناسب تغذیه پرنده باشد، بعنوان مکمل غذایی استفاده شود.

کیست و غده پرها ـ پیدایش غدد زیرپوستی در اطراف سر، گردن و بال‌ها که محتوی ماده سفید و سختی است و به سرعت رشد نموده و از اندازه یک نخود تا یک گردو تغییر می‌نماید. در عین حالی که پرنده سالم به نظر می‌رسد. برای درمان روزانه روی غده را تنتورید بمالید. در صورتی که غده‌ها باز شد (سرباز کرد) به آرامی آن را فشار دهید تا مواد سفید و سخت داخل آن خارج شود آن گاه داخل و اطراف آن را باید مالید.

کچلی و پرریختگی ـ معمولاً در مرغ عشق کمتر و در قناری، فنچ و سهره بیشتر است و در ناحیهٔ سر و پشت بدن ظاهر می‌شود. علل آن ممکن است بر اثر سرما و تهویه بد، حرارت، جیره غذایی نامناسب، تجمع زیاد پرندگان در یک قفس، وجود انگل‌ها مانند کنه، شپش، شپشک و غیره باشد. در این مورد باید ابتدا علل بیماری از بین برود. پرنده به محلی با دمای مناسب و نسبتاً گرم منتقل شود و روی نقاط پرریخته پمادهای ویتامین آ و یا ویتامین آ ـ د مالیده شود. در صورت درمان نشدن به دامپزشک مراجعه شود. در این بیماری و دیگر بیماری‌ها که به علل کمبود ویتامین و تغذیهٔ نامناسب رخ می‌دهند بهتر است مقدار زیادی سبزی تازه به پرنده خورانیده شود.