پنجشنبه, ۲۰ دی, ۱۴۰۳ / 9 January, 2025
دكتر معین
دكتر محمد معین در نهم اردیبهشت ماه ۱۲۹۷ ه .ش در خانواده‌ای از علمای روحانی رشت دیده به جهان گشود. او كه اولین فرزند خانواده بود توسط جد پدرش شیخ محمد تقی معین العلما " محمد " نامیده شد، پدرش شیخ ابوالقاسم طلبه علوم دینی بود و سخت مشغول آموختن علوم قدیمه و دینی نزد علما و مدرسان مشهور شهر رشت بود. محمد در فاصلهٔ پنج روز پدر و مادرش را از دست داد و بعد از مرگ آنها تربیت و مراقبت از او را جد پدری‌اش معین العلما بر عهده گرفت ، محمد كه پسر بچه‌ای با استعداد بود زیر سایه مهر و محبت پدر بزرگ رشد می‌كرد .
بعد از تبدیل شدن مكتب‌خانه‌ها به مدارس امروزی، محمد را در كلاس سوم ابتدایی پذیرفتند و در سال ۱۳۰۴ ه.ش موفق به اخذ تصدیق نامه نهایی دوره ابتدایی شد و برای ادامه تحصیل رهسپار تهران گشت .پس از ورود به تهران در دوره ادبی مدرسه دارالفنون نام نویسی كرد و در سال ۱۳۱۰ ه .ش دوره دوم متوسطه را به اتمام رساند و توانست تصدیق نامه دوره دوم متوسطه را بگیرد و بعد از آن در شعبه فلسفه و ادبیات مدرسه عالی دارالمعلمین تهران نام نویسی كرد و همواره یكی از شاگردان ممتاز این مدرسه به شمار می‌رفت .در این مدت او به حدی به زبان فرانسه تسلط پیدا كرده بود كه در حضور استادان فرانسوی درباره " لردبایرون " شاعر مشهور انگلیسی سخنرانی كرد و تسلط او به زبان فرانسه و موضوع سخنرانی‌اش باعث شگفتی و تشویق استادان شد.
وی در خرداد ۱۳۱۳ ه .ش با ارائه رساله‌ای به زبان فرانسه در موضوع شعر " لوكنت دولیل ومكتب پارناس " موفق به اخذ درجه لیسانس در ادبیات و فلسفه با نمره ممتاز شد .
او سپس رساله‌ای تحقیقی با عنوان " خواجه حافظ شیرین سخن "را نوشت و علاوه بر این دو كتاب " روان‌شناسی تربیتی " و "ایران از آغاز تا اسلام " را از انگلیسی به فارسی ترجمه كرد و در سال ۱۳۱۸ به سمت معاونت اداره دانشسراهای مقدماتی و دبیری دانش سرای عالی منصوب شد .
او در دورهٔ دكترای زبان و ادبیات فارسی ثبت نام كرد و پس از دو سال تحصیل در این رشته با ارائه رساله خود مدرك دكترا به ایشان اهداء شد .نگارش رساله دكترا او را آنقدر شیفته زبان و فرهنگ ایران باستان كرده بود كه چند رساله پهلوی را به زبان فارسی امروزی ترجمه كرد و چند مقاله تحقیقی درباره مسائل لغوی و ادبی مربوط به زبان پهلوی و پارسی باستان انتشار داد .
پس از گرفتن مدرك دكترا ابتدا به عنوان دانشیار و سپس استاد كرسی " تحقیق در متون ادبی " دانشكده ادبیات و دانشسرای عالی برگزیده شد و در حالی كه مشغول كارهای پژوهشی خود بود تدریس در دانشكده ادبیات دانشگاه تهران را نیز بر عهده داشت.
