تحلیلی اجتماعی از صله رحم

صله و قطع رحم به اعتبار معنای لغوی و عرفی، موضوع حکم شرعی وجوب و حرمت واقع شده است. صله مصدر فعل <وصل> و اصل آن <وصل> در مقابل <فصل> است که همچون عده و وعد، <واو> آن به <هاء> تبدیل شده …

صله و قطع رحم به اعتبار معنای لغوی و عرفی، موضوع حکم شرعی وجوب و حرمت واقع شده است. صله مصدر فعل <وصل> و اصل آن <وصل> در مقابل <فصل> است که همچون عده و وعد، <واو> آن به <هاء> تبدیل شده است.

این واژه در مورد پدیده‌های عینی و حقیقی به معنای اتصال و پیوستگی خارجی و محسوس است و در مقولا‌ت معنوی همچون رحم به عمل و رفتاری که قرابت و پیوند میان افراد را ایجاد می‌کند یا تحکیم می‌بخشد اطلا‌ق می‌گردد. از این رو احسان به معنای کلی آن، به هرگونه رفتار و عملی گویند که ثمره آن <صله> می‌باشد و نباید آن را موضوع له دقیق صله تلقی کرد. برخی از اهل لغت، احسان را اعم از صله می‌دانند، برای مثال احسان به همسایه و مساکین غیر رحم از مصادیق صله موردنظر در ارحام شمرده نمی‌شود.به ظاهر این توجیه چنداند رست به نظر نمی‌رسد، چون احسان به معنای لغوی آن موجد اثری به نام صله خواهد بود حال این احسان در حق نزدیکان باشد یا دیگران. البته باید گفت احسان در مورد غیر ارحام، خصوصا در صورت آشنا نبودن فرد آخذ با معطی، صله به معنای موردنظر نامیده نمی‌شود.

در مقابل، قطع یا فصل نیز محصول ترک احسان یا ارتکاب رفتاری است که پیوند میان انسان‌ها را تضعیف کرده یا منقطع می‌سازد.نکته دیگری که دراین بخش، توجه به آن لا‌زم است، این که صله و قطع، هر دو از افعال وجودی‌اند و نباید قطع را ضد صله و مطلق ترک تلقی نمود و سپس برای توجیه متعلق بودن آن به حکم حرمت به تکلفات بی‌حاصل متوسل شد؛ از این رو، امر به صله، توجه به ارحام و برقراری ارتباط و احسان به ایشان را الزام می‌کند و متقابلا‌ نهی از قطع، از بی‌اعتنایی و دوری گزیدن و انفصال از ارحام و خویشان (که همه به نوعی از امور وجودی‌اند) برحذر می‌دارد. درخور یادآوری است که عنوان بر و عاق والدین نیز از مصادیق صله و قطع به معنای کلی آن شمرده می‌شود.

توصیه اکید به صله رحم و دوری گزیدن از قطع رحم یکی از مهمترین راهبردهای اخلا‌قی ـ حقوقی اسلا‌م در ایجاد و تحکیم پیوندهای اجتماعی است. صله رحم به رغم اهمیت و جایگاه منبع آن در منابع دینی و کارکردهای فراوان آن در نظام اجتماعی، از کاوش‌های محققانه و عالمانه به دور مانده است.کتاب <تحلیلی اجتماعی از صله رحم> در جهت رفع این خلا‌ نگارش یافته است. ابعاد فقهی صله و قطع رحم، صله و قطع رحم در آیات و روایات و برخی ادیان دیگر، تحلیل کارکردهای صل رحم، نقش آن در ایجاد و تحکیم روابط اجتماعی و علل ضعف و قطع ارتباطات خویشاوندی، از مباحث این کتاب است.

کتاب مذکور در شمارگان۲۷۳۳ نسخه و قیمت۳۸۰۰۰ ریال توسط انتشارات بوستان کتاب منتشر شده است.