در راستای تقویت گرایش سوسیالیستی در جنبش زنان

مسئله این است که زنان در جامعه ایران, مضاف بر بربریت و تحجر قانونی, شرعی و مردسالارانه ای که از جانب رژیم سرمایه جمهوری اسلامی بر آنان تحمیل می شود, جزو محرومترین و ضعیف ترین بخش طبقه کارگر نیز هستند که یا بی اجر و مزد به کار خانگی مشغولند یا در صورت داشتن کار و شغل در موقعیت پایین تری به نسبت مردان قرار دارند

برای خلاصی از مناسبات نابرابر در جامعه که عارضه مناسبات نظام سرمایه‌داری است، نباید طفره رفت. باید آلترناتیو درست و سوسیالیستی ارائه داد. آلترناتیو برای جامعه‌ای برابر، برای زنان و مردان به مبارزه‌ای که در آن تمام جنبشها اجتماعی موجود در جامعه با گرایشی سوسیالیستی در مقابل کل سیستم سرمایه‌داری باشد، گره خورده است. هر تئوری‌ای که یک ذره این واقعیت علمی و مادی را زیرسئوال نبرده یا کم رنگ کند، نمی‌تواند تبعیض و شقه شقه کردن انسان‌ها بر حسب رنگ و جنس و... به تمامی، مورد تعرض قرار دهد. به تجربه ثابت شده که راه‌حل‌های رفرمیستی و لیبرالی از آنجا که ریشه‌های ستم و تبعیض جنسی را زیر سئوال نمی‌برد، نمی‌توانند تحولات همه جانبه‌و ریشه‌ای در جامعه به نفع زنان بوجود بیاورند و امر استثمار مضاعف زنان زحمتکش به بهانه تفکیک ستم جنسی از ستم طبقاتی در دستور کار راهکارهای لیبرالیستی و فمینیستی نیست.

اگر فعال شدن زنان در فعالیت‌های اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی در ایران تحت حاکمیت جمهوری اسلامی گامی رو به پیش و مهم است، مهمتر از آن متکی کردن این حرکت و جنبش به افق و استراتژی‌ای سوسیالیستی است. معنای ساده و سرراست و ضرورت این دورنما برای این جنبش، تنها از تعلقات ایدئولوژیک کمونیست‌ها استنتاج نمی‌شود، بلکه ضرورتش از بطن واقعییات ساده و قابل لمس طبقاتی و اجتماعی نتیجه گرفته می شود.

مسئله این است که زنان در جامعه ایران، مضاف بر بربریت و تحجر قانونی، شرعی و مردسالارانه‌ای که از جانب رژیم‌سرمایه جمهوری اسلامی بر آنان تحمیل می شود، جزو محرومترین و ضعیف‌ترین بخش طبقه‌کارگر نیز هستند که یا بی‌اجر و مزد به کار خانگی مشغولند یا در صورت داشتن کار و شغل در موقعیت پایین‌تری به نسبت مردان قرار دارند. آنها در هر تند پیچ و بحرانی که سرمایه‌داران و صاحبان کار بصورتی ذاتی با آن درگیر می شوند، جزو اولین دسته از قربانیانی هستند که بعنوان نیروی کار ارزان مورد سواستفاده قرار می گیرند و به محض اینکه بحران سرمایه "فروکش" کرد و به وجود ارزانشان احتیاجی نماند، دوباره به کنج خانه‌ها رانده می شوند و «مهر ورزی مادرانه‌شان» برای «کانون گرم خانواده و تربیت کودکان» آنگراندیسمان می شود.

همین نکته ظاهرا بسیار ساده، گره و سئوال بزرگی در مقابل هر فعال راستین جنبش زنان است. نیمی از جامعه زن است و بیش از نیمی از این نیمه در جامعه‌ای مانند ایران زنان خانه‌دار هستند که ساعتهای متمادی از روز و شب خود را بدون اینکه مستقیما در استخدام هیچ کارفرمایی باشند، مشغول تر و خشک کردن فرزندان و یا شوهر کارگرشان هستند. این امر در نظام سرمایه‌داری ضمن اینکه به عنوان کار مولد به رسمیت شناخته نمی‌شود و بطور مستقیم خارج از اقتصاد پولی است، از دیدگاه جامعه نیز این نوع کار چون به طور مستقیم ارزش پولی ندارد، جایگاهی ندارد. در حالیکه علیرغم این کم‌لطفی قربانیان ستم طبقاتی به خود و برخلاف مدافعان ناپیگیر و لیبرالی این جنبش، این عرصه برای سرمایه بسیار مهم و ارزش تولیدی دارد و به عنوان «اقتصاد ناپیدا» در خدمت افزایش ارزش سرمایه‌عمل می کند.

