بررسی استراتژی های دولت بنگلادش در زمینه کارآفرینی

کشور بنگلادش در آسیا با داشتن حدود ۱۳۰ میلیون نفر جمعیت جزو کشورهای پرجمعیت دنیا به شمار می رود که با سرانه تولید ناخالص داخلی حدود ۳۶۰ دلار آمریکا از جمله کشورهای بسیار فقیر دنیا می باشد

کشور بنگلادش در آسیا با داشتن حدود ۱۳۰ میلیون نفر جمعیت جزو کشورهای پرجمعیت دنیا به شمار می‌رود که با سرانه تولید ناخالص داخلی حدود ۳۶۰ دلار آمریکا از جمله کشورهای بسیار فقیر دنیا می‌باشد. عملکرد رشد اقتصادی بنگلادش طی ۵ سال ۲۰۰۰-۱۹۹۶ تا حدودی قوی بوده است, به طوری که متوسط رشد سرانه تولید ناخالص داخلی در طول این سال‌ها ۵/۳% می‌باشد.

● استراتژی‌های دولت بنگلادش در زمینه کارآفرینی

در سی‌ام ژانویه ۱۹۹۱, آژانس اخبار ملی بنگلادش در مقاله‌ای به نام «خلق کشور جدید» ۱۹ برنامه اقتصادی را به عنوان بیانیه منتشر کرد. بعضی از استراتژی‌های پیشنهاد شده در این بیانیه به قرار ذیل است:

▪ صنعتی شدن سریع از طریق وارد شدن به اقتصاد بازار آزاد و رقابتی و تدارک دیدن تسهیلات برای سرمایه‌گذاری از طریق کارآفرینان داخلی و خارجی امکان‌پذیر است.

▪ ایجاد زیرساخت‌های قوی اقتصادی پیش فرضی برای صنعتی شدن و رفاه کلی اقتصادی است.

▪ ایجاد فرصت‌های بیشتر اشتغال از طریق صنعتی شدن سریع امکان‌پذیر است. برای توسعه زیرساخت‌ها در حوزه‌های جاده‌ها, خطوط ریلی, کشتیرانی, گاز, برق و خطوط ارتباطی باید بودجه‌های مالی را افزایش داد.

▪ هموار نمودن راه صنعتی شدن سریع از طریق تضمین بهره‌برداری کامل از علوم و تکنولوژی میسر است.

▪ دادن اولویت به بخش خصوصی و رفع موانع و پیچیدگی ها برای ایجاد امنیت فضای صنعتی

● محدودیت‌های توسعه صنایع کوچک در بنگلادش

به طور معمول بنگلادش از خط‌مشی توسعه‌ای پیروی می‌نماید که سرمایه‌گذاری خصوصی از طریق قوانینی مانند گرفتن مجوزهای داخلی, تأمین اعتبار و ... کنترل شود. این قوانین موانعی برای سرمایه‌گذاری خصوصی بودند و اثرات جبران‌ناپذیری بر روی SMEs می‌گذاشتند. این در حالی بود که دولتمردان بنگلادش ادعا داشتند که توسعه SMEs از اهداف کشور می‌باشد.

معرفی سازمان‌های حامی کارآفرینی و صنایع کوچک در بنگلادش

۱) مؤسسه صنایع روستایی و کوچک بنگلادش

این مؤسسه در سال ۱۹۵۷ به منظور توسعه صنایع روستایی و کوچک تأسیس شد. امروزه این سازمان بزرگترین مؤسسه SME در بنگلادش است که تحت نظر وزارت صنایع فعالیت نموده خدمات گسترده‌ای را با تمام بخش‌های کشور در زمینه SMEs ارائه می‌نماید. مهمترین هدف‌های این مؤسسه عبارتند از:

▪ تسریع رشد صنایع روستایی و کوچک

▪ ایجاد فرصت‌های شغلی

▪ ایجاد تسهیلات بازاریابی و ارتباط بین صنایع

▪ تدارک تسهیلات توسعه نیروی انسانی

خدمات این موسسه شامل موارد زیر می‌شود:

