وام‌های خرد فراگیر شده است

محمد یونس اقتصاددان، بانکدار و برنده جایزه صلح نوبل است. ایده اعطای وام‌های خرد به کارآفرینان فقیر از سوی او مطرح شده و خودش نیز بانک گرامین را در بنگلادش برای همین منظور تاسیس …

محمد یونس اقتصاددان، بانکدار و برنده جایزه صلح نوبل است. ایده اعطای وام‌های خرد به کارآفرینان فقیر از سوی او مطرح شده و خودش نیز بانک گرامین را در بنگلادش برای همین منظور تاسیس کرده است.

او که حذف فقر را بزرگ‌ترین آرمان زندگی‌اش می‌داند در اینجا به چند پرسش کتبی مجله تایم پاسخ داده است.

۱) فکر می‌کنید بهره گرفتن از فقرا و از این راه سود بردن، اخلاقی باشد؟

در بنگلادش، بانک گرامین از میان تمام بانک‌هایی که وام‌های خرد می‌دهند بهره کمتری مطالبه می‌کند؛ اما بله ما از این راه سود می‌بریم. در نظر داشته باشید که بانک گرامین متعلق به وام گیرندگان است، پس وقتی که سود می‌کنیم، در واقع این پول از طریق سود تقسیمی به خود وام گیرندگان باز می‌گردد.

۲) آیا به خاطر رکود اقتصادی بازار وام‌های خرد گرم‌تر شده است؟

ما از پول محلی آن هم برای قرض دادن به فقرای محلی استفاده می‌کنیم، پس هیچ راهی نیست که ضربه بحران مراکز مالی بتواند به ما منتقل شود. ما شاهد هیچ‌گونه نوسان در نرخ بازپرداخت یا مسائلی از این قبیل نبوده‌ایم. اوضاع‌مان رو به راه است.

۳) چطور می‌توانید به خروج اقتصاد جهانی از بحران کمک کنید؟

فکر می‌کنم این سیستم ما را ناامید کرد. دلیلی نمی بینم که چرا باید دوباره احیایش کنیم. باید اطمینان حاصل کنیم که دوباره به آن وضعیت بازنمی‌گردیم. باید روال جدیدی ایجاد کنیم. از این فرصتی که پیش آمده باید استفاده کرد.

۴) وام‌های خرد زنان بنگلادشی را مستقل‌تر کرده است. آیا این فرآیند تغییرات فرهنگی نیز به دنبال داشته است؟

بزرگترین تغییری که در ۲۵ سال گذشته در بنگلادش به‌وجود آمده است همین تغییر در جایگاه کلی زنان است. وام‌های خرد نقش خیلی مهمی در این زمینه داشته‌اند، به ویژه برای کمک به زنان فقیر.

۵) آیا تکنولوژی‌هایی مثل پرداخت از طریق تلفن همراه، فضای وام دهی را تغییر داده است؟

نه هنوز؛ اما راه را برای ارائه انواع خدمات بانکی، بازاریابی و درمانی از طریق شبکه تلفن هموارتر کرده است. شبکه تلفن همراه در سنگاپور مستقر شده است، حالا فقط مساله این است که برنامه‌های لازم برای این خدمات راه‌اندازی شوند.

۶) آیا تا به حال موردی از فساد در وام دهی‌های بانک گرامین داشته‌اید؟

پرونده‌هایی درباره فساد داشته‌ایم؛ اما فراموش نکنید که بانک گرامین اکنون ۲۸‌هزار کارمند، ۸ میلیون وام گیرنده و ۲.۶۰۰ شعبه دارد. هرماه بیش از ۱۰۰ میلیون‌دلار وام می‌دهیم و همین مقدار هم بازپرداخت ماهانه وام‌هایمان است. کش رفتن پول‌ها یک مقدار آسان است. با این وجود خیلی عالی است که پرونده‌های مربوط به فساد این قدر انگشت شمارند.

۷) فکر می‌کنید مدل وام‌های خرد که این قدر در بنگلادش موفق بوده، در دیگر کشورها هم شانس موفقیت دارد؟

امروزه برنامه‌های بانک ما در همه جا در حال اجرا است. حتی یک برنامه در شهر نیویورک داریم که عالی هم کار می‌کند. اینجا هم نظام کار درست مثل بنگلادش است. در کشورهای آمریکای لاتین – مثل مکزیک و کاستاریکا – هم در حال فعالیت به همین طریق هستیم.

۸) چرا اجرای طرح وام‌های خرد در آفریقا با دشواری روبه‌رو شده است؟

ما یک برنامه در زامبیا داریم که بدون هیچ مشکلی هم کار نمی‌کند. اگر کسی می‌گوید وام‌های خرد در آفریقا جواب نمی دهند، من قبول ندارم. دارم می‌بینم که کار می‌کند.

۹) رشد جمعیت نقش زیادی در افزایش فقر جهانی دارد. نظر شما درباره این مشکل چیست؟

سی سال قبل، مادران بنگلادشی به طور متوسط ۲/۶ کودک داشتند. امروز این رقم به ۱/۳ رسیده است. نرخ رشد جمعیت به شدت افت کرده است و یکی از دلایل این امر قوی‌تر شدن جایگاه زنان است. آنها متوجه قابلیت‌های خود در اداره زندگی و تصمیم‌گیری شده‌اند. وام‌های خرد برای کنترل جمعیت طراحی نشده‌اند، اما به زنان کمک کرده‌اند که زندگی شان را سر و سامان دهند.

مترجم: ندا ناجی

منبع: تایم