مهاجرت بیش از یک میلیون نفر از ارمنستان در سال‌های استقلال

هویس

کمتر از یک ماه پیش جمهوری ارمنستان بیست‌ودومین سالگرد استقلال خود را جشن گرفت. همزمان، رسانه‌های ارمنستان پُر هستند از عنوان‌هایی درباره خطر مهاجرت گسترده که گفته می‌شود به تدریج به مسأله امنیت ملّی کشور تبدیل شده است.

سایت هایکاکان ژاماناک armtimes.com در فوریه سال جاری نوشت: از دو فرودگاه زوارتنوتس و شیراک در یک ماه ژانویه بیش از ۶۲ هزار نفر از کشور خارج شده‌اند و بیش از ۵۴ هزار نفر وارد کشور شده‌اند. تفاوت این دو رقم بیش از ۸ هزار نفر است. این رقم برای ماه ژانویه سال قبل بیش از ۶ هزار نفر بوده است. به یاد داشته باشیم که برابر آمار رسمی در سال ۲۰۱۲، پنجاه هزار تن از شهروندان ارمنستان بدون قصد برگشت، از کشور خارج شده‌اند. 

و به نوشته سایت آرمنیا ناو armenianow.com بر اساس آمار اداره مهاجرت کشور در شش ماه نخست سال ۲۰۱۳، تعداد کسانی که از ارمنستان خارج شده‌اند، نسبت به تعداد کسانی که وارد کشور شده‌اند ۹۵۰۰۰ نفر بیشتر بوده است.

منابع مختلف رقم‌های متفاوتی برای مهاجرت امسال ذکر می‌کنند، امّا همه رقم‌ها حاکی از افزایش بی‌سابقه مهاجرت در سال جاری است و این همان نکته‌ای است که زنگ خطر را به صدا در آورده است.

به نوشته روزنامه آزگ به نقل از مسئولان رسمی، مقصد ۶۵ در صد مهاجران از ارمنستان روسیه است. ۵ در صد به اوکراین و بلاروس می‌روند، ۱۰ در صد به آمریکا، ۱۰ در صد به اروپا و ۱۰ در صد دیگر به سایر کشورها.

تاتول هاکوپیان در مقاله‌ای در روزنامه آزداک تصویری از مهاجرت از ارمنستان در طول سال‌های استقلال به دست داده که خلاصه‌اش چنین است: جمعیت ارمنستان در سال ۱۹۲۶وقتی اولیه سرشماری عمومی ارمنستان شوروی انچام شد اندکی بیش از ۹۰۰ هزار نفر بوده است و در سال ۱۹۸۹ در آخرین سرشماری ارمنستان شوروی ۳ میلیون و ۳۰۰ هزار نفر. به عبارت دیگر در هفتاد سالی که ارمنستان شوروی بود، جمعیت آن چهار برابر شده است و این بالاترین رشد جمعیت ارمنستان در طول تاریخ به حساب می‌آید. در سال‌های استقلال، در دوره هشت ساله ریاست جمهوری لئون تر پطروسیان (۱۹۹۱-۱۹۹۸) ۳۰۰ هزار نفر، در دوره ده سال ریاست جمهوری روبرت کوچاریان (۱۹۹۸-۲۰۰۷)، ۲۰۰ هزار نفر و در پنج سال نخست ریاست جمهوری سرژ سرکیسیان ۱۸۰ هزار نفر از کشور مهاجرت کرده‌اند. تنها در دوره کوچاریان، در سال‌های ۲۰۰۴ تا ۲۰۰۶ شاهد فزونی واردشوندگان به کشور نسبت به کسانی که خارج می‌شوند بوده‌ایم و ۳۶ هزار نفر به ارمنستان مهاجرت کرده‌اند.

مجموع کسانی که در دوره سه رئیس جمهور در بیست و دو سال استقلال از کشور رفته‌اند به یک میلیون و یکصد هزار نفر می‌رسد. این ارقام برای کشوری که با همسایه‌اش در وضعیت نه جنگ نه صلح به سر می‌برد، فاجعه‌آمیز است.

این آمار پرسش‌های جدّی در برابر حکومت ارمنستان و ارامنه قرار می‌دهد. آمار مهاجرت گسترده سخن از این می‌گوید که استقلال به تنهایی نمی‌تواند انگیزه کافی برای ماندن شهروندان در کشور باشد. در شرایط بعد از سلطه شوروی که رفت و آمد به کشور آزاد شد، شهروندان ارمنی هم بالطبع شروع به مقایسه وضعیت خود با کشورهای دیگر، بخصوص روسیه می‌کنند و اگر امکان زندگی بهتر را در جای دیگر بیابند، بار سفر می‌بندند. عدم احساس امنیت از نظر اشتغال و نارضایتی از رشوه‌خواری و فساد مالی گسترده در ارمنستان انگیزه‌های اصلی بیشتر رَوَندِگان هستند.

این مطلب در چارچوب همکاری رسمی «انسان شناسی و فرهنگ» و  نشریه ارمنی هویس منتشر می شود و در شماره 156 ، 20 مهر 1392 این نشریه  به انتشار رسیده است.