بیماری خوانندگان

تارهای صوتی بعضی ها در خطر است

ناهنجاری صدا، به هر دلیلی می‌تواند اعتمادبه‌نفس فرد را از بین ببرد و مشکلات متعددی در مناسبات اجتماعی‌اش ایجاد کند. در این حالت، حتی زیبایی چهره هم تحت‌الشعاع صدای ناهنجار قرار می‌گیرد...

ارتباط کلامی و صدا، رکن اساسی تعاملات بین فردی در انسان‌ها هستند و جزئی از هویت و شخصیت او را تشکیل می‌دهند. از سوی دیگر، برای بعضی از افراد (مثل خوانندگان) نقش صدا فقط به برقراری ارتباطی کلامی محدود نمی‌شود و رابطه تنگاتنگی با زندگی حرفه‌ای آنها پیدا می‌کند. در این بحث به مشکلات صدا در این گروه از افراد که زیبایی صدای آنها به موفقیت در حرفه‌شان وابسته است، می‌پردازیم.

تارهای صوتی درون حنجره قرارگرفته‌اند و با عبور هوا از میان حنجره، تارها به هم نزدیک‌تر و صوت تولید می‌شود. انقباض‌های عضلات حنجره هم بر کیفیت این صوت اثر می‌گذارند. صوت تولیدشده، در حفره دهانی و حلق پردازش می‌شود و به صورت کلام درمی‌آید، بنابراین بخشی از کلام به تولید صوت مربوط است که در حنجره و تارهای صوتی اتفاق می‌افتد و بخشی دیگر مربوط به وضعیت بسیار پیچیده اعصاب عضلات زبان، حلق و کام است که باعث می‌شود فرد تکلم صحیح داشته باشد. داخل حنجره، عضلات زیادی وجود دارد که برخی از آنها تارهای صوتی را به هم نزدیک و برخی دیگر آنها از هم دور می‌کنند. تعدادی از این عضلات هم تارهای صوتی را می‌کشند و آن را محکم‌تر می‌کنند. این عملکرد پیچیده، باعث می‌شود هر کسی صدای خاص خودش را داشته باشد.

صدای اولیه به‌وسیله حفره‌های دارای رزونانس شامل حلق، دهان، و بینی که مجرای صوتی را تشکیل می‌دهند، تعدیل و به صورت یک صدای انسانی پیچیده از دهان پخش می‌شود. در صحبت?کردن عادی، هیچ تعاملی بین ارتعاش‌های تارهای صوتی و مجرای صوتی انجام نمی‌شود، ولی خوانندگان با تجربه یا سخنرانان حرفه‌ای، یاد می‌گیرند چگونه با تغییر این تعاملات، کیفیت صدای خود را افزایش دهند.

● علل تنوع صدایی

صدا، ویژگی‌های خاصی دارد که بخشی به وضعیت تارهای صوتی و بخشی دیگر به پردازش صدا و تولید کلام ارتباط دارد. آنچه باعث تنوع صدا در انسان‌ها می‌شود، اندازه حنجره، نوع تارهای صوتی، هورمون‌های جنسی (تغییر صدا در پسر‌ها بعد از بلوغ) و شکل دهان، حلق و بینی است. کسانی که خوش صدا هستند، باید علاوه بر حنجره سالم، حلق، دهان و بینی سالم و ظرفیت ریه مطلوبی داشته باشند. در افراد حرفه‌ای، بخش مهمی نیز به تمرین‌های متعدد و منظم مربوط می‌شود.

● بیماری‌های تارهای صوتی

تغییر در انعطاف‌پذیری بافت همبند، انقباض عضلات صوتی و خواص بافت پوشاننده می‌تواند به‌طور قابل توجهی حرکت تار‌های صوتی را تحت‌تاثیر قرار دهد. این تغییر به صورت اختلال در صدا بروز می‌کند و حتی افراد عادی هم واضح آن را حس می‌کنند. هنگامی که در اثر ابتلا به بیماری، تار‌های صوتی به سختی به هم بچسبند، صدا خشن و گوش‌خراش می‌شود و هنگامی که چسبیدن تار‌های صوتی به یکدیگر خیلی ضعیف باشد یا اصلا نتوانند به هم بچسبند، صدا ضعیف و نفس‌دار می‌شود و بلندی آن قابل افزایش نخواهد بود. در مورد اول، زائده تار صوتی و در مورد دوم فلج تار صوتی را می‌توان مثال زد. در این موارد، ارتعاش‌های تار‌های صوتی ممکن است موقتا ناهماهنگ شود و تار صوتی راست و چپ با فرکانس‌های متفاوت به ارتعاش درآیند.

● خوانندگان بیشتر در معرض خطرند

یکی از ناهنجاری‌هایی که در حنجره اتفاق می‌افتد و روی صدا تاثیر می‌گذارد، زائده‌ای است که روی تارهای صوتی ایجاد می‌شود. این زائده به «گره خوانندگان» معروف است و در کسانی که زیاد و بلند صحبت می‌کنند، مثل معلم‌ها، خوانندگان یا مداحان بیشتر دیده می‌شود. ابتدا که این زائده هنوز درست مستقر نشده، با رعایت برخی نکته‌ها و گفتاردرمانی می‌توان مشکل را کنترل کرد اما اگر ضایعه کاملا مستقر شود، تارهای صوتی درست به هم نمی‌چسبند و صدای فرد خشن می‌شود.

● وقتی تار صوتی فلج می‌شود

گاهی در اثر آسیب تارهای صوتی فلج می‌شوند، به یکدیگر نمی‌رسند و صدای بیمار نفسدار و ضعیف می‌شود. برای درمان، باید به قسمت پشتی تار صوتی فلج شده پیوند زده شود. این جراحی بسیار ظریف است و با بی‌حسی موضعی و بدون بیهوشی انجام می‌شود و چون بیمار بیهوش نیست، می‌توانیم هنگام عمل، بهترین حالت صدا را تشخیص دهیم و تار صوتی را در همان موقعیت تثبیت کنیم. گاهی هم با تزریق مواد پرکننده به داخل طناب‌های صوتی، حجم آنها را زیاد می‌کنیم تا صدا بهتر شود. مواد تزریق‌ها مشابه همان موادی است که برای زیبایی و جوانسازی صورت استفاده می‌شوند و فقط نوع سوزن آن کمی تفاوت دارد.

● بیماری‌هایی که صدا را تغییر می‌دهند

اشکال در صدا و تکلم دلایل متعددی دارد؛ بخشی از آن ممکن است به دلیل بروز مشکلات در حفره دهان از قبیل کوچکی فک، اشکال در جفت شدن دندان‌ها و شکاف کام باشد. بعضی هم به دلیل ابتلا به سینوزیت و پولیپ یا انحراف بینی اتفاق می‌افتند که باعث می‌شوند روزنانس صدا دچار تغییر شود. البته در افرادی که شکاف کام دارند، رزونانس صدا بیشتر و در مبتلایان به پولیپ یا انحراف بینی، کمتر می‌شود و صدا حالت تودماغی پیدا می‌کند. اگر اشکال در ناحیه دندان‌ها و فک باشد، با درمان‌های ارتودونسی یا جراحی‌های فک می‌توان مشکل را حل کرد. بیماری‌هایی مثل سینوزیت یا پولیپ یا انحراف بینی هم قابل درمان هستند.

دکتر محسن نراقی

رییس انجمن تحقیقات راینولوژی، عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران