۲۸ سال حماسه آفرینی در جمعه آخر

اگرچه ریشه اساسی مشکل فلسطین را سیاستهای استعمارگرانه قدرتهای بزرگ جهانی بخصوص انگلیس و آمریکا در فرایند ایجاد رژیمی جعلی به نام «اسرائیل» باید قلمداد نمود, اما نقشی که کشورهای منطقه برای تثبیت رژیم اسرائیل ایفا نمودند, کمتر از نقش حمایتی لندن و واشنگتن نبوده است

شرایط کنونی جهان، مصداقی بر درستی این واقعیت است که وقوع انقلاب اسلامی به رهبری حضرت امام خمینی(ره)، اندیشه جدیدی را در معادلات بین المللی وارد کرده است که اصرار بر این اندیشه در سالهای پس از پیروزی انقلاب، ایران را به سوی موقعیتی کم بدیل در منطقه و جهان رهنمون ساخته است.

تبیین دستاوردهای انقلاب اسلامی پس از گذشت ۲۸ سال در همه حوزه های داخلی و خارجی، در این مجال کوتاه میسر نیست؛ اما می توان بخشی از دستاوردهای ظهور این اندیشه جدید را در حوزه ای برشمرد که دست کم در ۶۰ سال گذشته، از مسایل مبتلا به جهان اسلام بوده است.

به راستی، ریشه مشکلات فلسطین و چرایی داستان خونریزی مردم مسلمانش را باید در کجا جستجو کرد؟ آیا مقاومت در برابر اشغالگری، دستاوردی نیز به همراه داشته و از همه مهمتر، نقش کشورهای منطقه و نیز ایران در احیای قضیه فلسطین و حمایت از مردم مظلوم آن چه بوده است؟

اگرچه ریشه اساسی مشکل فلسطین را سیاستهای استعمارگرانه قدرتهای بزرگ جهانی بخصوص انگلیس و آمریکا در فرایند ایجاد رژیمی جعلی به نام «اسرائیل» باید قلمداد نمود، اما نقشی که کشورهای منطقه برای تثبیت رژیم اسرائیل ایفا نمودند، کمتر از نقش حمایتی لندن و واشنگتن نبوده است؛ بدین معنا که اختلاف نظر میان دولتهای منطقه - ناشی از سیاستهای تفرقه افکنی آمریکا و انگلیس - آنها را در مورد اهداف ایجاد اسرائیل، دچار نوعی تردید و بدفهمی کرد و در مقابل، ایران دهه ۴۰ و ۵۰ هم به متحد استراتژیک رژیم اسرائیل معرفی شد.

نبود مواضع یکپارچه نزد دولتمردان عرب و درک نکردن شرایط موجود آن زمان از سوی این سران، در کنار سیاست سرکوب داخلی در ایران توسط رژیم پهلوی، هر چه بیشتر بر تعمیق پایه های رژیم صهیونیستی افزود، تا جایی که این رژیم جعلی هیچ دغدغه ای به نام هویت و امنیت خود نداشت. اسرائیل به کمک آمریکا و انگلیس، از سوی بسیاری از کشورها - حتی کشورهای اسلامی - به رسمیت شناخته شد و به عنوان عضو اصلی سازمان ملل هم پذیرفته گردید. در این میان، قضیه فلسطین تنها در سطح مقامهای رسمی عربی مورد پیگیری قرار می گرفت که آن هم معمولاً وجه المصالحه این کشورها با قدرتهای بزرگ بود.

اندکی بعد، شکست پی در پی اعراب در برابر رژیم صهیونیستی و به تبع آن، اشغال سرزمینهای عربی در کشورهای اردن، مصر و سوریه توسط اسرائیل، معادله موجود را به کلی تغییر داد. اعرابی که تا پیش از این سودای آزادی سرزمین فلسطین را در سر داشتند، از این پس باید برای آزادی سرزمین خود می کوشیدند و این در شرایطی بود که با شکست اعراب، ایدئولوژی ناسیونالیسم عربی نیز رو به افول گذاشت و تغییرات شگرفی در اندیشه عربی نسبت به مناقشه اعراب و اسرائیل پدید آمد و این سرآغاز نابودی قضیه فلسطین در سطح بین المللی بود، زیرا پس از جنگ ژوئن ۱۹۶۷، سران عرب دیگر سخنی از محو اسرائیل - که تا پیش از آن خواستارش بودند - بر زبان نیاوردند و بیشتر به بازپس گیری اراضی اشغالی خود در ازای اعطای امتیازهایی از قبیل قرارداد صلح با این رژیم، می اندیشیدند.

