وضعیت جاده ها در فصل زمستان چگونه است

استقرار ۲۵۰۰۰۰یروی طرح زمستانی در جاده ها

طرح زمستانی نظارت، تسهیلات ایمنی و امدادرسانی امسال در جاده های کشور از ۱۵آذرماه تا پایان فصل زمستان در نقاط برفگیر و کوهستانی در ۲۵استان اجرا می شود. در این طرح بیش از ۲۵۰هزار نفر از سازمان های امدادی و فراتر از ۴۰هزار نیروی پلیس راهور ترافیک جاده ای را مدیریت و رصد می کنند. در اجرای طرح زمستانی ۸۹ امکانات عملیاتی تسریعی- ایمنی از جمله برای نخستین بار هلی کوپتر و ماشین آلات مدرن برف روبی به کار گرفته شده است.

سردار اسکندر مؤمنی، رئیس پلیس راهور ناجا در اوایل نیمه دوم آبان ماه درباره طرح زمستانی با بیان افزایش توان ظرفیت ۳۰درصدی پلیس راهور، در اجرای طرح تصریح کرد: «در طرح زمستانی پلیس راهور تلاش کرده تا ظرفیت خود اعم از حضور گشت های خودرویی، موتوری و پیاده را افزایش دهد.»

هر سال با شروع فصل زمستان و طبیعتاً تغییرات جوی و ریزش برف و باران به ویژه در مناطق کوهستانی و برفگیر شرایط سخت در عبور و مرور ترافیکی ایجاد شده و چه بسا مسدود شدن راه به دلیل سقوط بهمن، لغزندگی، یخبندان، آبگرفتگی و شکستن پل ها موجب ایجاد اختلال در تردد و احتمال حوادث

زیان بار انسانی نیز شده است. در چنین شرایط و موقعیتی برنامه ریزی های کارشناسی جامع پیش هنگام و مدیریت و برخوردار از امکانات نیرو و تجهیزات کامل کارساز عملیاتی می توانند ضمن پیشگیری حوادث، آمادگی مقابله با هر آنچه سبب بروز مشکلات متعدد در گستره و ترافیک جاده ها داشته و ایمنی رفت و آمد وسایل نقلیه موتوری را تا اکثر توان میسر، ملموس و اطمینان بخش نماید. امسال نیز در صورت احتمال وقوع هر نوع حادثه ای در مسیرهای بین شهری کشور گفته می شود به موقع و در کمترین زمان امدادرسانی و کمک به مسافران در راه مانده ساماندهی می شود. برهمین اهداف و مبنا، همزمان با آغاز فصل زمستان پلیس راه با استقرار تیم های گشتی در طول شبانه روز و از جمله در محورهای کوهستانی با هماهنگی سازمان های اورژانس، راهداری و جمعیت هلال احمر نسبت به امداد و نجات و کمک به مسافران نیازمند اقدامات مقتضی و لازم منظور و اعمال می کند.

● افزایش امنیت و کنترل ممانعت از راه بندان

از جمله برنامه های پلیس راه در اجرای عملیات زمستانی متشکل از اهداف مدون و دربرگیرنده افزایش انضباط ترافیکی، امنیت و کنترل در جاده های کشور، تسهیل در عبور و مرور وسایل نقلیه و روان سازی ترافیک، ممانعت از انسداد معابر و راه بندان های احتمالی، حضور گسترده عوامل پلیس راه در تمامی محورهای مواصلاتی کشور به ویژه محورهای صعب العبور و کوهستانی، رسیدگی سریع و به موقع به مسافران در راه مانده با همکاری سایر واحدهای امدادی، هماهنگی و همکاری با عوامل راهداری درموقع انسداد راه ناشی از بارش برف و کولاک است. همچنین براساس مرکز اطلاع رسانی پلیس راه، مدت طرح زمستانی طی ۱۲مرحله ۷روزه می باشد.

