مشکل یک پنجم ایرانیان

فشارخون را جدی بگیریم

از سال ۱۹۵۰، روز ۳۰ مارچ، روز جهانی بهداشت نامگذاری شده است. هر سال با توجه به مشکل اساسی‌ای که سلامت انسان‌های مختلف را تهدید می‌کند، شعار ویژه‌ای برای این روز انتخاب و در جای‌جای دنیا، مراسم مختلفی برای هشدار و آگاهی‌دادن برگزار می‌شود. در کشور ما هم از ۱۸ فروردین تا ۲۴ فروردین هفته‌ سلامت نامگذاری شده است...

امسال شعار روز جهانی سلامت این است: «فشار‌خون را جدی بگیریم». مشکل فشارخون بین مردم ما هم نسبتا شایع است تا جایی که اعلام شده از هر ۵ نفر ایرانی بالای ۳۰ سال، یک نفر فشارخون دارد و۵۰ درصد مبتلایان شناسایی نشده‌اند و فقط نیمی تحت‌درمان هستند و از این تعداد هم نیمی دارویشان را درست مصرف نمی‌کنند. از این رو در آستانه این روز جهانی به این موضوع پرداخته‌ایم.

● تأثیر فشار خون بر قلب

دکتر طاهره سماوات

متخصص قلب و عروق و رییس اداره پیشگیری از بیماری‌های قلب و عروق وزارت بهداشت

برای اینکه خون در شریان‏های بدن جاری شود و مواد غذایی و اکسیژن را به اعضای مختلف برساند به نیرویی مولد نیاز دارد. این نیرو را قلب ایجاد می‏کند و به فشارخون موسوم است. فشارخون شریانی دو سطح حداکثر یا «سیستول» و حداقل یا «دیاستول» دارد. فشار سیستولی در زمان انقباض قلب و فشار دیاستولی در زمان استراحت آن ایجاد می‏شود. میزان فشارخون در افراد مختلف متفاوت است و تعیین مقادیر طبیعی و غیرطبیعی آن قراردادی است که بر اساس نتایج مطالعه‌ها و سطحی از فشارخون که باعث آسیب به اعضای حیاتی بدن می‏شود، تعیین شده است.

۲ سطح فشارخون به صورت ۲ عدد کنار هم یا به صورت کسر بر حسب میلی‏متر جیوه نشان داده می‏شوند. مثل ۸۰/۱۲۰که عدد بزرگ‏تر (۱۲۰) معادل فشار سیستول و عدد کوچک‏تر (۸۰) معادل فشار دیاستول است.

از نظر پزشکان معمولا فشارخونی مطلوب است که فشار سیستول آن کمتر از ۱۲۰ میلی‏متر جیوه و فشار دیاستول آن کمتر از ۸۰ میلی‏متر جیوه باشد. البته یک پیش فشارخون بالا هم وجود دارد. یعنی اگر فشارخون بین ۱۲۰ تا ۱۳۹ روی ۸۰ تا ۸۹ باشد، پیش فشارخون بالا تلقی می‏شود و افرادی که چنین فشارخونی دارند، در معرض خطر ابتلا به فشارخون بالا هستند. فشارخون بالا معمولا فشاری است که فشار سیستول آن ۱۴۰ میلی‏متر جیوه یا بیشتر و فشار دیاستول آن ۹۰ میلی‏متر جیوه و بالاتر باشد. البته تعیین آستانه واقعی فشارخون بالا به وجود داشتن یا نداشتن عوامل خطرساز دیگر بیماری‏های قلب و عروق مثل دیابت نیز بستگی دارد. یعنی در یک فرد مبتلا به دیابت، فشارخون ۱۳۰ روی ۸۰ میلی‏متر جیوه، بالا محسوب می‏شود.

فشارخون بالا هیچ علامتی ندارد. این بیماری آرام‌آرام بر بدن تاثیر می‌گذارد و به اعضای حیاتی آسیب می‌رساند و زمانی متوجه آن می‌شویم که دیگر خیلی دیر شده است بنابراین هرکس باید دوره‌ای فشارخونش را اندازه‌گیری کند. فشارخون بالا روی قلب، مغز، چشم و کلیه بیشتر از سایر اعضا تاثیر می‏گذارد. ۵۰ درصد افرادی که فشارخون بالا دارند به بیماری عروق کرونر یعنی عروقی که عضله قلب را تغذیه می‏کنند، مبتلا می‌شوند که مهم‌ترین عارضه آن سکته قلبی است. نارسایی قلب، نارسایی کلیه و اختلال‌های بینایی نیز از شایع‌‌ترین عوارض بیماری فشارخون بالا هستند. سکته مغزی هم با فشارخون بالا ارتباط بسیار نزدیکی دارد. در ۵۰ درصد افرادی که دچار سکته‌های مغزی به‌خصوص از نوع خونریزی‌های مغزی می‌شوند، ردپای فشارخون بالا دیده می‏شود.

