نگاهی به كارتون «پلنگ صورتی»

«پلنگ صورتی» یكی از جذاب ترین, دوست داشتنی ترین و ماندگارترین شخصیت های كارتونی تاریخ سینماست

«پلنگ صورتی» یكی از جذاب‌ترین، دوست داشتنی‌ترین و ماندگارترین شخصیت‌های كارتونی تاریخ سینماست. حركات و رفتار این موجود عجیب و در عین حال فوق‌العاده، در هر بار تماشا، دیدنی جلوه می‌كند و اگر مخاطبش را یك سره نخنداند، بی‌شك او را به لبخند وا می‌دارد. خالقان این شخصیت عجیب و غیر متعارف، نمونه‌ای را خلق كردند كه گمان نمی‌كنم با چنین ویژگی‌ای هرگز تكرار شده باشد.

راستش در مراحل مختلف تكوین اثری هنری و خلاقه، تعیین این نكته كه سهم «خلاقیت» و «تفكر» چه میزان می‌تواند باشد، كار مشكلی است. اما بدیهی است كه همواره تركیبی از این دو- با سهم‌هایی متفاوت- انكار ناشدنی و قطعی به نظر می‌رسد.

آنچه بیشترین سهم را در ایجاد جذابیت شخصیت «پلنگ صورتی» بر عهده دارد، استفادهٔ ماهرانه از عامل «كنتراست» است. به تركیب عجیب نام كارتون (كه نام خود شخصیت هم هست) توجه كنید: «پلنگ» و «صورتی»، در ذهنتان- و در شرایطی عادی- فكر كنید كه این دو كلمه چه نسبتی می‌توانند با هم داشته باشند؟ راستش به نظر خود من «تقریباً صفر»! یعنی هیچ وجه اشتراكی نمی‌توان پیدا كرد كه بشود پلنگ را در كنار رنگ صورتی مجسم كرد.

اما مهم نیست كه من چه فكر می‌كنم، این اتفاق افتاده! درست در لحظهٔ وقوع این اتفاق، یعنی خلق موجودی عجیب و غریب، نشانه‌هایی از یك تخیل ناب را می‌توان دید. این تخیل بی‌بدیل، استفاده از غیر ممكن‌ها برای تولد موجودی است كه امكان حیات داشته باشد. خالقان «پلنگ صورتی» به شیوه‌ای نو و خلاقانه از «كنتراست» (یا همان تضاد) بهره برده‌اند. این كه دو كلمه كنار هم «جور» نباشند. یك مسأله است و این كه دو كلمهٔ كاملاً متفاوت- و البته متضاد- با هم تركیب شوند، مسأله‌ای دیگر. ممكن است بگویید كلمهٔ «پلنگ» و «صورتی» احتمالاً با هم جور نیستند، اما دلیلی ندارد این دو را «متضاد» فرض كنیم.

كوشش می‌كنم به شكلی این مسأله را توضیح بدهم.

● پلنگ:

اگر پلنگ را به عنوان حیوانی وحشی، جنگلی و گوشت‌خوار از نزدیك ندیده باشید (مثل من)، حتماً عكس‌ها و فیلم‌هایی از این موجود را دیده‌اید. پلنگ، حیوانی است با خشونت درونی كه در لحظات ضروری آمادهٔ «درندگی» هم هست. در سرِ او به راحتی می‌توان عنصر «قدرت» و «خشونت» را مشاهده كرد. علت آن هم تركیب ذوزنقه‌ای جمجمهٔ این حیوان است كه همان صفات مورد اشاره را القا می‌كند. لب و چشم‌ها نیز در القای این خشونت و قدرت بسیار مؤثرند. اما به شخصیت پلنگ در كارتون «پلنگ صورتی» نگاهی دوباره بیندازید. تقریباً كمترین اثر از صفات حیوان مورد نظر را می‌توان در طراحی‌اش دید.

حركات «پلنگ صورتی» آمیخته‌ای از آرامش و لطافت است كه با چاشنی نرمش نیز همراه شده. در حالی كه اساس آناتومی و حركات «پلنگ صورتی» از جّدش (!) وام گرفته شده، اما این الگوبرداری چنان با منطق طراحی كارتون – یعنی اغراق- درآمیخته كه حاصل به نتیجه‌ای متفاوت و كاملاً متضاد منجر شده. «پلنگ صورتی» حتی می‌شود گفت تا اندازه‌ای در برخی لحظات و صحنه‌ها- كاملاً «سانتیمانتال» است! می‌كوشد «با كلاس» و «مبادی آداب» جلوه كند و این تنها صفاتی است كه در ویژگی «وقار» با حیوان اصلی به نقطهٔ مشترك می‌رسد.