آرام آرام هویت ملت و دولت فلسطین به فراموشی سپرده شد، تا جایی که افکار عمومی جهان هم به واژه اسرائیل خو گرفته بود و فلسطینی ها در افکار عمومی جهان، اقلیتی بودند که برای دستیابی به مقداری نان، با صاحبخانه یهودی خود درگیر می شدند!این اما پایان کار نبود. دهه ۷۰ قرن گذشته، روند صعودی تثبیت اشغالگری اسرائیل در فلسطین را متوقف کرد. وقوع انقلاب ایران در دو سطح سیاسی و عقیدتی در سال ۱۹۷۹، تمامی معادلات منطقه را به هم ریخت. ایران که تا پیش از انقلاب اسلامی، متحد استراتژیک اسرائیل شمرده می شد، به یکباره متحد استراتژیک فلسطین لقب گرفت؛ کشوری که حتی اعراب نیز دیگر اسمی از آن به میان نمی آوردند. سفارت رژیم صهیونیستی در تهران، برای نخستین بار در جهان به سفارت فلسطین تغییر نام داد.

بیش از هر کشوری، آمریکا و رژیم صهیونیستی به تغییرات ایجاد شده و پیامدهای آن در منطقه بخصوص نسبت به قضیه فلسطین واقف شدند. ایدئولوژی معرفی شده توسط امام خمینی(ره) بنیانگذار جمهوری اسلامی به جهانیان می توانست از هر دژی بگذرد و درون ملتها جوششی ایجاد نماید، بخصوص در فلسطینی که آمریکایی ها بسیار کوشیده بودند امواج بیداری اسلامی تنها در گروهی کوچک همچون ساف و آن هم در خارج از مرزهای تاریخی فلسطین منحصر شود. در آگوست ۱۹۷۹ میلادی معمار کبیر انقلاب ایران برای ایجاد این جوشش در درون ملتها، آخرین جمعه ماه مبارک رمضان هر سال را به نام روز جهانی قدس نامگذاری کردند.سؤالی که اکنون مطرح است اینکه آیا روز جهانی قدس در طول ۲۸ سال گذشته، دستاوردهایی برای فلسطینیان در پی داشته است؟ برای پاسخ به این پرسش، مروری بر تحولات منطقه و فلسطین پس از پیروزی انقلاب اسلامی و بخصوص بعد از نامگذاری روز جهانی قدس، ضروری به نظر می رسد.