- مشاوره قبل از سرمایه‌گذاری

- خدمات مشاوره در تأسیس کارخانه

- خدمات توسعه بعد از سرمایه‌گذاری

- ترسیم توسعه صنایع برای سرمایه‌گذاران

- دادن اطلاعات تکنیکی

- طراحی‌ها و نمونه‌سازی

- اطلاعات بازاریابی

- کمک در تأمین مالی

- کمک در انتخاب نوع صحیح ماشین‌آلات

- کمک در انتخاب تکنولوژی مناسب

- کمک به مطالعه در زمینه طرح‌های شدنی سرمایه‌گذاری

- کمک در تعیین پیمانکاران فرعی

- سازماندهی آموزش توسعه مهارت‌های مدیریتی و فنی

- برگزاری نمایشگاه‌ها

۲) اتاق بازرگانی و صنعت داکا

اتاق بازرگانی و صنعت داکا در سال ۱۹۸۵ تأسیس گردید و شامل حدود ۵۰۰۰ عضو می‌باشد که آنها عضو SMEs می‌باشند این اتاق یک سازمان غیرانتفاعی است که هم کارآفرینان داخلی و هم خارجی در آن عضوند و هم تسهیل‌کننده سرمایه‌گذاری و کسب و کار برای آنان می‌باشد. مهمترین وظایف اتاق بازرگانی و صنعت در ارتباط با افزایش و توسعه تجاری, بازرگانی و صنعت به شرح زیر است:

▪ ارایه مطالعات برای اجرا, فرموله کردن سیاست‌های دولت در زمینه واردات و صادرات, سرمایه‌گذاری صنعتی, بانکداری, بیمه, مالیات و بودجه سالیانه

▪ تشکیل کمیته‌های مشاوره‌ای در وزارتخانه‌های مربوطه

▪ سازماندهی دوره‌های آموزشی, سمینارها و کارگاه‌های آموزشی در زمینه تجاری

▪ آماده‌سازی, اجرا و ارزیابی پروژه‌هایی برای توسعه کارآفرینی و سایر موضوعات مربوطه تجاری

اتاق بازرگانی و صنعت داکا خدمات زیر را به کل اعضاء ارائه می‌دهد:

- تحقیقات و توسعه کسب و کارها

- ارائه اطلاعات در زمینه‌های کسب و کار و تجارت هم به صورت الکترونیکی و هم به صورت مستندات

- حل اختلافات

- دادن خدمات مشاوره‌ای

- مستندسازی و خدمات کتابخانه

- آموزش

- ایجاد رقابت در بین کسب و کارها

- سازماندهی نمایشگاه‌های تجاری

۳) مرکز مطالعات پیشرفته

این مرکز در سال ۱۹۸۶ در این کشور تأسیس شده است و بر روی موضوعات محیط زیست یکپارچه و توسعه, مملکت‌داری مناسب و مشارکت مردم و بهبود وضعیت فقر و رشد اقتصاد سریع برای جوامع به عنوان رویکردهایی برای توسعه پایدار کار می‌کند اهداف این مرکز شامل موارد زیر است:

▪ توسعه روش‌های علمی مناسب برای برنامه‌ریزی طولانی مدت

▪ توسعه منابع انسانی توانا و بسیج نیروی کار متخصص برای کشور و سایر کشورهای در حال توسعه

برنامه‌های در دست اجرای این مرکز به قرار ذیل است:

- برنامه‌های ملی

- جنبه‌های محیطی توسعه کشاورزی و سیستم‌های آب سطحی

- موضوعات جنگلداری

- استراتژی حفاظت ملی محیط زیست

- محیط شهری و بهداشت شهری

- انرژی

- کارآفرینی

- تغییرات آب و هوا در سطح جهانی و بنگلادش

- مدیریت خطرات طبیعی

۴) سازمان توسعه صنایع کوچک و متوسط

این سازمان توجه بیشتری بر روی آموزش در بخش خصوصی و دولتی برای توسعه SMEs دارد. دیدگاه این سازمان در زمینه آموزش به قرار زیر است:

▪ هر کارآفرین باید قبل از شروع کسب و کار, آموزش داده شود.

▪ برای اداره شرکت‌های موجود جهت افزایش سوددهی, حتماً باید آموزش صورت گیرد.

▪ بدون آموزش صحیح, یک شرکت نمی‌تواند شرکت موفق باشد.

▪ هیچ مؤسسه مالی نباید در شرکتی که کارآفرین آن برای ایجاد یک شرکت, آموزش ندیده است, سرمایه گذاری کند.

▪ آموزش باعث می‌شود که کارآفرینان محصولات با کیفیت‌تری را تولید کنند و موفقیت بیشتری را در بازار جهانی در مقایسه با رقبای خود کسب کنند.