گرچه در ۹۰ تا ۹۵ درصد موارد هیچ علتی برای فشارخون بالا یافت نمی‏شود اما عواملی مانند چاقی، مصرف نمک زیاد، غذاهای پرکالری و کم‏فیبر(مصرف کم میوه وسبزی)، کم تحرکی، مصرف دخانیات به دلیل تسریع در رسوب چربی و پدیده آترواسکلروزیس یا تصلب شرایین در دیواره رگ‌ها، دیابت، مصرف الکل و سابقه خانوادگی ابتلا به فشارخون، زمینه ابتلا به این بیماری را مساعد می‏کنند.

● دستگاه فشارخون

اگر افراد مبتلا به فشارخون بالا، یک دستگاه اندازه‌گیری فشارخون در منزل داشته باشند، بهتر می‏توانند فشارخون خود را کنترل کنند. این دستگاه بهتر است بازوبند داشته باشد زیرا تجربه نشان‌داده فشارسنج‌های مچی فشارخون را چندان دقیق اندازه‌گیری نمی‌کنند. اگر هم فردی بتواند با فشارسنج‌های جیوه‌ای یا عقربه‌ای کار کند، بسیار بهتر است چون دقت این دستگاه‌ها بیشتر است. البته فشارسنج‌های عقربه‌ای باید هر از گاهی بازبینی و دقتشان بررسی و به اصطلاح کالیبره شوند.

● کنترل مرتب فشارخون

اگر فردی به فشارخون بالای کنترل شده مبتلا باشد، می‌تواند هر هفته یا ماهی یک بار فشارخونش را در منزل اندازه‌گیری کند.

افرادی هم که فشارخونشان طبیعی است، می‌توانند سالی یک بار این کار را انجام دهند.

البته مصرف به موقع دارو در بیماران مبتلا به فشارخون بالا و مراجعه ۳ ماه یکبار آنها به پزشک برای کنترل فشارخون الزامی است.

● شرایط اندازه گیری فشارخون

اندازه‌گیری فشارخون شرایطی دارد که باید به دقت رعایت شود. فردی که می‌خواهد فشارخونش را اندازه‌ بگیرد، باید حداقل از نیم ساعت قبل، غذا، قهوه، چای یا هیچ نوشیدنی انرژی‏زایی نخورد و مدت زمان زیادی ناشتا نبوده باشد، سیگار نکشیده باشد، فعالیت بدنی شدید انجام نداده باشد، ۵ دقیقه آرام روی یک صندلی که تکیه‌گاه دارد بنشیند، پاها حتما روی زمین قرار بگیرد و روی هم نباشند، دست‌ها روی هم نباشند، مثانه حتما خالی از ادرار باشد، هیچ‌گونه استرسی نداشته باشد و حرف‌های استرس‌زا بین بیمار و فردی که فشارخون را می‌گیرد، رد و بدل نشود، دستی که از آن فشار گرفته می‏شود، روی یک تکیه‏گاه در سطح قلب قرار بگیرد و آویزان نباشد. عضلات دست نباید سفت و منقبض باشد، بازویی که از آن فشار گرفته می‏شود، باید برهنه یا آستین لباس نازک باشد. بازوبند باید حداقل ۲ تا ۵/۲ سانتی‌متر بالاتر از چین آرنج بسته شود، اگر فشارخون با گوشی گرفته می‏شود، نباید آن را زیر بازوبند قرار داد و اگر لازم بود که دو بار پشت سر هم فشار گرفته شود، یک تا دو دقیقه بین اندازه‏گیری‏ها فاصله گذاشته شود.

● درمان فشارخون

درمان فشارخون ۲ بخش دارد. یک بخش آن غیردارویی و شامل اصلاح شیوه زندگی، طراحی یک رژیم غذایی سالم، مصرف حداقل ۵ وعده انواع سبزی و میوه‌های تازه، لبنیات کم‌چرب، کاهش مصرف نمک، مصرف نکردن اسنک‌های نمکی و نوشابه‌های شیرین، کنترل وزن، ترک سیگار، سازگاری با استرس‏ها و کاهش آنها و انجام ورزش و فعالیت‌های بدنی به‌خصوص نیم‌ساعت پیاده‌روی روزانه با شدت متوسط است به طوری که میزان تنفس و ضربان قلب افزایش پیدا کند اما فرد بتواند با فرد کناری خود صحبت کند. توصیه می‏شود حتما برچسب‌های روی موادغذایی آماده را بخوانید و از خریداری موادی که نمک و چربی بالایی دارند، خودداری کنید. بخش دوم درمان هم شامل مصرف دارو است که پزشک تجویز می‏کند و باید با دقت مصرف شود. اگر باوجود مصرف دارو و رعایت شیوه زندگی سالم، فشارخونتان کنترل نشد، حتما با پزشک‏ مشورت کنید.