دكتر معین در بررسی‌های خود متوجه شد كه از زمان رواج فرهنگ نویسی در ایران تا عصر حاضر بیش از دویست جلد كتاب در لغت فارسی چه در ایران و چه در خارج مثل هندوستان، امپراطوری عثمانی و آذربایجان تألیف شده است، این فرهنگ‌ها اگرچه از لحاظ تعداد قابل ملاحظه بودند اما از نظر كیفیت و اعتبار ارزش چندان مهمی نداشتند چرا كه اغلب گردآورندگان آنها با اصول و مبانی تدوین فرهنگ آشنا نبودند.
دكتر معین در بررسی‌های خود درباره معایب و نقایص فرهنگهای فارسی موجود به نتایج مهمی رسید . او به كار تصحیح كتاب برهان قاطع اثر محمد حسین بن خلف تبریزی مشغول شد و دست به ابتكار جالبی زد .او برخلاف دیگران كه فقط به تصحیح متون ادبی می‌پرداختند علاوه بر تصحیح برهان قاطع با افزودن حاشیه‌هایی به آن، این كتاب را به صورت فرهنگی امروزی و كامل در آورد .
دكتر معین كار تصحیح برهان قاطع را از سال ۱۳۱۷ در اهواز شروع كرد او می‌خواست این كتاب را به صورت فرهنگی كامل و معاصر درآورد. برای تصحیح كتاب از هفت نسخه خطی و چاپی استفاده كرد .یكی از كارهای دكتر معین در نوشتن حاشیه برای برهان قاطع افزودن یازده نكته جدید درباره هر مورد بود و این كار طاقت فرسا به فیش برداری ،مطالعه و تحقیق از منابع بی‌شماری نیاز داشت كه سرانجام با پشتكار و زحمات شبانه‌روزی دكتر معین بعد از دوازده سال به پایان رسید .
آشنایی استاد معین با استاد دهخدا فصل نوینی را در زندگی او گشود و دكتر معین تا پایان كار لغت نامه دهخدا دست از همكاری با دهخدا برنداشت ،آشنایی با علامه دهخدا فرصت بسیار گران بهایی برای معین بود چرا كه هر دو به یك زمینه یعنی لغت نامه علاقه‌مند بودند .
دكتر معین نظر مساعد دهخدا را نسبت به خود جلب كرد و همكاری آنها شروع شد. دكتر معین در دوران همكاریش با دهخدا نزدیك به هفتصد صفحه مطلب تهیه كرد و حدود نه هزار صفحه از مطالب دیگر مؤلفان و گردآورندگان را بررسی و تدوین كرد ،او در مقایسه با دیگران از جایگاه ویژه‌ای نزد دهخدا برخوردار بود.
بعد از درگذشت علامه دهخدا كار نظارت بر امور چاپ لغت نامه بنا به وصیت استاد به طور كلی تحت سرپرستی دكتر معین قرار گرفت .و از این به بعد لغت نامه دهخدا كه محصول مطالعات مداوم استاد دهخدا بود تحت سرپرستی دكتر معین به دست چاپ سپرده شد .
پس از آشنایی با دهخدا و همكاری در تهیه لغت نامه علاقه شدید محمد معین به تألیف فرهنگی جامع افزایش یافته بود ،فرهنگی كامل كه همانند دایرهٔ المعارفی بزرگ بتواند نیاز افراد گوناگون را برآورده سازد .این بود كه در سال ۱۳۳۸ در كنار نشر لغت نامه دهخدا طرح تدوین و انتشار فرهنگ فارسی را ریخت .
او از زمان تصحیح و حاشیه نویسی بر برهان قاطع شروع به فیش برداری كرده بود و طی بیست سال تحقیق و مطالعه در زمینه متون ادبی شعر و نثر و حتی گفتگوهای روزانه افراد نزدیك به یك میلیون و سیصد هزار فیش تهیه كرده بود .
دكتر معین برای تدوین فرهنگ فارسی افراد بسیاری را برای همكاری دعوت كرده بود نزدیك به چهارصد نفر از دانشجویانش در این زمینه همكاری می‌كردند بار اصلی كار تدوین فرهنگ بر دوش خودش بود و از هر فرصتی برای جمع آوری اطلاعات مورد نیاز استفاده می‌كرد .فرهنگ فارسی در چهار قسمت: مقدمه، لغات، تركیب‌های خارجی و اعلام تنظیم شده بود .
