دانشگاه اسلامی یعنی جدا از غرب و شرق

امسال نیز همچون سال های گذشته با آغاز سال تحصیلی دانشگاه ها بسیاری از صاحبنظران درباره دانشگاه و همچنین نقاط قوت و ضعف آن سخن به میان می آورند، اما نکته ای که معمولاً درباره …

امسال نیز همچون سال های گذشته با آغاز سال تحصیلی دانشگاه ها بسیاری از صاحبنظران درباره دانشگاه و همچنین نقاط قوت و ضعف آن سخن به میان می آورند، اما نکته ای که معمولاً درباره دانشگاه مغفول می ماند، این است که زمانی که درباره دانشگاه و علوم دانشگاهی صحبت می کنیم، نباید فراموش کنیم که اگرچه بعد از انقلاب اسلامی ایران دانشگاه رنگ و لعاب اسلامی پیدا کرد اما ریشه های غربی آن باقی ماند و همین امر پارادوکس های فراوانی را در ذهن جامعه ای که انتظار داشت دانشگاه یکی از موتورهای اساسی حرکت برای آرمان های انقلاب اسلامی باشد، ایجاد کرد.

در حقیقت دانشگاه ها باید تربیت و اصلاح انسان ها، دانشمندان و متخصصان را در دستور کار خود قرار دهند.

چنین اصلی در دانشگاهی رخ خواهد داد که به معنای حقیقی اسلامی باشد و مطلوب حضرت امام (ره) هم همین بود که می فرمودند: «ما می گوییم دانشگاه باید از بنیان تغییر بکند و اسلامی باشد.» و ایشان خیلی خوب این حرف را معنا کردند و فرمودند: «معنی اسلامی شدن دانشگاه این است که استقلال پیدا کند و خودش را از غرب جدا کند و خودش را از وابستگی به شرق جدا کند و یک مملکت مستقل، یک دانشگاه مستقل، یک فرهنگ مستقل داشته باشیم.»

ایشان در جمله ای دیگر نیز به مسئله استقلال اشاره می کنند و می فرمایند: «باید دانشگاه ها بیدار شوند، باید از همین دبستان تا آن آخر دانشگاه از این افکار غربزده تهی بشوند و شرق روی پای خودش بایستد.»

امروز اگرچه در دانشگاه پیشرفت های عظیمی در زمینه انرژی هسته ای، سلول های بنیادی ، شبیه سازی حیوانات، درمان ضایعات نخاعی و کشف داروی ایدز و ‎.‎.‎. داشته ایم اما هنوز آن تحول علمی بزرگ در علوم بویژه علوم انسانی صورت نگرفته است، چرا که وقتی فلسفه حیات انسان در گفتمان اسلامی با محوریت خداوند تعریف می شود، باید توجه به همه ابعاد و وجوه انسان، برعلوم انسانی حاکم شود و این قطعاً با ماهیت علوم در غرب که بهره ای جز لاشه علم ندارند و در نهایت دچار نسبی گرایی و نهیلیسم می شوند، باید متفاوت باشد.

دانشگاهیان باید آن نقطه آرمانی که قرار است جامعه به آن سمت و سو هدایت شود را مشخص کنند و دریابند آن نقطه ای که باید تلاش شود تا به آن دست یابیم کجاست دارای چه ابعاد و زوایایی است و دائم بررسی کنیم که آیا جامعه ای که می خواستیم بسازیم و می خواهیم بنا کنیم، همین است و اصلاً آیا ما در این مسیر هستیم

[علی خضریان]