بی تحرکی عامل پیری زودرس

یک مطالعه تازه حاکی از آن است که داشتن یک زندگی بی تحرک ممکن است انسان را از لحاظ ژنتیکی زودتر از موعد پیر کند مطالعه دوقلوها نشان داد کسانی که در وقت آزاد خود فعالیت جسمانی دارند ظاهرا از لحاظ ژنتیکی جوان تر از همزادان خود که زندگی بدون تحرکی داشتند بودند

یک مطالعه تازه حاکی از آن است که داشتن یک زندگی بی تحرک ممکن است انسان را از لحاظ ژنتیکی زودتر از موعد پیر کند. مطالعه دوقلوها نشان داد کسانی که در وقت آزاد خود فعالیت جسمانی دارند ظاهرا از لحاظ ژنتیکی جوان تر از همزادان خود که زندگی بدون تحرکی داشتند بودند.

محققان دریافتند که قطعات مهم دی ان ای به نام «تلومرس» در افراد غیرفعال با سرعت بیشتری «کوتاه» شد. تصور می شود این پدیده نشانگر تسریع فرآیند پیری سلول ها باشد.

مطالعه «کینگز کالج» لندن در نشریه «آرشیوهای پزشکی داخلی» منتشر شد سبک زندگی فعال و پرتحرک در گذشته به نرخ پایین تر بیماری های قلب و عروق، دیابت نوع ۲ و سرطان ارتباط داده شده است. با این حال، تازه ترین تحقیقات حاکی از آن است که بی تحرکی نه فقط فرد را در برابر بیماری آسیب پذیرتر می کند، بلکه عملا می تواند فرآیند پیری را تسریع کند.

تیم محققان ۲۴۰۱ دوقلوی سفیدپوست را تحت مطالعه قرار داد و از آنها خواست پرسش نامه هایی را درباره میزان فعالیت جسمانی پر کنند. همچنین دی ان ای آنها استخراج شد. آنها به خصوص بر «تلومرس» تمرکز کردند، قسمتی از سلسله تکراری دی ان ای که در انتهای کروموزوم ها قرار دارد و آنها را در برابر صدمات محافظت می کند. با گذر عمر، تلومرس کوتاه تر می شود و سلول ها را در برابر صدمات و مرگ آسیب پذیرتر می کند.

محققان با معاینه سلول های سفید خون، به خصوص سلول های سفید سیستم دفاعی بدن، دریافتند که تلومرس به طور متوسط در سال، ۳۱ قسمت تشکیل دهنده خود را از دست داد. اما تلومرس مردان و زنانی که از لحاظ جسمانی در اوقات فراغت فعالیت کمتری داشتند، از کسانی که فعال تر بودند کوتاه تر بود.

میانگین طول تلومرس در کسانی که کمترین فعالیت را داشتند - ۱۶ دقیقه فعالیت بدنی در هفته - ۲۰۰ نوکلیوتید از کسانی که بیشترین میزان فعالیت را داشتند - ۱۹۹ دقیقه فعالیت جسمانی در هفته مانند دویدن و تنیس - کوتاه تر بود. متوسط طول تلومرس در فعال ترین افراد قابل مقایسه با طول آن در افراد غیرفعالی بود که تا ۱۰ سال جوان تر بودند. مقایسه مستقیم دوقلوهایی که میزان فعالیت جسمی آنها فرق می کرد به نتایج مشابهی منجر شد.

محققان اشاره می کنند افرادی که تحرک جسمی ندارند ممکن است در مقابل صدمات ناشی از سلول ها به خاطر قرار گرفتن در معرض اکسیژن یا تورم (التهاب) آسیب پذیرتر باشند. همچنین تصور می شود که فشار روانی بر طول تلومرس اثر می گذارد و محققان فکر می کنند ورزش منظم می تواند به کاهش این فشار کمک کند.