● آرامش و احتیاط شرط ایمنی است

«فلاح» مالک و راننده یک کامیون باربری بین شهری که حالا خود را بازنشسته و به قول خودش حاشیه گزین جاده شده است، سال های نوجوانی و میان سالی اش را در جاده های جنوبی کشور پشت سر گذاشته است. او درباره وضعیت جاده در فصل زمستان می گوید: «جاده ها معمولاً در زمستان در معرض برف، کولاک و لغزندگی است آن دوره که من و امثال من در جاده می راندیم، دغدغه های زیادی داشتیم. مثلاً در گردنه ها و شیب های تند بالا و یا پایین با آن که زنجیر چرخ بسته بودیم واقعاً احساس خطر سریدن و واژگونی می کردیم. گاه در حاشیه جاده تخت و مناسبی شب را به صبح می رساندیم تا تردد بیشتر و پیچ ها و شیب های لغزنده با تردد بیشتر ماشین، کمی ایمن شود.البته امکانات کمکی سازمانی بود ولی در دوردست ها بود. اما حالا آن طور که خبر دارم و پسر بزرگم کار مرا پیشه خود کرده، امکانات کمکی، برف روبی و نظارت پلیس خیلی بیشتر شده است. با این وصف، بنا به تجربه چند ده ساله در جاده، راننده هر نوع ماشین چه سبک و چه سنگین پیش از سفر در زمستان ضمن مجهز بودن به وسایل ایمنی خودرو، باید با حوصله و دقت زیاد حرکت کند. برف و کوران و مه در جاده ها مثل بارندگی های شهر نیست. آرامش خیلی مهم است. من خودم و خیلی از

بر و بچه های همکارم با آن که راه ها را به قول معروف مثل کف دست مان می شناختیم، بارها ساعت ها و شب ها و روزها پشت برف و یخبندان و ترافیک می ماندیم.» او می گوید: «توصیه های پلیس مؤثر است. حالا وجود همه گونه امدادگر و راهدار و کنترل تردد در مقایسه با سال های پیش، سبب کاهش مشکلات و حوادث شده است. ولی احتیاط شرط عقل و ایمنی است. راننده اگر به خصوص در برف و لغزندگی جاده حواسش جمع نباشد، این دیگر به دست راهبان و ناظر جاده نیست اگر خواب آلوده یا عجولانه رانندگی کند مشکل آفرین می شود.»

● مشکل رانندگی را به حساب بارندگی نگذاریم!

«همه برنامه ها و نظارت های ترافیکی در جاده ها چه در زمستان و چه در زمان های دیگر یک طرف و درست رانندگی کردن هر راننده یک طرف. موقعی که خود آدم با دست خودش مشکل ساز می شود این را نباید به حساب باران و برف در جاده تخت گذاشت.»

این را «غلامی» راننده مسافربری درحالی که حاشیه ترمینال مشغول وارسی موتور خودرو اش است، می گوید و می افزاید: «امسال هم مثل سال های گذشته پلیس و مأموران راه و اورژانس و هلال احمر در جاده ها مستقر شده اند تا ترافیک و جاده ها در زمستان هنگام برف و یخبندان و مخصوصاً در خط شمال با احتمال ریزش بهمن، امن و روان باشد. اما به نظر من، هر رانند ه ای باید پلیس و راهنما و کنترلچی خود و سرنشینان ماشین اش باشد، اما متأسفانه این طور نیست. لغزندگی جاده و سبقت گرفتن، یا در شب برفی و بارانی با نور بالا و یا چراغ با نور زنون چه معنی و نتیجه ای می تواند بدهد جز اینکه جلوی راننده مقابل خوب دیده نشود و احتمالاً حواسش پرت شود و مشکل برایش پیش بیاید. به طور کلی پلیس و مأموران امدادی و راه ، کار خودشان را انجام می دهند اما ما هم باید کمک کنیم و سلامتی خودمان و سایرین را فراموش نکنیم. امیدوارم در زمستان هیچ حادثه ای پیش نیاید.»