دكتر معین بنا به وصیت نیمایوشیج پدر شعر نو كه او را برای نشر آثارش در نظر گرفته بود بعد از درگذشت۴ نیما با همكاری چند تن از دوستانش كتاب افسانه و دویست و شصت و یك رباعی نیما را در كتابی تحت عنوان "افسانه و رباعیات " به چاپ رساند.
در سال ۱۳۴۲ چاپ فرهنگ فارسی شروع شد .هم زمان با چاپ فرهنگ، از دكتر معین برای تدریس و سخنرانی در نیمه دوم سال تحصیلی دانشگاه پرینستون آمریكا دعوت شد. در این سفر او علاوه بر تدریس، یك سلسله سخنرانی‌های علمی و ادبی درباره شعر تصوف در ایران ایراد كرد. در این مدت، كار سرپرستی و نظارت بر نشر فرهنگ، به عهده دوست و همكار نزدیك او دكتر " سید جعفر شهیدی " واگذار شده بود .
در سال ۱۳۴۵ سه جلد از فرهنگ فارسی به چاپ رسیده بود این فرهنگ كه در نوع خود در تاریخ ادبیات ایران بی نظیر بود باعث فعال شدن مراكز دانشگاهی در زمینه نقد و بررسی جلدهای چاپ شده آن شد .در اواسط چاپ جلد چهارم به علت بیماری دكتر شهیدی چاپ و نشر جلد پنجم و ششم به عهده همكاران دكتر معین گذاشته شد .
دكتر معین آنچنان عاشق مطالعه و علم و ادب بود كه خواب و خوراك را فراموش می‌كرد او ساعات كار خود را از هشت ساعت به دوازده ساعت و از دوازده ساعت به هجده ساعت رسانده بود .
و سرانجام در حالی كه می‌خواست موافقت خود را با پذیرفتن پایان نامهٔ تحصیلی یكی از دانشجویان دوره دكترا اعلام كند یكباره به كف اتاق افتاد و بیهوش شد چهار و نیم سال گذشت بی آن كه دكتر معین حتی برای لحظه‌ای بتواند كسی را بشناسد و یا كلمه‌ای بر زبان آورد .بالاخره پس از چهار و نیم سال خاموشی و تنهایی، بزرگ مرد لغت و سخن در نیم روز گرم سیزدهم تیرماه ۱۳۵۰ چشم از جهان فروبست .
ایران مسعود پزشکیان دولت چهاردهم پزشکیان مجلس شورای اسلامی محمدرضا عارف دولت مجلس کابینه دولت چهاردهم اسماعیل هنیه کابینه پزشکیان محمدجواد ظریف
پیاده روی اربعین تهران عراق پلیس تصادف هواشناسی شهرداری تهران سرقت بازنشستگان قتل آموزش و پرورش دستگیری
ایران خودرو خودرو وام قیمت طلا قیمت دلار قیمت خودرو بانک مرکزی برق بازار خودرو بورس بازار سرمایه قیمت سکه
میراث فرهنگی میدان آزادی سینما رهبر انقلاب بیتا فرهی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سینمای ایران تلویزیون کتاب تئاتر موسیقی
وزارت علوم تحقیقات و فناوری آزمون
رژیم صهیونیستی غزه روسیه حماس آمریکا فلسطین جنگ غزه اوکراین حزب الله لبنان دونالد ترامپ طوفان الاقصی ترکیه
پرسپولیس فوتبال ذوب آهن لیگ برتر استقلال لیگ برتر ایران المپیک المپیک 2024 پاریس رئال مادرید لیگ برتر فوتبال ایران مهدی تاج باشگاه پرسپولیس
هوش مصنوعی فناوری سامسونگ ایلان ماسک گوگل تلگرام گوشی ستار هاشمی مریخ روزنامه
فشار خون آلزایمر رژیم غذایی مغز دیابت چاقی افسردگی سلامت پوست