محققان نوشتند: «نتیجه گیری مطالعه ما نشان می دهد بزرگسالا نی که به طور منظم فعالیت جسمی دارند از نظر بیولوژیکی جوان تر از افراد غیرفعالی هستند. این نتیجه گیری پیام قدرتمندی دارد که می تواند مورد استفاده متخصصان برای تشویق فواید بالقوه ورزش منظم برای مقابله با پیری قرار گیرد.»

دکتر جک گورالنیک از «موسسه ملی افزایش سن» در آمریکا در سرمقاله ای که همراه این گزارش چاپ شد گفت برای یافتن رابطه ای مستقیم میان پیر شدن و فعالیت جسمی مطالعات بیشتری لا زم است.

وی گفت: «افرادی که ورزش می کنند از بسیاری جهات با افراد غیرفعال فرق دارند، هر چند در این تحلیل برخی از متغیرها حساب شده، اما عوامل زیاد دیگری هست که می تواند مسوول تفاوت بیولوژیکی بین افراد فعال و غیرفعال باشد.»

● تنش های شغلی و افزایش خطر بیماری قلبی

تحقیقات بیانگر تاثیر مستقیم شغل های پرتنش در به وجود آمدن بیماری های قلبی-عروقی است. مطالعه انجام شده بر ۱۰ هزار کارمند اداری در بریتانیا نشان می دهد احتمال ابتلا به بیماری قلبی در افراد زیر پنجاه سالی که شغل پرتنش دارند، هفتاد درصد بیشتر از سایر هم سن های خود است.

افرادی که شغل پرتنش دارند، فرصت کمتری برای تغذیه مناسب و ورزش دارند و تغییرات بیوشیمیایی مهمی هم در بدنشان رخ میدهد. این مطالعه به طور اختصاصی از سال ۱۹۸۵ بر روی این دسته از افراد انجام شده است.

محققان دانشگاه یو سی ال لندن در مطالعات خود علاوه بر ثبت میزان نوسان ضربان قلب و فشار خون و اندازهگیری میزان هورمون کورتیزول در خون که در حالت تنش و اضطراب ترشح میکند، احساس افراد درباره نوع کارشان، میزان ورزش و فعالیت روزانه، تغذیه و مصرف دخانیات را بررسی کرده اند.

دکتر تارانی چاندولا، سرپرست گروه محققان، درباره این تحقیق می گوید: «طی دوازده سالی که افراد مورد مطالعه را زیر نظر داشتیم، متوجه شدیم استرس کاری مزمن با بروز بیماری های قلبی - عروقی در ارتباط است و این ارتباط در زنان و مردان زیر پنجاه سال بیشتر است.»

به گفته دکتر چاندولا، ابتلا به بیماریهای قلبی - عروقی در اثر تنش کار در افراد نزدیک به سن بازنشستگی کمتر است زیرا این افراد در معرض تنش کمتری هستند.

به گزارش محققان دانشگاه یو سی ال لندن، یکی از عوامل مهم در ابتلا به بیماریهای قلبی- عروقی، تغییر شیوه زندگی است، زیرا احتمال کاهش مصرف میوه و سبزی در افرادی که در معرض کارهای پرتنش هستند، بیشتر از دیگران است. در این حال تغییری در میزان نوشیدن مایعات در این افراد دیده نمیشود. در این حال، به گفته این محققان آنها به ساز و کارهای زیست شناختی ارتباط دهنده تنش با بروز بیماری قلبی- عروقی هم پی برده اند. ارتباط تنش با بیماریهای قلبی از قبل شناخته شده بود ولی این موضوع پیش از این ثابت نشده بود.

بر این اساس، تنش و استرس با تاثیر بر عصب واگ که عصب دهم مغزی است، تپش قلب را دچار مشکل میکند. عصب واگ تنظیم ضربان قلب را بر عهده دارد.

از سوی دیگر، استرس با تاثیر بر دستگاه عصبی-هورمونی باعث افزایش ترشح بعضی هورمونها میشود. به عنوان مثال، میزان هورمون کورتیزول در خون کارگرهایی که کارهای پرتنش دارند، بالاتر از حد طبیعی است.