● استقرار ۲۵۰هزار نیروی پلیس و امدادی در جاده ها

سرهنگ پرویز سیاح البرزی، معاون اطلاعات و عملیات ترافیک پلیس راه ناجا می گوید: «طرح زمستانی در ۲۵استان و تمام ۸۱ نقطه محورهای کوهستانی و برفگیر اجرا می شود و تیم های پیشرو و نیروهای پاسگاه ها نیز در گردنه ها از جمله جاده چالوس، ولی آباد، سد امیرکبیر، فیروزکوه، هراز، جاجرود، گردنه حیران، اسدآباد و... که بنا به سوابق موقعیت شان احتمال بروز مشکلات ترددی دارند، مستقر می شوند.»

ادامه گفته وی همچنین حاکی از آن است که در طرح زمستانی امسال بیش از ۲۵۰هزار نفر از سازمان های مختلف شامل پلیس، راهداری، اورژانس، هلال احمر، امداد خودرو و سایر نیروهای پشتیبانی فعالیت می کنند. در همین ارتباط مجموع نیروهای پلیس راه، ترافیک، اجرایی و کمکی با بیش از ۴۰هزار نفر در اجرای این طرح به کارگرفته شده اند و پلیس به عنوان مدیر صحنه حوادث، گردنه های برفگیر را شناسایی کرده و نیروهای ناظر سایر سازمان ها مستقر در این نقاط به عنوان همکار در چارچوب شرح وظایف خود عمل می کنند. درعین حال درصورت نیاز، توسط راهداری و هلال احمر نقاطی برای استقرار درماندگان در راه تعیین شده تا آنان در محیط ایمنی اسکان موقت یابند. گفته وی درخصوص همکاری سازمان ها در طرح زمستانی همچنین معطوف به زمانی می شود که در اثر بارش زیاد برف لوازم و احتیاجات عملیاتی مستقر در مناطق کوهستانی و نقاط برفگیر جوابگو نباشند. در آن صورت امکانات استانداری و فرمانداری های هر استان وارد صحنه کمک رسانی می شود.

● افزایش تیم های پیشرو و استفاده از هلی کوپتر

معاون اطلاعات و عملیات ترافیک پلیس راه کشور، در ادامه صحبت های خود به استفاده از امکانات و تجهیزات تازه در طرح زمستانی ۸۹ اشاره دارد و می گوید: «در اجرای طرح زمستانی امسال تیم های پیشرو در ۱۰نقطه عملیاتی بیشتر شده است. همچنین پلیس راه باتوجه به نوع نیاز کاربری از بالگرد استفاده می کند. از سوی دیگر ماشین آلات جدید برف خور به کار آمده است بدین صورت که ماشین برف روب انبوه برف را از سطح جاده جمع آوری کرده سپس آن را به فاصله ۳۰متری و دور از جاده به شیب های دره حاشیه جاده پرتاب می کند. پیشتر ماشین برف روب برف را از سطح جاده جمع و کنار گذرگاه جاده تخلیه و انباشت می کرد. لیکن با بهره گیری از ماشین آلات جدید، تمام برف از سطح و حاشیه جاده پاکسازی شده و قابل عبور و مرور آسان و ایمنی تر وسایل نقلیه می شود.»

راهدارخانه سازمان راهداری با رویکرد به مدرنیزه کردن ماشین آلات و دوری گرفتن از قالب های سنتی، در طرح زمستانی جاری با ۱۱۰۰ اکیپ مجهز، ۱۱۲۷۰ نیروی راهدار و ۷۳۰۰ دستگاه ماشین آلات وارد گستره صحنه عملیاتی- تسهیلاتی و ایمن سازی جاده های کشور شده است.

خیزش پرتکاپو و جلوه نمایی گرم آسای ماشین آلات جدید و فاصله گرفتن از سرمای کهنگی وسایل قدیمی تحرک قابلیت های سازمانی در انجام عملیات ایمن سازی جاده ها را نمایان می سازد که در طرح زمستانی آهنگی است که ضریب امنیت و تسریع امور محوله خدماتی را نیز در فضای زمستانی راه های بین شهری تداعی می کند.

