ماموران ضدجاسوسی روی پرده سینما

ماموران جاسوسی فیلم های سینمایی, شهرت و حضور تصویرگونه سینمایی شان را بیشتر از هر چیز به دنیای ادبیات مدیون هستند

در حقیقت اگر یان فلمینگ، نویسنده کتاب های ضدجاسوسی جیبی جیمز باند نبود، هیچ وقت مجموعه فیلم «جیمز باند» ساخته نمی شد و صنعت سینما صاحب ژانر جاسوسی موفق و پربیننده خود نمی شد. یان فلمینگ که خود مامور سازمان ضدجاسوسی انگلستان به نام اینتلیجت سرویس بود، خاطرات و شرح حال خود را در قالب قصه های جیمز باند به رشته تحریر درآورد و با معرفی مامور ۰۰۷ به عنوان یک مامور ضدجاسوسی، یکی از معروف ترین و ماندگارترین شخصیت های جاسوسی در دنیای سینما و ادبیات را خلق کرد.

مجموعه فیلم جیمز باند یک مجموعه فیلم انگلیسی است که با همکاری تهیه کنندگان آمریکایی تهیه و تولید ​می شود. از سال ۱۹۶۲ تا امروز، بیست و سه فیلم جیمز باندی تهیه شده است. لوکیشن اصلی بیشتر این فیلم ها، استودیوی قدیمی پاین وود شهر لندن است. مجموعه فیلم های جیمز باند در این مدت بیش از شش میلیارد دلار فروش کرده اند. بعد از «هر ی پاتر»، مجموعه فیلم جیمز باند پرفروش ترین مجموعه فیلم کل دوران تاریخ سینماست. تا به حال شش بازیگر مختلف در نقش کاراکتر جیمز باند بازی کرده اند. برعکس تصور عموم که فقط چهار بازیگر را به عنوان مامور دو صفر هفت می شناسند، جورج لازنبی دومین بازیگری بود که در نقش جیمز باند ظاهر شد. او سال ۱۹۶۲ در ششمین قسمت این مجموعه فیلم بازی کرد، اما شون کانری با بازی در دکتر نو (۱۹۶۲) به معروف ترین جیمز باند صنعت سینما تبدیل شد و این شخصیت را به تماشاگران سینما معرفی کرد. در عین حال، وی در بیشترین تعداد فیلم های جیمز باندی ظاهر شد. بعد از لازنبی، راجر مور، پیرس برازنان و دانیل کریگ جیمز باندهای بعدی سینما هستند. این آخری هنوز هم در این نقش بازی می کند و موی طلایی او باعث شد تا در ابتدای همکاری اش با این مجموعه فیلم، از سوی طرفداران جیمز باند مورد انتقاد قرار گیرد. آنها با عنایت به نام جیمز باند می گفتند خواهان یک جیمز بلوند (جیمز موطلایی) نیستند!

منتقدان سینمایی فیلم های جیمز باندی را حاصل جنگ سرد و نزاع دو قدرت بزرگ شرق و غرب جهان می دانند. آنها می گویند آمریکا و انگلستان که در سال های جنگ سرد نبرد فکری سختی با اتحاد شوروی و اقمار آن داشتند، از تولید مجموعه فیلم جیمزباند حمایت کردند. در این فیلم ها، شخصیت باند با یکسری از ماموران و عوامل شوروی درگیر می شد و در پایان ماجرا، تمام آنها را شکست می داد. پیروزی بر رقیب پرقدرت شرقی روی پرده سینما برای آمریکا و متحدانش اهمیت زیادی داشت و جیمزباند بهترین گزینه برای انجام این کار بود. جیمزباند همیشه یک مامور جوان خوش تیپ، خوش لباس و زبروزرنگ بود که در همه حال می توانست دشمن مقابل خود را به زانو در آورده و برای سازمان جاسوسی خویش موفقیت های سیاسی زیادی به همراه بیاورد با پایان جنگ سرد و فروپاشی شوروی و اقمار متحد آن، کارکرد جیمزباند مورد سوال قرار گرفت. دیگر دشمن سرسخت و خطرناکی مثل «کمونیست های سرخ» وجود نداشت که جیمزباند با شیرین کاری های خود به مقابله با آنان برود. این نکته باعث شد سازندگان مجموعه فیلم جیمزباند، دست به احیای قصه و حال و هوای آن بزنند. جیمزباندی که دانیل کریگ در چند فیلم آخر این مجموعه ارائه داده، تفاوت های زیادی با جیمزباندهای قبلی خود دارد.