آمریکا و رژیم صهیونیستی با درک خطر واقعی انقلاب ایران و برای جلوگیری از وقوع قیامهای مردمی مشابه در داخل فلسطین و حتی در منطقه، به دو اقدام پیشدستانه مبادرت کردند؛ نخست: تحمیل جنگ علیه ایران در سال ۱۳۵۹ و دوم، حمله به لبنان با هدف متلاشی کردن کانون فلسطینی ها (۱۹۸۲). اقدام نخست با هدف جلوگیری از ائتلاف ایران و کشورهای عربی علیه اسرائیل و حمایت از فلسطینی ها صورت گرفت و اقدام پیشدستانه دوم نیز با هدف دورکردن کانونهای فلسطینی فعال از مرزهای فلسطین انجام پذیرفت، چه اینکه لبنان در آن سالها به عنوان کانون فلسطینی ها بخصوص رهبران سازمان ساف و جنبش فتح محسوب می شد.با وجود حمله اسرائیل به لبنان و موفقیت در متلاشی کردن کانون فلسطینی ها، هسته های مقاومت در لبنان با ظهور جنبش حزب ا... پایه گذاری شد. شکست اسرائیل در تحقق اهدافش، بعدها یعنی در دهه ۸۰ نیز با شکل گیری دو جنبش مقاومت فلسطین در درون مرزهای تاریخی فلسطین یعنی حماس و جهاد اسلامی، بیش از پیش نمایان گردید. اسرائیل که می کوشید برای جلوگیری از نفوذ انقلاب ایران در درون فلسطینی ها، کانون فعال فلسطینی را از مرزهای این کشور اشغال شده دور نماید، اکنون با دو هسته قدرتمند مقاومت آن هم در درون مرزهای فلسطین رو به رو بود. اندکی بعد و در سال ۱۹۸۷، نخستین قیام مردمی فلسطینیان تقریباً پس از ۴۰ سال اشغال این سرزمین به وقوع پیوست که بعدها «انتفاضه سنگ و چوب» نام گرفت. این انقلاب اگرچه در سال ۱۹۹۳ با امضای قرارداد اسلو، به کمک اعراب خاموش شد، اما بزرگترین دستاورد آن اعلام هویتی نزد جهانیان به نام «ملت فلسطین» بود. هفت سال از خاموشی انتفاضه نخست گذشت و فلسطینیان انتفاضه دومی را در آغاز هزاره سوم میلادی بنا گذاشتند. در این سال، رژیم صهیونیستی در نتیجه ضربات مقاومت حزب ا... لبنان، مجبور شد از این کشور فرار کند و واژه مقاومت، بتدریج به محوری ترین واژه در ادبیات سیاسی جهان مبدل شد. عملیات شهادت طلبانه نیز در این سالها جای سنگ و چوب را گرفت و ابزار جدیدی را وارد معادله قدرت و وحشت در درون فلسطین نمود؛ ابزاری که موازنه وحشت در سرزمینهای اشغالی را به نفع فلسطینی ها رقم زد. احداث دیوار حایل، از جمله دستاوردهای انتفاضه دوم محسوب می شود. این حصارکشی از یک سو نشان می داد اسرائیلی ها با وجود استمرار انتفاضه امنیت ندارند و از سوی دیگر، از سیاست توسعه طلبی خود در چارچوب شعار «از نیل تا فرات» عقب نشینی کرده اند.

مهمترین دستاورد انتفاضه دوم، تثبیت هویتی نزد افکار عمومی جهان به نام «دولت فلسطین» بود. آمریکا برای نخستین بار در تاریخ موجودیت اسرائیل، پس از قیام دوم مردم فلسطین ناچار شد بپذیرد برای حل قضیه فلسطین چاره ای جز شناسایی دولت فلسطین نیست، بخصوص آنکه رژیم صهیونیستی بر اثر ضربات کوبنده موشکی، به عقب نشینی از نوار غزه هم وادار شده بود.

حال دیگر مقاومت الگو گرفته از انقلاب اسلامی ایران و نامگذاری روزی به نام روز جهانی قدس، واژه ای فراگیر در منطقه شده بود؛ اما رژیم صهیونیستی در اثر چندین دهه اقدام تبلیغاتی همچنان قدرت برتر منطقه معرفی می شد. این هیبت خود ساخته و هیمنه پوشالی نیز به زودی فرو ریخت و جنبش مقاومت حزب ا... توانست با ۳۳ روز مقاومت، پنجمین ارتش دنیا را به زانو در آورد و اسطوره شکست ناپذیری این رژیم را نزد افکار عمومی ملتهای منطقه از بین ببرد.شرایط امروز فلسطین به خوبی از تأثیر انقلاب اسلامی براحیای قضیه فلسطین حکایت دارد. با وجود موقعیت برتر منطقه در برابر رژیم صهیونیستی، از یاد نبریم که این به معنای پایان کار نیست، زیرا منافع قدرتهای بزرگ پس از ۹۰ سال در منطقه به خطر افتاده و آنان را به اقدامهایی تلافی جویانه وادار ساخته است. تبدیل تضاد «عربی - اسرائیلی» به تضاد «عربی - ایرانی» با هدف عادی سازی روابط رژیم صهیونیستی با کشورهای عربی و اسلامی، اینک محور توطئه های آمریکا قرار گرفته است.

مهدی شکیبایی