در شماره پایانی گزارش پیش رو گفت وگو با یک مدیرکل و دو معاون سازمان راهداری پیرامون طرح زمستانی و موقعیت اجرایی و... را می خوانیم.

● برنامه های سازمان راهداری

در گفت وگو با «مهندس علی ناوی» مدیرکل دفتر تجهیزات ماشین آلات راهدارخانه سازمان راهداری وزارت راه و ترابری، از وی وضعیت امکانات و تدارکات مکانیکی، خدماتی و ایمنی راهداری در طرح زمستانی جاده های کشور را می پرسم که این گونه پاسخ می دهد: «با توجه به این که سازمان راهداری و حمل و نقل یکی از سایت های اصلی در رابطه با نوسازی ماشین آلات راهداری است، ما حدود ۱۰ هزار دستگاه ماشین آلات سنگین و نیمه سنگین داریم که عمر سنی آن ها در حال حاضر بین ۱۵ تا ۲۰ سال است. در این حالت از ۲ سال گذشته نوسازی را در دستور کار خود قرار دادیم. سال گذشته براساس قرارداد با سایپا دیزل ۳۰۰ دستگاه کامیون F.M ۴۴۰ که پیشرفته در دنیا است، از محل اعتبارات راهداری خریداری شد و در چرخه راهداری استفاده می شوند. علاوه بر این مورد، استان ها هم که عملیات راهداری دارند سال گذشته ۴۰۰ دستگاه ماشین آلات خریده اند. امسال هم به همین نسبت حدود ۱۰۰۰ دستگاه ماشین آلات سنگین و نیمه سنگین خریداری می شود و در مقابل، به تناسب ماشین آلات جدید، ماشین های کهنه از رده خارج شده به فروش می رسانیم که با این جایگزینی نوسازی بهره بری و کیفیت انجام کار را افزایش می دهیم.»

● هر ساعت پرتاب ۳۰۰۰ تن برف از جاده به دره

وی ادامه می دهد: «خریداری ماشین های مدرن پیشرفته برای راهداری زمستانی و عملیات برف روبی یکی از دیگر اقدامات است. تا ۲ سال گذشته برف جمع آوری از سطح به حاشیه جاده و به صورت سنتی منتقل می شد لیکن الان ۶۰ دستگاه برف روب مدرن خریداری شده از ژاپن، سوئیس و دانمارک هر یک قادرند در هر ساعت ۳۰۰۰ تن برف را به صورت مکشی از سطح جاده جمع آوری و به خارج از جاده به سراشیبی اطراف پرتاب کنند.»

«مهندس ناوی» در ادامه گفت وگو با اشاره به این که در طرح زمستانی از ۱۵ آذر ۸۹ تا ۱۵ فروردین ۹۰، اکیپ های راهداری شبانه روز در ۵۰۲ گردنه کشور مستقر هستند می افزاید: در طرح زمستانی جاری ۱۱۰۰ اکیپ مجهز به ماشین آلات و امکانات مورد نیاز عملیاتی زمستانی، ۱۱۲۷۰ نفر راهدار و با در اختیار داشتن ۷۳۰۰ دستگاه ماشین آلات فعالیت می کنند. در کنار راهدارخانه ها تاکنون ۱۲۰ آشیانه ماشین آلات راهداری و انبار نمک ساخته شده است.»

● تجهیز گردنه ها به سیستم هوشمند هواشناسی

وی گفتار خود را با طرح اجرایی پیش آگاهی وضعیت جوی در گردنه های مهم جاده ها ادامه می دهد و در این باره توضیح می دهد: «براساس تفاهمنامه با سازمان هواشناسی مبتنی بر وجود ۵۰۲ گردنه مهم در نقاط مختلف جاده ها که تیم های راهداری در آن ها مستقر می شوند بنا داریم هر یک از این گردنه ها به سیستم هواشناسی جاده مجهز شوند.

