جامعه ی بسته ذهن پرسشگر نمی خواهد

از ویژگی های جامعه بسته كه بر عدم تعقل و تـفكر صحیح در سیستم چنین جامعه یی گواهی می دهد, انفعال محض و تقلید كوركورانه است در تمام سطوح جامعه ی بسته, ویژگی فوق مطرح است و در كلیه ی روابط می توان به نحوی نمودی از آن را یافت

از ویژگی های جامعه بسته كه بر عدم تعقل و تـفكر صحیح در سیستم چنین جامعه‎یی گواهی می دهد، انفعال محض و تقلید كوركورانه است. در تمام سطوح جامعه‎ی بسته، ویژگی فوق مطرح است و در كلیه‎ی روابط می‎توان به نحوی نمودی از آن را یافت. در سیستم تربیتی و آموزشی جامعه‎ی بسته، اصل بر این است كه معلم هر چه می گوید صحیح است و دانش‎پژوهان هنگام حضور در كلاس در حالت انفعال كامل قرار گرفته و تنها خود را در جذب آن چه (معلم) می‎گوید می‎نمایند، بدون این كه پرسشی یا شكی نسبت به آن چه گفته می‎شود، صورت گیرد. در خانوداه نیز، فرزندان به تبعیت كوركورانه از ساختار ذهنی والدین خود می‎پردازند و آن چه والدینشان از گذشتگان خود به عنوان آموخته‎های خود به ارث برده‎اند را پذیرفته و از آن تبعیت می كنند. روحیه‎ی موجود در چنین جامعه‎یی روحیه‎ی پذیرش وانفعال است. تحلیل و ارزیابی كه افراد در جامعه بسته گاهی به آن توسل می جویند سطحی و كم عمق بوده، مضافاً این كه مواد مستحكم منطقی كه با استناد به آن ارزیابی‎ها صورت گیرد، بسیار نادر یا موجود نیست. در جامعه‎ی بسته، انفعال محض ابعاد بسیار وسیعی پیدا می‎كند. بسیاری از قضایای علمی مكشوفه و قوانین در جامعه‎ی بسته بدون ارزیابی عمیق مورد پذیرش قرار گیرند، بی آن كه آن‎گونه كه باید شناخته شده و مورد بحث و تحلیل قرار گیرند. كافی است فشار تبلیغاتی در مورد نفی یا اثبات موضوعی زیاد باشد، پس از مدتی، نفی یا اثبات موضوع در اذهان آن چنان محقق می گردد كه با آن قاطعیت در مورد اثبات وجود خویش سخن نمی گویند!

یكی از دلایل عمده‎ی عدم ابتكار و عدم خلاقیت در افراد، وجود روحیه‎ی انفعال محض و پذیرش بی چون و چرا است. همه‎ی آن ها كه در طول تاریخ كاری كرده‎اند، خلاقیتی از خود نشان داده‎اند و ابتكاری داشته‎اند، از ذهنی پرسشگر، شكاك و جستجوگر در عمق قضایا بهره‎مند بوده‎اند. به یقین نمی‎توان مبتكری را سراغ داشت كه حداقل در زمینه‎ی خود از شك، پرسش و عدم پذیرش محض بدون نتیجه‎گیری منطقی برخوردار نبوده باشد.

جامعه‎ی بسته كه نمونه‎ی روشنی از تعطیل تعقل و تفكر منطقی است، به روش‎های‌ گوناگون زمینه را برای تحقق همه جانبه انفعال محض و پذیرش بی چون و چرا مهیا می‎سازد، چه، در غیر این صورت اگرذهن ها بارور گردند و شك و پرسش سرنوشت ساز در اذهان جرقه زند، دیگر سیستم جامعه‎ی بسته امكان دوام و پایداری نخواهد داشت. به همین جهت باید به صورت گوناگون زمینه‎ها برای مشغول داشتن ذهن به غیر معقولات و منحرف شدن ذهن از آن چه در بطن سیستم بسته است آماده شود تا عموم به طور مستقیم و غیر مستقیم آنچه بر آنان گفته می‎شود را بپذیرند و چرایی برای خود مطرح نسازند.

سیستم بسته برای آن كه حتی الامكان از برخورد منطقی اذهان با مسائل جلوگیری نماید و شك و سئوال را از ذهن آن‎ها حذف نماید، روش‎های مختلفی را مورد نظر قرار می‎دهد.

گاه با عطف مسئله به منبعی مؤثق، قصد آن دارد كه خود مسئله را به جهت مرتبط بودن با آن منبع، صحیح و درست جلوه دهد. این مغالطه در بعد فردی نیز مشهود است. مثلأ در خانواده، هنگامی كه یكی از فرزندان در مقابل عمل نادرست برادر یا خواهرش اعتراض می‎كند و چرا را مطرح می سازد، فرزند دیگرمی گوید، پدر این طور گفته یا مادر این گونه سفارش كرده است.

روش دیگر فشار تبلیغاتی است. تبلیغات سنگین و پر طمطراق می‎تواند مثبت یا منفی بودن امری را برای اذهان تا بدان جا برساند كه اذهان ساده انگار، حتی در نزد خود در مورد آن چه گفته می شود شك نمی كنند. در واقع مهم‎ترین نقش در جهت تحمیق عموم و سوق دادن آن‎ها به قبول بی چون و چرا به وسیله‎ی تبلیغات است.

دستگاه‎های سمعی و بصری، روزنامه‎ها و مجلات وقتی روی یك مسئله متمركز شده و به اثبات یا نفی به طور مكرر می‎پردازند، مهم‎ترین منبع برای دادن اطلاعات و ایجاد ساختار ذهنی نسبت به امور برای عموم قلمداد می‎شوند.

---