● صورتی:

رنگ پلنگ زنده نوعی «زرد» است كه یك رنگ «اصلی» محسوب می‌شود. در طرح پوست این حیوان هم لكه‌های «سیاه» نامنظمی وجود دارد كه بر حس خشونت حیوان كاملاً می‌افزاید، اما پلنگ كارتونی‌ ما درست در نقطهٔ مقابل الگوی اصلی‌اش قرار دارد. رنگ صورتی، تركیبی است از قرمز به علاوهٔ سفید و هر چقدر میزان سفید در این تركیب بیشتر باشد، رنگ صورتی روشن‌تری به دست خواهد آمد. اكنون متوجه می‌شویم كه رنگ شخصیت كارتونی كاملاً در «تضاد» با حیوان واقعی انتخاب شده:

۱) استفاده از رنگ سفید كه در نقطهٔ مقابل لكه‌های سیاه بدن حیوان اصلی قرار دارد.

۲) زمینهٔ ساده و یك دست (یا به اصطلاح «توم پلات») كه باز هم نقطهٔ مقابل طرح اندام پلنگ واقعی است.

گمان می‌كنم توضیحاتم كافی بوده باشد. از طرفی، فراموش نكنیم كه صورتی رنگ ملایم- و در عین حال گرم- محسوب می‌شود. یعنی سمپاتی- در مخاطب- ایجاد می‌كند و در عین حال، ملایم است و در آن خشونت وجود ندارد. به این مجموعه نكات باید این نكته را هم اضافه كنیم كه این رنگ به خوبی منطبق بر ویژگی‌های شخصیتی پلنگ كارتونی ما هم هست. آنچه «پلنگ صورتی» را موجودی دوست داشتنی جلوه می‌دهد، مجموعه صفاتی است كه برایش در نظر گرفته شده. می‌كوشم به برخی از اصلی‌ترین ویژگی‌ها اشاره كنم.

● ساده لوح و دست و پا چلفتی:

اگر به مجموعه اتفاقاتی كه در داستان‌های مختلف برای پلنگ صورتی می‌افتد دقت كنیم، در بسیاری از این داستان‌ها در می‌یابیم كه پلنگ صورتی ما كمی «كودن» جلوه می‌كند. او گاهی از درك روابط سادهٔ علت و معلولی عاجز است و نمی‌تواند دریابد كه فلان عمل، بهمان عكس‌العمل را در پی دارد، در نتیجه ترفندهایی را به كار می‌گیرد كه نتیجهٔ نهایی خوشایندی برایش همراه ندارد. از طرفی، عدم درك معقول از سوی این موجود دوست داشتنی، او را دست و پا چلفتی هم جلوه می‌دهد، زیرا اقدام به عملی محتوم كه نتیجه‌اش جز خرابكاری چیز دیگری نیست، فرد خرابكار را بی‌عرضه جلوه می‌دهد.

در بسیاری از داستان‌ها شاهدیم كه پلنگ صورتی قادر نیست كاری را با حداقل انرژی و حداكثر نتیجهٔ منطقی و مطلوب به انجام برساند؛ و البته خب، همین حركات است كه او را با نمك جلوه می‌دهد (از طرفی، همین ساده‌ لوحی یكی دیگر از ویژگی‌های متضاد با پلنگ واقعی است كه گفته می‌شود حیوان باهوشی است).

● خیرخواهی:

پلنگ صورتی دست و پا چلفتی ما، قلبی از طلا دارد! او در بسیاری مواقع، تمام تلاش خود را به كار می‌گیرد تا به دیگران كمك كند، حالا اگر از انجام درست كار برنمی‌آید، موضوع دیگری است! جدیت و كوشش او در كمك به دیگران تا آنجا پیش می‌رود كه تبدیل به یك دردسر بزرگ برای شخص مورد نظر می‌شود.

تضاد آشكار میان دو قطب- یعنی اصرار پلنگ و فردی كه می‌خواهد از شر كمك‌های او خلاص شود- زمینه‌های دراماتیك و خنده‌ساز بعدی را به وجود می‌آورند.

● موذی‌گری:

پلنگ صورتی مهربان، آرام و خیرخواه كارتونی‌ ما آنقدرها هم معصوم نیست. اگر كسی پا روی دُمش بگذارد، او با تمام قوا می‌كوشد انتقام بگیرد و با «بلا»یی تلافی كند؛ حتی اگر به دلیل دست و پا چلفتی بودن به نتیجه مطلوب نرسد. باز هم عنصر تضاد به كمك زمینه‌های شخصیتی این كاراكتر كارتونی می‌آید و دو ویژگی متضاد و مغایر را در وجود او جمع می‌كند تا به بار دراماتیك قوی دست یابد. مجموعهٔ آنچه به عنوان «ویژگی‌های متضاد» عنوان شد، در ارایه شخصیتی چند بُعدی و كم نظیر، بسیار مؤثراند.

از طرفی، قصه‌های كاملاً ساده و دور از پیچیدگی، همراه با استفادهٔ مناسب از حداقل پس زمینه‌های تصویری و خطوط ساده، عناصری هستند كه در برجسته‌تر شدن شخصیت پلنگ صورتی و تمركز بر حضور او، نقشی مهم ایفا می‌كنند.

محمدرضا باباگلی