این سیستم قادر است وضع دما و میزان رطوبت هوا و سطح، اصطکاک و یخ زدگی جاده ها و بارندگی را قبلا هشدار دهند و هر ۵ ساعت یک بار زنگ می زنند که به عنوان مثال، جاده یخ خواهد زد. تیم های راهداری براساس این هشدار قبل از یخ زدگی سطح جاده را به صورت اتوماتیک با آب و نمک یخ زدگی برطرف می کنند. در نتیجه سطح جاده ایمنی و تردد خودروها و مسافران به راحتی عبور و مرور می کنند.»

به گفته وی در وهله اول این پروسه از ۵۰۲ گردنه مذکور در حال حاضر ۱۱ گردنه به این سیستم مجهز شده است و ۵۶ گردنه دیگر برپایه تفاهمنامه مزبور و قرارداد با شرکت... تا زمستان سال ۹۰ به این سیستم مجهز خواهند شد.» بنا به گفته او بر مبنای ردیف بودجه (اعتبارات) طی ۵ سال آینده تمام ۵۰۲ گردنه یاد شده به این سیستم مجهز خواهند شد.»

● مهم باز بودن راه است

«تمام نقاط صعب العبور، گردنه های حساس و برفگیر و کولاکی به عنوان نقاط خاص در زمستان شناسایی شده و راهدارها مجهز با حداقل ۲۵ وسیله نقلیه، همه جور نظارت و فعالیت دارند.» این گفته «رودکی» معاون اداره کل نگهداری راه و ابنیه سازمان راهداری و حمل و نقل است.

به گفته وی در راهداری زمستانی باز بودن راه مهم است. به همین لحاظ انواع ماشین آلات در راهدارخانه آماده برای رفع مشکلات احتمالی جاده ها هستند.

از وی می پرسم وضعیت نگهداری ابنیه شامل پل، تونل و دیگر بناهای جاده ای چگونه است؟ می گوید: «از طرف ادارات کل استان ها از ابنیه تمام حوزه های استحفاظی خود، دیدن می کنند. برنامه های بازدید جداگانه است و نکات مورد بازدید در شناسنامه ابنیه یادداشت و در هر صورت به ستاد وزارتی گزارش می شود. در این دیدار و نظارت ها معضل بزرگ مثلا یک رانش زمین یا آوار پل است که به استان تابعه برای رفع مشکل اعلام می شود.

از وی سؤال می کنم چه ارزیابی از وضعیت جاده ها دارد؟ می گوید «برای ارزیابی باید شاخص داشته باشیم. یک شاخص در مورد پل «عدد سلامت» که از صفر تا ۱۰۰ است. کل سلامت ابنیه راه های کشور ۷۵ درصد است که مشکل آفرین نیست و در برابر خطر، کنترل و هدایت می کنیم.»

معاون اداره کل ایمنی راه ها در این باره می افزاید: «پلیس راه، روشنایی برق هنگام شب را لازم و در جهت مثبت تأیید می کند. جاهایی که روشنایی دارند آمار حوادث کم می شود به عنوان نمونه از استان گلستان تا مازندران و محورها است. بنابراین با توجه به تردد زیاد در این محورها، ایجاد روشنایی برق در شب باعث کاهش آمار بروز تصادفات شده است.»

● تاثیر روشنایی برق در جاده ها

تأثیر روشنایی شبانه در جاده ها در کاهش حوادث رانندگی بسیار زیاد است، حال چرا بسیاری از راه های بین شهری شب هنگام برق روشنایی ندارند؟ این پرسش را با «هاشمیان» معاون اداره کل ایمنی راه ها و حریم در میان می گذارم. پاسخ وی را می خوانیم: «در زمینه روشنایی می توان گفت حدود ۱۰۰ تا ۲۰۰ کیلومتر در طول راه های کشور و بیشتر تونل، گردنه و تقاطع ها روشنایی دارند. کلا حدود ۳۰۰۰ کیلومتر روشنایی برق در کل راه های خارج از شهرها وجود دارد اما کافی نیست که علت آن مربوط به بحث اعتبارات است.»

