کربلا و نماز

نماز در هیچ واقعه‌ای همچون کربلا نمود و جلوه نداشته است. در همه زیارتنامه‌های بزرگان، یکی از افتخارهای آنان برپایی نماز معرفی می‌شود. نماز، بهترین شکل راز و نیاز و گواه جهت و سمت و سوی حرکت، باور و منش و کنش انسان است.

نماز در هیچ واقعه‌ای همچون کربلا نمود و جلوه نداشته است. در همه زیارتنامه‌های بزرگان، یکی از افتخارهای آنان برپایی نماز معرفی می‌شود. نماز، بهترین شکل راز و نیاز و گواه جهت و سمت و سوی حرکت، باور و منش و کنش انسان است.

امام حسین(ع)، به تعبیر علامه شیخ جعفر شوشتری به گونه ای نماز را برپا داشت که ویژه او بود. در شبانه روز عاشورا، آن حضرت، چهار نوع نماز خواند:

۱. نماز وداع و آن نمازی بود که شب عاشورا، پس از به تاخیر افکندن پیکار و مهلت خواستن از دشمن به پا داشت.

۲. نماز نیمروزی که به صورت نماز خوف، به سبک ویژه ای- جز نمازهای خوفی که در منزلگاه «عسفان»، «ذات الرقاع» و «بطن النخل» خواند- به پا داشت که در آن برخی از یاران پاکباخته اش هدف تیرهای دشمن کینه توز و تجاوزکار قرار گرفته و به شهادت رسیدند. (در این سه محل پیامبر(ص) به سه صورت نماز خوف خواندند و لذا سه نوع نماز خوف با شرایط ویژه خود به اسامی سه موضعی که در آنها خوانده شده، نامیده شد. علامه مجلسی احکام خاص هریک از آن را به تفصیل در بحارالانوار: ج ۸۹، ص ۱۰۸ـ ۱۰۴، آورده است.)

۳. روح و جان نماز را با آوردن اسرار و افعال و چگونگی و کلمات آن به صورت تمام عیار به پا داشت.

۴. نماز مخصوصی که با تکبیره الاحرام، قرائت، قیام، رکوع، سجود، تشهد و سلام ویژه ای به پا داشت. نمازی که تکبیر آن را به هنگام فرود آمدن از مرکب سر داد و قیام آن را به هنگامی که پس از افتادن به خاک به روی پای خویش ایستاد، بجا آورد و رکوع آن را به هنگامی که از شدت زخم و خونریزی بر خاک می افتاد و برمی خاست انجام داد و قنوت آن را با آخرین دعای روح بخش و آخرین نیایش ملکوتی اش در واپسین دقایق زندگی زمزمه کرد که:

خدای من! ای خدایی که مقامت بس والا و بلندمرتبه است. خشم و غضبت بر بیدادگران بسیار شدید و نیرویت از هر نیرویی بالاتر است، تو خدایی هستی که از تمام مخلوقات بی نیازی و در کبریا و عظمت فراگیر و به آنچه بخواهی توانایی. بار خدایا! ما خاندان و فرزندان پیامبر محبوب و برگزیده تو هستیم که اینان با ما از راه فریب و حیله وارد شدند و دست از یاری ما کشیدند و ما را ـ که بر حق و عدالت به پا خاستیم ـ به شهادت رساندند.

و سجده آن را با نهادن چهره پرفروغش بر خاک گلگون کربلا انجام داد و تشهد و سلام آن را با خروج روح بلندش از پیکر غرقه به خونش ادا کرد و بالاخره سر از سجده برداشتن را، با اوج گرفتن سر بریده اش بر فراز نیزه ها و تعقیب نمازش را، با برخی دعاها و اذکار و سوره مبارکه کهف ـ که از فراز نیزه ها تلاوت کرد ـ به گوش ها می رساند.

ـ دفاع امام از نماز و نمازگزاران و دادن دو شهید در این راه تاکید بیشتری بر اهمیت و ارزش نماز دارد.

ـ مقاومت و صبوری یاران مدافع، ترجمان روح بزرگ و ایمان راسخ آنهاست. با همه تیرهای فراوانی که بر بدنشان اصابت کرد، آنقدر ایستادند تا نماز امام پایان یابد. آنان با همه بدن و دست ها در مقابل تیرها سپر ساختند و حماسه بی بدیل دفاع از نماز را رقم زدند. سعدبن عبدالله حنفی اولین شهید نماز ظهر عاشوراست.

دکتر محمدرضا سنگری

پژوهشگر و استاد دانشگاه