قالی ایران را بشناسیم

قالی ایران با تمام شهرت وقدمتی كه دارد ناشناخته است نه برای فرنگی خریدار بلكه خود ما هم آنطور كه باید و شاید آنرا نمی شناسیم این یك ادعای واهی نیست كمتركسی می تواندبادیدن فرشی محل بافت آنراتعیین كند و خصوصیات آنرا باز گوید در حالیكه با اتمام یك قالی شناسنامه آن با خود و در خودش صادر شده است

قالی ایران با تمام شهرت وقدمتی كه‌دارد ناشناخته است نه برای فرنگی خریدار؛‌بلكه خود ما هم آنطور كه باید و شاید آنرا نمی‌شناسیم. این یك ادعای واهی نیست. كمتركسی می‌تواندبادیدن فرشی محل بافت آنراتعیین كند و خصوصیات آنرا باز گوید. در حالیكه با اتمام یك قالی شناسنامه آن با خود و در خودش صادر شده است:

فرش تبریز؛ بااردبیل در آذربایجان و كار مشهد با محولات در خراسان كاملا از هم جداست عدم شناسایی خصوصیات فرش سبب می‌شود تا خریدار بهنگام خرید بدون توجه به موارد استفاده آن قالی را فقط بدلیل زیبایی یا طرح و نقشه بخرد و مورد بهره برداری قرار دهد و بعد پشیمان شود كه كار فلان جا دوام ندارد؛‌در حالیكه عدم اطلاع او از طبیعت دستاوردهای یك محل به انتخاب نادرست انجامیده است و این سبب از بین رفتن قالی شده است.

شناخت فرش؛‌و مختصات آن چنان مشكل نیست كه خبرگی طلب كند؛ بسادگی عملی است و سعی ما بر اینست تا در این سلسله مقالات؛‌خواننده را طوری با قالی ایران آشنا كنیم تا به محض دیدن و لمس كردن آن آنرا بشناسد.

قالی هرمنطقه ایران با توجه به شرایط جغرافیایی؛‌اقلیمی و فرهنگی ویژه محل؛‌با منطقه دیگر تفاوت می‌كند. هم چنان كه قرارگرفتن انسان درعوامل زیستی خاص مثل آب وهوا؛ فرهنگ و…… روحیه اورا می‌سازد؛‌بردستاوردهای انسانی هم مؤثرمی‌افتد. این ترتیب؛ آشنایی بااین دستاوردهابایدمتكی برشناخت شرایط زندگی وروحیه سازندگان و صنعتگران باشد. به عبارت دیگر دستاوردی صنعتی سنتی چون قالی بازده‌های مستقیم روحیه سازنده‌اش را با خود دارد: بدینسان با توجه به ظاهر یك قالی و با اندكی تأمل می‌توان اولین گام را برای شناخت یك فرش برداشت: مثال: فرش سخت و استخوانی است؛ درشت باف و پرگوشت است؛ رنگهای تند و تیره در آن بكار رفته؛‌نقشه‌اش از خطوط هندسی تشكیل شده است؛ ولی این فرش باتوجه به‌آنچه گفتیم دستكارمردمی است كه در طبیعتی سخت و كوهستانی زندگی می‌كنند؛ پرگوشتی ودرشت بافی آن به‌این دلیل است كه بافنده می‌خواهدازآن بعنوان یك زیراندازگرم كننده استفاده كند؛ كاربرد درخطوط هندسی هم درطرح آن دلالت بر محیط كوهستانی زندگی سازندگان آن می‌كند؛ حالا باید دید در كدامیك از مناطق كوهستانی ایران بافتن فرش‌رایج است……. محل‌بافت فرش رابسادگی می‌توان تعیین كردبشرط آنكه‌عوامل مؤثردر ساخت آنرا بیشتر از اینها بشناسیم.

قالی نقشه كاشان ترنج بیرجندی-كارگر:كاشانی-محل بافت:تبریز

اما از سوی دیگر با توسعه روز افزون وسایل ارتباطی و آسان شدن مسافرت؛‌نقشه و طرح و رنگ در یك نقطه ساكن نمی‌ماند. «لچك» مشهدی و«ترنج كرمانی»‌به تبریزهم می‌آید و در آنجا هم مكار می‌رود؛

---