فرار روباه آتشین از دام انتقادها

انتشار زودهنگام نسخه جدید فایرفاکس برای مقابله با مشکلات امنیتی نسخه قبل

هفته گذشته، هفته پرکاری برای تیم توسعه فایرفاکس در شرکت موزیلا بود. نهم اکتبر فایرفاکس نسخه ۱۶ از حالت بتا به وضع پایدار رسید و شرکت موزیلا آن را از طریق مکانیسم به‌روزرسانی خودکار این مرورگر، به کاربران خود ارائه کرد. فقط یک روز پس از انتشار این نسخه، یک نقص امنیتی جدی شناسایی شد، آنقدر جدی که موزیلا فایرفاکس ۱۶ را از بخش دانلود وب‌سایت خود بیرون کشید و وقفه‌ای در به‌روزرسانی مرورگر کاربران ایجاد کرد، ولی بعد از مدت کوتاهی شرکت موزیلا اعلام کرد نسخه ۱۶.۰.۱ مرورگر فایرفاکس برای دانلود دردسترس بوده و به‌طور عادی کار خود را شروع کرده است.

واکنش سریعی که موزیلا نشان داد کاملا شایسته قدردانی است. مقایسه سرعت انتشار فایرفاکس ۱۶.۰.۱ با مایکروسافت که آخرین بسته امنیتی مرورگرها را ارائه کرد ذهن را منفجر می‌کند! مساله از این قرار است که در ماه گذشته یک نقطه آسیب‌پذیر جدید در ادوبی فلش شناسایی شد که البته چندان هم غافلگیرکننده نبود. آنچه تعجب برانگیز است این که مایکروسافت و ادوبی بیش از دو هفته برای برطرف کردن حفره امنیتی حالت ویندوز ۸ اینترنت اکسپلورر ۱۰ زمان صرف کردند. در هر صورت امیدواریم مایکروسافت و ادوبی از این اتفاق درس گرفته باشند و به‌روزرسانی‌های آینده در اجراکننده فلش اکسپلورر ۱۰ بهنگام‌تر شود. به‌هرحال مایکروسافت برای آن که بتواند کاربران مرورگر خود را در حالت امن نگه دارد، راه سختی درپیش دارد درحالی که رقبای او یعنی گوگل و موزیلا سریع‌تر و بهتر به اتفاقات واکنش نشان می‌دهند.

● فایرفاکس ۱۶.۰.۱

فایرفاکس ۱۵.۰.۱ و نسخه‌های پیش از آن بطور خودکار می‌توانند به آخرین نسخه پایدار فایرفاکس یعنی ۱۶.۰.۱ به‌روزرسانی شوند. این نسخه آخر از لحاظ ظاهری تغییر چندانی نداشته و کاربران تغییر خاصی را احساس نمی‌کنند ولی در زیر پوسته آن، فایرفاکس ۱۶.۰.۱ یک تجربه مرورگری روان‌تر را با بهره‌گیری از قابلیت «جمع‌آوری افزایشی موارد غیرمصرفی» (incremental garbage collection ) ارائه کرده است.

قابلیت جمع‌آوری افزایشی موارد غیرمصرفی، روشی را که فایرفاکس از آن برای آزادسازی حافظه استفاده نشده بهره می‌برد، تغییر داد. فایرفاکس۱۶.۰.۱ اکنون قادر است برنامه‌های کاربردی حساس تحت وب و بازی‌های آنلاین را با کارایی بالاتر و به‌صورت روان‌تر اجرا کند. موزیلا در بلاگ خود جزئیات این قابلیت را به این صورت شرح داد: هدف اصلی جمع‌آورنده موارد غیرمصرفی، جمع کردن حافظه‌ای است که برنامه‌های جاوااسکریپت دیگر از آنها استفاده نمی‌کند. این فضای احیا شده می‌تواند دوباره استفاده شود. این رخداد معمولا هر پنج ثانیه یا بیشتر اتفاق می‌افتد. قبل از ورود GC افزایشی، فایرفاکس نمی‌توانست ‌کاری را در خلال پاکسازی حافظه انجام دهد؛ نمی‌توانست به کلیک‌های ماوس، رسم تصاویر متحرک یا اجرای کد جاوااسکریپت پاسخ دهد. بیشتر این پاکسازی‌ها سریع انجام می‌شد ولی برخی نیز صدها میلی‌ثانیه زمان می‌برد. این زمان افول می‌توانست باعث یک تجربه کاربری ناامیدکننده شود.

این قابلیت جدید به‌وسیله تقسیم کار یک GC به بخش‌های کوچک‌تر مشکلات را حل کرد. بجای انجام یک پاکسازی ۵۰۰ میلی‌ثانیه‌ای، یک جمع‌آورنده افزایشی ممکن است به ۵۰ بخش قسمت شود که هرکدام ۱۰ میلی‌ثانیه برای تکمیل احتیاج دارد. در میان این بخش‌ها فایرفاکس برای پاسخگویی به کلیک‌های ماوس و رسم تصاویر متحرک آزاد است.

آخرین نسخه فایرفاکس با یک پشتیبانی اولیه از برنامه‌های کاربردی تحت وب منتشر شد که توسعه‌دهندگان موزیلا مدتی روی آن فعالیت می‌کردند. تصور می‌شود این برنامه‌های وب، یک جایگزین مناسب برای برنامه‌هایی باشد که در فروشگاه وب‌کروم در دسترس است. با سیستم‌عامل فایرفاکس که قرار است اوایل سال بعد منتشر شود، موزیلا قصد دارد فروشگاه برنامه‌های وب مختص به خود را به‌صورت «بازار موزیلا» (Mozilla Marketplace) عرضه کند.