جیمزباند معروف ترین مامور ضدجاسوسی سینماست، ولی تنها فرد در این رابطه نیست. تام کروز سال ۱۹۹۶ با تولید و بازی در «ماموریت غیرممکن» یک مامور ضدجاسوسی تازه به نام اتان هانت را به تماشاگران معرفی کرد. این فیلم که به یک مجموعه فیلم ضدجاسوسی تبدیل شد و تا به حال چهار قسمت آن تولید شده، نسخه دوباره سازی شده سینمایی یک مجموعه پربیننده دهه شصت تلویزیونی است. این مجموعه در ایران با نام «بالاتر از خطر» به روی آنتن رفت و پیترگریوز در آن در نقش مامور ضدجاسوسی یک گروه زبده به نام جیمز فیلیپس ظاهر شد. کروز نقش این کاراکتر را در نسخه سینمایی آن بازی کرد و نام این شخصیت را هم تغییر داد. اتان هانت هم مثل بقیه ماموران ضدجاسوسی از سوی دولت خود راهی مبارزه با گروه ها و آدم های خطرناکی می شود که جامعه و دنیا را در خطر نابودی قرار داده اند. تفاوت مهم این مامور ضدجاسوسی با جیمزباند این بود که وی کارهای خود را همراه با چند مامور دیگر انجام می دهد و در انجام این فعالیت ها تنها نیست.

اما جک رایان (که او هم از دنیای ادبیات سر از عالم سینما در آورده است) از خیلی جهات شبیه جیمزباند است. او هم ماموریت های خود را به تنهایی انجام می دهد و مثل جیمزباند یک رئیس مهربان دارد که حامی معنوی اوست. جک رایان در یکسری کتاب پرخواننده ضدجاسوسی، توسط تام کلنسی خلق شد. اولین فیلمی که این شخصیت را به تماشاگران سینما معرفی کرد شکار زیردریایی اکتبر سرخ (۱۹۹۰) بود که آلک بالدوین نقش او را بازی کرد. رایان در این فیلم دومین شخصیت قصه بود و نقش اصلی را شون کانری بازی می کرد، اما هریسون فورد در سال ۱۹۹۲ با فیلم «بازی های میهن پرستانه» این مامور را به شخصیت اصلی فیلمی در ژانر جاسوسی تبدیل کرد. ​

صنعت سینما در کنار ماموران ضد جاسوسی مرد، ماموران زن را نیز از نظر دور نداشته است. آنجلینا جولی «در «سالت» (۲۰۱۰) در نقش یک مامور سازمان سیا ظاهر شد که وقتی متهم به جاسوسی برای سازمان ضد جاسوسی شوروی می شود، راه فرار را در پیش می گیرد. نکته جالب این است که در ابتدای تولید این فیلم، شخصیت اصلی قصه یک مرد بود و قرار بود تام کروز نقش او را بازی کند، اما به دلایلی که هیچ وقت مشخص نشد، در طول دوران تولید این شخصیت تغییر جنسیت داد و بازی در نقش اصلی آن به جولی رسید. صنعت سینما در کنار تولید فیلم های جدی در ارتباط با ماموران ضدجاسوسی، گاهی اوقات با آنها به شوخی پرداخته و فیلم های کمدی ضدجاسوسی هم تهیه می کند. معروف ترین آنها مجموعه فیلم «آستین پاورز» با بازی مایک مه یرز است که به هجو فیلم های جیمز باندی پرداخته است. راون آتکینسن مستربین معروف هم در فیلم دو قسمتی «جانی انگلیسی» (۲۰۰۳ و ۲۰۱۱) جیمز باند و ماجراجویی های ضدجاسوسی او را به سخره گرفته است.

کیکاووس زیاری