▪ آموزش برای کارآفرینان جدید و کارآفرینان موجود و همچنین برای کارآفرینانی که قصد گسترش و مدرنیزه کردن شرکت خود را دارند, یک «الزام» محسوب می‌شود

اهداف کلی برنامه آموزش توسعه کارآفرینی عبارتند از:

ـ ایجاد آگاهی کارآفرینی برای نسل جدید و تشویق آنها برای ایجاد SMEs

ـ آموزش کارآفرینان جوان برای حفظ و اداره موفق شرکت‌های خود

ـ تواناسازی کارآفرینان در زمینه‌های تولید جهانی و استراتژی بازار در زمینه اقتصاد بازار

ـ تشویق کارآفرینان به تأسیس SMEs بدون ایجاد آلودگی

یکی از برنامه‌های مؤثر برای توسعه کارآفرینی برنامه‌ای است که توسط یک مؤسسه آلمانی به عنوان یک برنامه خلاق آموزشی کسب و کار ایجاد گردید و به طور موفقیت‌آمیزی در بسیاری از کشورهای آسیایی, آفریقایی و آمریکای لاتین اجرا شده است. اساس این برنامه بر پایه این نظریه است که کارآفرینان نه زاده می‌شوند و نه تولید می‌شوند بلکه استعدادهای بالقوه آنها می‌تواند از طریق روش‌های آموزشی ویژه و مناسب توسعه یابد و شرکت‌ها از طریق ایجاد شایستگی‌های کارآفرینی تأسیس شده بهبود می‌یابند.

این آموزش به نحو مؤثری به کارآفرینان در موارد ذیل کمک می‌نماید:

▪ شناسایی شرکت‌های پویا

▪ تقویت اعتماد به نفس در آنها در زمینه قابلیت‌های ایشان برای حفظ کسب و کار

▪ درک عملکردهای کسب و کار, توسعه و برنامه‌ریزی‌های استراتژیک آنها, اتخاذ تصمیمات مناسب

▪ توسعه قدم به قدم برنامه‌های کسب و کار برای پروژه‌های آنها و در نهایت ارائه آنها به بانکداران و متخصصان

▪ یافتن راه‌حل‌های مناسب برای شروع سازماندهی مجدد و اداره کسب و کارهای آنها که توسط خدمات مشاوره‌ای نیز حمایت می‌شوند. این مؤسسه به اهمیت مشارکت کامل زنان در امور اقتصادی و به عنوان صاحبان کسب و کار پی برده است و به خوبی به نیازهای زنان کارآفرین موجود و بالقوه پاسخ می‌دهد. برنامه این مؤسسه برای گروه‌های زیر معرفی می‌شوند:

- کارآفرینان بالقوه

- کارافرینان بالفعل

- پرسنل بانک‌ها و سازمان‌های توسعه شرکت‌ها

دوره‌های آموزشی این مؤسسه عبارتند از:

۱) خلق کسب و کار؛ کارآفرینان بالقوه

۲) مدیریت کسب و کارهای کوچک؛ کارآفرینان موجود: دوره‌های پیشنهاد شده عبارتند از:

- رشته‌های مدیریت کسب و کارهای کوچک

- کارگاه آموزشی شناسایی محصول استراتژیک

- کارگاه آموزشی بازاریابی محصول و تأمین مالی

۳) آموزش مربیان

● آموزش کارآفرینی در دانشگاه‌های بنگلادش

در انستیتو امور بازرگانی دانشگاه داکا مرکز کارآفرینی و توسعه کسب و کارهای کوچک تأسیس شده است. این مرکز یک نقش تسهیل‌کننده در گسترش بخش‌های شرکت‌های کوچک در بنگلادش دارد. فعالیت‌های این مرکز شامل آموزش توسعه کارآفرینی, مشاوره برای توسعه کسب و کار, مدیریت, بازاریابی, خدمات حسابداری و مالی می‌باشند. این مرکز همچنین سمینارها و کارگاه‌هایی را برای توسعه کارآفرینی و شرکت‌های کوچک کسب و کار در بنگلادش برگزار می‌کند. علاوه بر کارآفرینی دانشگاه داکا, برنامه توسعه زنان (women Development Program) نیز در این دانشگاه اجرا می‌شود. این برنامه از سال ۱۹۹۰ به عنوان یک برنامه آموزشی جامع و سازگار با هدف رفع نیازهای کارآفرینان و مدیران اجرایی زنان اجرا می‌گردد.