فایرفاکس ۱۶.۰.۱ همچنین یک قابلیت منحصر به فرد برای توسعه‌دهندگان ارائه کرده است؛ یک ابزار «خط فرمان» (command line) که در ابزار توسعه‌دهندگان وب دردسترس است. این ابزار خط‌فرمان، یک کنترل ساده کیبورد را در ابزار توسعه‌دهندگان فایرفاکس ارائه می‌کند.

فایرفاکس یک حالت جدید خواندن برای اندروید معرفی کرده است که مشاهده، خواندن و به‌اشتراک‌گذاری مقالات و داستان‌ها را از تلفن‌های هوشمند یا تبلت ساده‌تر می‌کند. برای استفاده از این حالت کافی است آیکون «Reader» را که در نوار شگفت‌انگیز (Awesome Bar) قرار دارد بفشارید. این کار به‌وسیله فرمت دوباره تصاویر و افزایش اندازه فونت، حالت خواندن را فعال کرده تا یک شیوه لذت‌بخش برای خواندن آنلاین محتوا آن هم بدون هیچ گونه تبلیغاتی به کاربر هدیه کند.

● ایرادهای رفع شده در فایرفاکس ۱۶.۰.۱

ایرادها و مشکلات زیادی در این نسخه از فایرفاکس حل شد که در این قسمت تیتروار به برخی از آنها می‌پردازیم. نقاط آسیب‌پذیری که در فایرفاکس ۱۶ وجود داشت رفع شد، پشتیبانی اولیه از برنامه‌های کاربردی وب (در ویندوز، لینوکس و مک) صورت گرفت، زبان‌های آکولی (زبان مردم شمال اوگاندا و سودان جنوبی) و قزاقستانی اضافه شد، پاسخگویی جاوااسکریپت به‌علت جمع‌آوری افزایشی موارد غیرمصرفی بهبود یافت، نوار ابزار جدید توسعه‌دهندگان با دکمه‌هایی برای دسترسی سریع به ابزار ایجاد شد، شمارش خطاها برای کنسول وب و یک خط فرمان جدید برای دسترسی سریع به کیبورد فراهم آمد، تصاویر متحرک، جابه‌جایی‌ها، تبدیلات و گرادیان‌های ۳ CSSپشتیبانی شد، فهرست فایل‌هایی که بتازگی اجرا شده بود پیاده‌سازی شد، پشتیبانی از MD۵ به‌عنوان یک الگوریتم هش در امضاهای دیجیتال متوقف و مسیر معکوس تصاویر متحرک پیاده‌سازی شد و....

● موضوعات شناخته شده موجود

با وجود مشکلاتی که در نسخه ۱۶.۰.۱ فایرفاکس برطرف شد هنوز مواردی وجود دارد که تیم موزیلا برای رفع آنها ‌بسختی تلاش می‌کند. برای مثال اگر قصد دارید یک پروفایل قفل‌شده از فایرفاکس را استفاده کنید، این مرورگر از کار خواهد ایستاد یا برای برخی کاربران که در پنجره اصلی جیمیل حرکت می‌کنند این اتفاق کندتر از معمول انجام می‌گیرد و مواردی از این دست.

کاربرانی که قبلا هم از فایرفاکس استفاده می‌کردند باید یک اطلاعیه به‌روزرسانی در مرورگر خود ببینند. اگر این اطلاعیه را ندیدید باید به قسمت درباره فایرفاکس که در بخش کمک‌رسانی (Help » About Firefox) وجود دارد، بروید تا به‌طور دستی وجود فایل به‌روزرسانی بررسی شود. کاربران جدید می‌تواند آخرین نسخه پایدار فایرفاکس را از طریق وب‌سایت موزیلا یا دیگر سایت‌های دانلود، دریافت کنند.

● آرشیو جزئیات نسخه‌های قدیمی‌تر فایرفاکس

در فایرفاکس ۱۵ اگر افزونه‌ها را نصب کنید از فناوری‌های جدید بهینه‌سازی حافظه سود خواهید برد. تکنیک جدید بهینه‌سازی به‌وسیله افزونه‌ها، نقص‌های حافظه را بررسی می‌کند. در فایرفاکس ۱۴.۰.۱ موتور جستجوی پیش‌فرض فایرفاکس، جستجوی گوگل است، هنگامی که به‌وسیله آن جستجویی انجام می‌دهید با استفاده از اتصالات HTTPS این کار انجام می‌گیرد.

موزیلا قابلیت «کلیک برای اجرا» را همانند قابلیت «کلیک برای اجرای افزونه‌ها»ی موجود در گوگل کروم، برای فایرفاکس ۱۴.۰.۱ پیاده‌سازی کرد. قابلیت جدید «کلیک برای اجرا» (که به‌طور پیش‌فرض غیرفعال است) در زمان بارگذاری صفحه، افزونه‌ها را غیرفعال می‌کند و در صورتی که بخواهید محتوای آن افزونه بارگذاری شود، می‌توانید تنها با یک کلیک در محوطه مربوط، آن را فعال کنید. موزیلا کماکان قابلیت‌های «کلیک برای اجرا» و «ترجیحات درون محتوا» را به‌طور پیش‌فرض غیرفعال قرار داده است. اگر به این قابلیت‌ها احتیاج دارید باید به‌طور دستی و از طریق وارد کردن دستور about:config preferences در نوار آدرس، آنها را فعال کنید.

محمدحسین کردونی