مجلس خبرگان و حكومت دینی در ایران

جامعه ایران به دنبال یك دوره طولانی مبارزه سیاسی و رد یك پیروزی زودهنگام و ناباورانه در دهم و یازدهم فروردین سال ۵۸ با اكثریت ۲ ۹۸ درصد به نظام جمهوری اسلامی رأی مثبت داد و به تاریخ نظام شاهنشاهی در ایران پایان بخشید

جامعه ایران به دنبال یك دوره طولانی مبارزه سیاسی و رد یك پیروزی زودهنگام و ناباورانه در دهم و یازدهم فروردین سال ۵۸ با اكثریت ۲/۹۸ درصد به نظام جمهوری اسلامی رأی مثبت داد و به تاریخ نظام شاهنشاهی در ایران پایان بخشید.

آنچه مردم به آن رأی داده بودند آرمان حكومت علوی بود كه روشنفكران دینی نزدیك به یك دهه، پیرامون آن قلم فرسایی كرده بودند، حكومتی كه هیچ تصویر روشنی از آن وجود نداشت و حتی در مقطعی از انقلاب با عنوان حكومت اسلامی از آن یاد شده بود. امری كه همچنان تا سال ۶۶ در میان روحانیان تراز اول و حتی نزدیكترین افراد به رهبری انقلاب منشأ چالش ها و تنش ها شد و تا سال های بعد استمرار یافت.

با استقرار نظام جمهوری اسلامی در ایران پس از رفراندوم فروردین ۵۸ به تدریج اركان نظام جدید یكی پس از دیگری در كمترین فرصت ممكن و با عجله غیرقابل تصوری استقرار یافت و امام خمینی(ره) در دومین مرحله تحقق وعده های خویش در پاریس و نخستین سخنرانی در بهشت زهرا برای برپایی مجلس مؤسسان كه بعدها از آن به مجلس خبرگان به معنای اسلام شناسان مجرب یاد كردند، همت گماشتند. این اقدام كه در نوع خود در تاریخ ایران بی سابقه بود توانست مفهوم و چهارچوب حقوقی را برقرار كند كه مجموعه اندیشه ها و آرمان های نیروهای انقلابی را در خویش جای دهد.

به واقع مجلس خبرگان اول كه شأن تأسیسی داشت توانست نظامی برگرفته از متون دینی، آرمان های سیاسی، تجربه های جهانی مبارزان مسلمان و یك دوره طولانی مبارزه سیاسی و آرمان های شكست خورده مشروطیت در ایران را در قالبی نوین تحقق بخشدكه از آن به تولد جمهوری اسلامی در ایران یاد شده است.

مجلس خبرگان كه متشكل از عالمان دینی، نیروهای مذهبی-سیاسی و نیروهای ملی و نیروهای لیبرال بود توانست در كوتاه ترین زمان پیش نویس قانون اساسی را كه توسط نیروهای انقلابی تهیه و به تأیید امام خمینی راحل رسیده بود بررسی و تحولات گسترده ای را در آن ایجاد كند و به جمهوری اسلامی روح و جان تازه ای بدمد.

تحولات این پیش نویس و سیر تحلیل آن در استقرار نظریه ولایت فقیه در چهارچوب قانون اساسی كاركردهای گسترده سیاسی یافت امری كه قبلا در پیش نویس قانون اساسی به آن اشاره ای نشده بود و منازعات و چالش های بی پایانی را در توزیع قدرت سیاسی در نظام جدید ایران به دنبال داشت و اساس جدیدی را در نظام حكومتی ایران و حوزه های علمیه شیعی برقرار ساخت كه در نوع خود در تاریخ ایران بی نظیر بوده است.

پژوهش حاضر چند هدف مشخص را پیگیری می كند كه چگونگی شكل گیری مجلس خبرگان قانون اساسی، جایگاه نیروهای اجتماعی و دینی در توجیه و تفسیر حكومتی مبتنی بر دین و شریعت در ایران، سیر تدوین قانون اساسی و نیروهای سیاسی مؤثر بر آن و چگونگی تحول ساختار قدرت سیاسی و بنیادهای حكومت دینی در ایران امروز از جمله این موضوعات است.

كتاب «مجلس خبرگان و حكومت دینی در ایران» در چهار بخش تدوین شده است.

ایران در آستانه انقلاب، جمهوری اسلامی ایران، مجلس خبرگان در ایران و تكاپوهای تدوین پیش نویس قانون اساسی عناوین این چهار بخش هستند. صورتبندی اجتماعی ایران، اندیشه حكومت دینی در جهان اسلام، امام خمینی(ره) از نقد اجتماعی تا اعتراض به قدرت، احزاب و انتخابات در مجلس خبرگان، حاكمیت فقیه و نظام ولایی در ایران و عدالت اقتصادی بر بنیاد الگوهای عاریتی نیز از جمله فصلهایی است كه در این كتاب به آنها پرداخته شده است.

«كتاب مجلس خبرگان و حكومت دینی در ایران» از سوی مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)، مؤسسه چاپ و نشر عروج و ستاد شناخت و ترویج اندیشه های امام خمینی در ۸۱۱ صفحه چاپ و منتشر شده است.