در این حال، با این که سن افراد بر تاثیر تنشهای شغلی بر بروز بیماریهای قلبی-عروقی تاثیر دارد، مقام و رتبه کاری در به وجود آمدن این بیماریها نقشی ندارد. به گفته دکتر چاندولا، تحقیقات او تفاوتی را در میزان تاثیر جسمی تنش کاری در ردههای مختلف کاری نشان نداده است.

بنیاد قلب بریتانیا با اشاره به گزارش چاپ شده در مجله بیماریهای قلبی اروپا، میگوید این تحقیق بر دانستههای بشر درباره تاثیر تنش بر فعالیتهای شیمیایی بدن افزوده است. به گفته جون دیویسون از مسوولان این بنیاد، این تحقیق نشان میدهد با شناسایی راه هایی کاهش تنش و ورزش و فعالیت بدنی مناسب میتوانیم خطر بروز بیماری قلبی را کاهش دهیم.

● ارتباط شکم بزرگ با بیماری قلبی

دانشمندان هشدار می دهند برجستگی شکم، حتی به میزان کم می تواند خطر ابتلا به بیماری قلبی را افزایش دهد.

محققان دانشگاه تگزاس دریافته اند دور کمر بزرگ، در قیاس با اندازه دور باسن، با بروز نشانه های اولیه بیماری قلبی مرتبط است و این یافته تایید کننده مطالعات دیگری است که می گوید اندازه دور کمر و وزن کلی بدن، یکی از نشانگرهای کلیدی بیماری قلبی است. مطالعه بر ۲۷۴۴ نفر نشان داده که دور کمر ۸۱ سانتی متری برای زنان و ۹۴ سانتی متری برای مردان نشانگر افزایش «جدی» خطر بیماری قلبی است این گزارش در نشریه «کالج آمریکایی کاردیولوژی» منتشر شده است.

دانشمندان، مردان و زنانی را که برای شناسایی علائم اولیه تصلب شرائین یا «اترواسکلوروز» تحت آزمایش های پزشکی و عکسبرداری قرار گرفته بودند مورد مطالعه قرار دادند. «اترواسکلوروز» باریک شدن و سفت شدن سرخرگ هاست که به بروز بیماری قلب و عروق ارتباط دارد. دانشمندان سپس رابطه میان شکل اندام افراد مورد مطالعه و ابتلای آنها به اترواسکلوروسیس را بررسی کردند. آنها دریافتند که حتی اگر وزن بدن در محدوده طبیعی باقی ماند، افزایش دور کمر به اندازه چند اینج (هر اینج تقریبا ۲/۵ سانتی متر است) خطر صدمه دیدن سرخرگ ها را افزایش می دهد.

احتمال رسوب کلسیم در شریان های قلب - که نشانگر آغاز اترواسکلوروسیس است - در افرادی که نسبت دور کمر به دور باسن آنها بیشتر از همه بود، دو برابر کسانی بود که این نسبت در آنها کمترین بود و حتی وقتی که سایر عوامل خطر زا مانند فشار خون، دیابت و سن در محاسبات وارد شد، ارتباط اندازه دور کمر به بیماری قلبی همچنان قوی بود. پروفسور جیمز دی لموس که این تحقیقات را هدایت کرده است گفت: «به نظر می رسد که چربی انباشته شده در اطراف کمر از لحاظ بیولوژیکی فعال تر باشد چرا که پروتئین التهاب آوری ترشح می کند که به تجمع رسوبات مرتبط با اترواسکلوروسیس دامن می زند، در حالی که به نظر نمی رسد چربی دور باسن خطر بیماری قلب و عروق را افزایش دهد.»«به نظر ما پیام مهم این مطالعه برای مردم این است که از تجمع چربی در بخش مرکزی بدن از همان اوایل زندگی پرهیز کنند.» «داشتن حتی یک شکم کوچک هم در مقایسه با وقتی که شکم کاملا صاف است خطر را افزایش می دهد.»

نویسنده : شهرام مظفریان