از این بام کوتاه موقعیت زنان در تولید است که زنان به صورتی طبیعی ابتدا و بدوا به ابعاد غالب خانوادههای سنتی در جامعه‌ای مانند ایران، در یک تقسیم بندی ماکرو در موقعیتی پایین تری قرار می گیرند. از نظر اقتصادی به پدران و مردان خود وابستگی پیدا می‌کنند و همین امر زمینه سرخوردگی و موقعیت فرودست آنان در جامعه را فراهم کرده و آنها را به انسان درجه دوم تبدیل می کند.

زنانی که به هر دلیلی شانس آورده و از این کاتگوری بی اجر و مزد کار خانه خارج می‌شوند، با کم‌توقعی زاده شده از این موقعیت نابرابر، وارد بازاری کاری می‌شوند که مجبور به قبول شرایط دشوارتر با مزد کمتر می شوند. این موقعیت نابرابر اقتصادی با هزار و یک توجیه، قانونی، شرعی و فرهنگی بر زن تحمیل می شود، بگونه‌ای که بعضا این مسئله امری عادی تلقی می شود. وجود چنین فضا و محیطی که صاحبان سرمایه آگاهانه آن را بوجود آورده‌اند، شکاف آگاهانه درآمد بر مبنای جنسیت را هم بهمراه دارد. زن در این مناسبات آگاهانه‌ی سرمایه‌داران به علت جنسیتش نسبت به مردان در مقابل کار برابر، دستمزد برابر دریافت نمی‌کند و...

خطا از طرف بخشی از معترضین به این واقعیت تلخ و زمخت هنگامی شروع می شود که آنها مسئله جنسیت را آنقدر از ریشه و علتی که سرمایه برای تبعیض با استفاده از جنسیت برایش به همراه دارد، دور می کنند که خود آنان آگاهانه یا ناآگانه در همان سناریوی زنانه و مردانه کردن مبارزه با شدت و ضعف های متفاوتی در می غلطنند. انواع و اقسام ترم‌های فمینیسم اسلامی، لیبرالی، دمکرات و.. در این چارچوب قابل بررسی هستند و گرایشات چپ و رادیکال فمینستی می باید تکلیف خود را با امر مبارزه طبقاتی توضیح و یا شفافیت بخشند.

اگر در این فرصت نمی توان روی همه شاخه‌ها و گرایشات متفاوت فمینیستی بحث کرد، و اگر به خدمت آشکاری که گرایشات فمینسیتی راست و لیبرال در درون جنبش زنان به سرمایه می کنند ‌بگذریم، بجاست روی نکاتی که فمینست‌های چپ و سوسیالیست می باید تکلیف خود را در مقابل آن روشن کنند، تاکید کرد.

در این امر ساده تردیدی نیست که زن ستیزی سرمایه امری بیولوژیک نیست، بلکه از نیازی دیگر سرچشمه می گیرد. تبعیض و بی‌حقوقی بین زن و مرد و دو نیمه کردن بشریت بر اساس جنسیت از مکانیزم اقتصادی جوامع سرمایه‌داری تاثیر می‌گیرد. سرمایه تمام افراد جامعه، یعنی زن و مرد را به طور یکسان در نظم تولید و سیاسی سرمایه نقش نمی‌دهد، در نتیجه زنان در چنین جوامعی در امر تولید نقشی پائین‌تری به نسبت مردان به عهده دارند. بنابراین نباید نابرابری و بی‌حقوقی زنان را جدا از سیستمی که موجود است بررسی کرد. مردسالاری بر این بستر شکل گرفته و معنا پیدا می کند و به عنوان عارضه سیستم سرمایه داری حکمرانی می‌کند. سرمایه‌سالاری نباید بتواند خود را در پشت سر دشمنی (مردسالاری) که خود قربانی است، قایم سازد. فمینیسیم سوسیالیست‌ها در این رابطه کم می آورند.

گرایشات رادیکال فمینیستی که وفاداری خود را به راهکارهای کمونیستی خاطر نشان می‌سازند، می‌باید ابتدا دلایل مادی و اجتماعی ضرورت برافراشتن پرچم فمینیستی خود را بدهند. بدنبال توضیخ دهند که بر تارک این پرچم عمدتا خواست و مطالبات چه بخشی از زنان نوشته شده است؟ زنان کارگر و خانه دار؟ یا زنان تحصیل‌کرده و روشنفکر که در حدی کمتری فشار ستم طبقاتی را برخود دارند و بیشتر از ستم جنسی رنج می برند؟.

