اتومبیل در جاده تاریخ‏

در گیر و دار زندگی ماشینی و گاها در ترافیک سنگین خیابان های تهران درست زمانی که شلوغی و سر و صدای اتومبیل های بزرگ و کوچک و گرانقیمت و ارزان انسان را کلافه کرده است، سئوالی به …

در گیر و دار زندگی ماشینی و گاها در ترافیک سنگین خیابان های تهران درست زمانی که شلوغی و سر و صدای اتومبیل های بزرگ و کوچک و گرانقیمت و ارزان انسان را کلافه کرده است، سئوالی به ذهن خطور می کند سئوالی که خستگی از ترافیک سنگین وجوه مثبت تکنولوژی را از سائل سلب کرده؛ این همه ماشین از کجا آمده است؟ برای پاسخ به این پرسش در این مقال کوتاه اشاره ای مختصر به ورود اولین اتومبیل ها به ایران خواهد شد.

آنچه از منابع تاریخی بر می آید اولین اتومبیل در دوره قاجار و به طور مشخص در زمان سلطنت مظفر الدین شاه و البته به دستور شاه وارد ایران شده است. در واقع اولین اتومبیل که متعلق به شاه بود سوغات سفر فرنگ مظفرالدین شاه بود اما اولین اتومبیل تاریخ ایران به مالکش وفا نکرد. توضیح اینکه پس از آخرین سفر مظفر الدین شاه به اروپا اتومبیلی را که وی خریداری کرده بود با زحمت فراوان از کشتی پیاده کرده و شاه با شوق و ذوق فراوان اعلام کرد که قصد دارد با کالسکه بخار یا همان اتومبیل امروزی عازم تهران شود.

اما پس از آنکه مشقات راه و خطرات احتمالی موجود بر سر راه از سوی نزدیکان به شاه گوشزد گردیده وی به جان خویش بیمناک شد و از خواسته خود صرف نظر کرد و به رسم قدیم با کالسکه اسب کش خود راه تهران را پیش گرفت و کالسکه بخار توسط راننده ای بلژیکی که برای همین منظور استخدام شده بود به مقصد تهران به راه افتاد. جالب توجه اینکه اتومبیل مذکور در گردنه ملا علی دچار سانحه شده و از مسیر خارج شد به طوری که خسارات فراوانی بر آن وارد آمده عملاً آن را بلا استفاده ساخت و کالسکه بخار که می بایست مرکب شاه باشد با کالسکه اسبی کشیده شده به تهران انتقال داده شد.

در میان پادشاهان قاجار بعد از مظفر الدین شاه،محمدعلی شاه پسر و جانشین وی دستور داد اتومبیلی برای او خریداری کنند، اتومبیلی که برای محمدعلی شاه خریداری شده بود بر خلاف "کالسکه بخار"

مظفر الدین شاه موفق شد به سلامت از راههای پر پیچ و خم و خطرناک گیلان عبور کرده به تهران برسد. در مورد این اتومبیل نقل شده است که روزی محمد علی شاه قصد داشت عازم دیدار یکی از خواهران خود شود و به همین منظور دستور آماده کردن کالسکه اسب کش را داده بود اما زمانی که می خواست سوار کالسکه شود یکی از اطرافیان شاه عطسه ای زده و شاه آن را به فال بد گرفته از نشستن بر کالسکه خودداری کرد و با اتومبیل به مقصد مذکور حرکت کرد. در حالی که موکب شاهانه در حال عبور از میدان توپخانه و گردش به سمت خیابان اکباتان بود ناگهان در جلوی در عمارت مسعودیه (نزدیک بهارستان) بمبی به سمت خیابان پرتاب شد. در اثر انفجار بمب تعدادی از همراهان شاه که در کالسکه اسب کش بودند کشته و زخمی شدند ولی شاه که سوار بر "کالسکه بخار" بود جان سالم از مهلکه به در برد.‏

اما علاوه بر خاندان سلطنت و شخص پادشاه برخی از رجال نیز موفق به خرید اتومبیل شدند که در این میان حاج امین الضرب اصفهانی تاجر معروف و صاحب اولین کارخانه ضرب سکه ایران از دیگران پیشی گرفت. اتومبیلی که وی خریداری کرده بود تقریبا همزمان به دستور و سفارش مظفر الدین شاه قاجار وارد ایران شد. ‏

سومین مالک اتومبیل در ایران احمد وثوق الدوله (عاقد قرارداد ۱۹۱۹) بود. اما او نیز بسان مظفرالدین شاه از اتومبیلش خیری ندید. نقل شده است وی زمانی که از اروپا به ایران باز می گشت اتومبیلی خریده و با کشتی به بندر بصره فرستاد اما همین که اتومبیل در بندر بصره از کشتی به زمین گذاشته شد گاومیشی قوی هیکل به آن حمله ور شده و "کالسکه بخار" را درهم شکست.‏

لازم به ذکر است در زمان ورود اولین اتومبیل ها به ایران راههای مواصلاتی کشور به هیچ وجه مناسب و متناسب برای تردد اتومبیل نبود و تنها راهی که قابلیت تردد اتومبیل را داشت، راه گیلان بود که توسط روسها ساخته شده و در ضمن بسیار خطرناک و صعب العبور بود.

ساناز علیمحمدی