از وی تأثیر روشنایی برق در ترافیک شبانه را می پرسم، او می گوید: «اگر روشنایی شب در راه ها باشد دید راننده بهتر و بیشتر مسیر و اطراف را می بیند و کمک به ایمنی شده و خطرات احتمالی را واضح می بیند. در پرتو نور، راننده به موقع وسیله نقلیه اش را هدایت می کند.

● هر صد کیلومتر یک راهدارخانه

مدیر کل دفتر تجهیزات ماشین آلات و راهدار خانه، در این خصوص با اشاره به این که راهدارخانه ها یکی از امکانات مهم سازمانی می باشند، درباره توسعه آن می گوید: «بنا داریم هر ۱۰۰ کیلومتر یک راهدارخانه داشته باشیم. در حال حاضر ۴۵۰ باب راهدارخانه ثابت و ۱۵۰ باب راهدارخانه سیار جمعاً ۶۰۰ راهدارخانه در جاده ها داریم که در زمستان اکیپ های راهداری در آن ها مستقر می شوند اما از طرف دیگر به واسطه عبور و مرور طولانی مردم سرنشینان خودروها، گاه به دلیل خستگی، یا نقص خودرو و یا وضع جوی نیاز به محلی برای توقف و استراحت دارند. در چنین شرایطی مسافران می توانند از محل راهدارخانه های ما استفاده کنند و پذیرایی می شوند.»

به گفته وی همچنین حاکی است که در زمستان امسال همه ۶۰۰ راهدارخانه که طی دو سال نوسازی شده اند برای استفاده مردم آمادگی دارند.

ادامه صحبت پایانی «علی ناوی» در مورد راهدارخانه ها این است: «حدود ۱۰۰۰ دستگاه ماشین گشت راهداری به صورت ۲۴ ساعته در طول جاده ها گشت زنی می کنند. این گشت ها مجهز به دستگاه موقعیت یابی «جی.پی.اس» هستند. باز خورد و کارایی این تجهیز چنین است که (دفترکل- راهداری) از طریق کامپیوتر موقعیت همه ۱۰۰۰ دستگاه ماشین را داریم. هر آن اتفاقی در جاده می افتد یا جاده نقصی دارد، به نزدیکترین گشت اطلاع داده می شود تا فوری به محل حادثه برود و اقدامات مقتضی را صورت دهد.»

«سرهنگ سیاح البرزی» معاون اطلاعات و عملیات ترافیک پلیس راه ناجا، باقی گفتار خود در شماره قبلی گزارش را معطوف به تدابیر ویژه طرح زمستانی امسال می کند. برخی از این تمهیدات ایمنی شامل هماهنگی های انجام شده با سازمان راهداری و حمل و نقل جاده ای مبنی بر این که به کلیه شرکت ها و مؤسسات بار و مسافر تاکید شود تا همه خودروهای ناوگان حمل و نقل عمومی در طول طرح زمستانی با زنجیر چرخ و تجهیزات زمستانی همراه باشند و در صورت تخطی ضمن برخورد، از دادن مسافر و بار به آنان خودداری شود. همچنین کنترل تجهیزات زمستانی بالاخص زنجیر چرخ در مبادی ورودی محورها توسط پاسگاه های پلیس راه و در طول محورها در مکان های مناسب به وسیله تیم های گشتی صورت می گیرد. در صورت فقدان آن، ضمن اعمال قانون، به مبدا برگشت داده می شوند. همچنین با تعیین سرپرست برای محورهای هراز، کرج، چالوس، تهران، قم، فیروزکوه، قزوین و رشت، باید عهده دار مسئولیت ابتدا تا انتهای محور مربوطه خود باشند.

همچنین پیش بینی امکان استفاده از ماشین آلات و سایر امکانات موجود در استانداری ها، فرمانداری ها و... در هنگام ضرورت استفاده در عملیات برف روبی و امدادرسانی و پیش بینی وضعیت آب و هوایی و ارایه اطلاعات لازم به مبادی ذیربط و واحدهای امدادی و اطلاع رسانی به مردم از دیگر اقدامات مقتضی خواهد بود.