همچمین این گرایشات می باید به این سئوال پاسخ بدهند که چرا راهکارسوسیالیستی رهایی زن از قید ستم و تبعیض سرمایه‌داری، کامل و جامع نیست، که آنها مجبور شده‌اند، افزوده فمینیسم را هم برای پاسخ به جنبش زنان برگزینند؟ آنها ضمن اینکه بصورتی علمی و کنکرت می‌باید نواقص راهکار سوسیالیستی را نشان دهند، همچنین باید مرزشان را با گرایشات راست فمینیستی به روشنی و صراحت نشان دهند، چون آنها پا به میدان پرمخاطره‌ای گذاشته‌اند، که مرزهای سیاسی و گرایشی و صف‌های طبقاتی در آن به سادگی مخدوش می‌گردد.

مبارزه زنان و مردان کارگر برای حقوق طبقاتی‌‌شان از مبارزه همه بشریت محروم و از جمله مبارزه زنان و مردان بر علیه ستم و تبعیض جنسی جدا نیست. هر فرمولی به هر بهانه‌ای، تقدم تاخرهایی برای عرصه‌های مختلف مبارزاتی بتراشد، باید جای تعمق داشته باشد و نتیجه‌اش با هر نیتی باشد ریشه کن کردن تبعیض جنسی را بدنبال ندارد.

یکی از نکات مهم دیگر این است که علیرغم بهبودهایی که در موقعیت زنان در بعضی جوامع بوجود آمده، اکنون زنانه شدن فقر بصورت پدیده‌ای جهانی عمل می کند. جهانی شدن بازار و سرمایه‌که مولد و تداوم دهنده این امر است می کوشد، برای توجیه و تهطیر این واقعیت تلخ، یعنی به طور کلی فقیرترشدن بشریت ائم از زن و مرد در خدمت به پروارترکردن سرمایه جهانی و به طور اخص زنانه شدن فقر، توجیهات و پروژه و برنامه‌های خود را به اصطلاح بعنوان راه حلهای فقرزادیی به جامعه دیکته ‌کنند. این دیکته چیزی به جز دور کردن اندیشه، راه حل ها و راهکارهای که پایه‌ها و ریشه‌های این نظم وارونه را به چالش می گیرد، نیست. معطوف کردن و متمرکز کردن جنبشهای توده‌‌ای و حق طلبانه به مسائل فرهنگی، جنسی و... راه‌های خدمت به این استراتژی است. همانگونه که در جنبشهای توده‌ای دیگر از جمله در جنبش بر علیه ستمگری ملی نیز دیده‌ایم، اینگونه راهکارها نه برای حل تبعیض بر اساس ملیت، رنگ و جنس، بلکه در خدمت تداوم آن است.

در جهانی که ثروت و فقر در مصاف جهانی در مقابل همدیگرند. تئوری‌هایی که نقطه حرکت شان از سر رنگ، ملیت و جنسیت است، با هر درجه‌ای از رادیکالسیم نیز خود را فرموله کنند و اگر چه بتوانند بهبودها و رفرمهایی را هم در سطوح محدود بر سرمایه تحمیل کنند، ولی قدرت رفع و نابودی تبعیض از هیچ نوعش را ندارد.

بدون تردید، راه حل سوسیالیستی برای رفع تبعیض جنسی به استقبال هر ذره ای از رفرم و بهبود که زنان را در موقعیت مناسب‌تری قرار دهد می‌رود، و چه بسا در بسیاری موارد تبعیض مثبت نیز را به منظور فراهم کردن شرایط برای رشد زنان لازم و ضرری بداند، اما این نکات یکذره از این واقعیت را کم نمی کند که همه این رفرم‌ها و راهکارها، تنها در پرتو افق و استراتژی سوسیالیستی که آمال جامعه‌ای بدون طبقه و استثمار را فراسوی خود دارد، مقدور است. مارکسیسم عقاید و راهکارهایش را از مناسبات طبقات اجتماعی می‌گیرد و ضمن اینکه ویژگی‌های هر جنبشی و از جمله جنبش زنان را برسمیت می‌شناسد، مانیفیست خود را برای رهایی زن همه‌جانبه تر از راهکارهای فمینیستی می داند.

روناک آشناگر

http://tribun-e-zan.blogfa.com