● میزان فشارخون

▪ سیستولیک: مساوی یا کمتر از ۱۲۰

دیاستولیک: مساوی یا کمتر از ۸۰

طبیعی

▪ سیستولیک: بین ۱۳۹-۱۲۰

دیاستولیک: بین ۸۹-۸۰

بینابینی

▪ سیستولیک: ۱۴۰ یا بالاتر

دیاستولیک: ۹۰ یا بالاتر

غیرطبیعی

● تأثیر فشار خون بر مغز

دکتر سعید قزوینیان

متخصص مغز و اعصاب و مدرس دانشگاه

همان‌طور که می‌دانید شایع‌ترین بیماری مغزی که باعث بستری شدن بیماران می‌شود، سکته‌های مغزی است. کسانی که به فشارخون بالا مبتلا هستند، ۳ تا ۵ برابر بیشتر از دیگران دچار سکته‌های مغزی می‌شوند. سکته مغزی ۲ نوع است؛ سکته مغزی ایسکمیک که ناشی از گرفتگی رگ‌هاست و سکته مغزی هموراژیک که به علت پارگی رگ‌ها در فشارخون بالا ایجاد می‌شود.

فشارخون بالا ۲ اثر روی رگ‌ها دارد؛ رگ‌ها را تنگ می‌کند و باعث ایجاد تصلب شرایین و گرفتگی آنها می‌شود و تنگی رگ‌ها و رسوب مواد چربی، نازک شدن رگ‌ها و ایجاد حباب در آنها را در پی دارد که به آن آنوریسم می‌گویند. آنوریسم‌ها می‌توانند پاره شوند. سن پارگی آنوریسم‌های فشارخونی معمولا بین ۴۰ تا ۶۰ سالگی است بنابراین اگر فشارخون افرادی که بین ۴۰ تا ۶۰ سال سن دارند خیلی افزایش پیدا کند، مستعد پاره‌شدن رگ‌های مغزی هستند. اگر فرد ۴۰ تا۶۰ ساله‏ای در چند سال اخیر دچار افزایش فشارخون شده باشد ولی آن را کنترل نکند، امکان دارد این رگ‌ها پاره شوند و در مناطق خاصی از مغز خونریزی‌های معروفی به وجود آید. این حالت می‌تواند باعث ایجاد علایمی مانند تهوع، استفراغ، سردرد و فلج یکطرفه بدن شود که به آن سکته هموراژیک یا سکته خونریزی‌دهنده می‌گویند ولی اگر فشارخون در سنین بالاتر از ۶۰ تا ۸۰ سال کنترل شود، خونریزی کمتر اتفاق می‌افتد اما به دلیل مزمن شدن فشارخون، عوارض دیگری مانند آترواسکلروز و بسته شدن رگ‌ها بروز می‌کند که باعث ایجاد لخته در مغز و سکته مغزی می‏شود که به آن سکته مغزی ایسکمیک می‌گویند. در این حالت بیمار معمولا نیمه‌های شب دچار سکته مغزی شده و صبح که بیدار می‌شود دچار فلجی و ضعف یکطرفه بدن است. فشارخون بالا ممکن است در اوایل علایمی مانند سردردهای صبحگاهی پشت سر ایجاد کند ولی معمولا علامتی ندارد. به همین دلیل هم از آن به عنوان قاتل خاموش و بدون علامت نام می‌برند بنابراین افرادی که در معرض فشارخون بالا هستند و سابقه ابتلا به آن در خانواده‌شان وجود دارد، باید آن را کنترل کنند و منتظر علامت‌دارشدنش نباشند.

یک عارضه مهم دیگر افزایش فشارخون، اختلال‌های حافظه است که بعد از آلزایمر، شایع‌ترین علت دمانس یا زوال عقل به شمار می‌رود که به علت سکته مغزی متعدد و خاموش ایجاد می‌شود. متاسفانه گرفتگی رگ‌های مغز و بسیاری از سکته‌های مغزی ناشی از افزایش فشارخون علامتی ندارند ولی وقتی بیماران بالاتر از ۶۵ سال که مبتلا به فشارخون کنترل‌نشده هستند ام‌آرآی می‌کنیم، می‌بینیم که ماده سفید مغزشان در دو طرف مغز درگیر است و دچار مشکل شده است. وقتی این بیماران را معاینه می‌کنیم، به مشکلات حافظه آنها پی می‌بریم. در واقع ماده سفید مغز و منطقه حافظه بیمار تخریب و دچار اختلال حافظه‌ای شبیه آلزایمر شده است. افرادی که دچار چاقی، ابتلا به دیابت و فشارخون بالا و کنترل‌نشده هستند، مستعد دمانس یا زوال‌ عقل‌اند که می‌تواند خود را با علایمی شبیه بیماری آلزایمر نشان دهد. بیماری دیگر مرتبط با فشارخون بالا، آنسفالوپاتی هیپرتانسیو است. افرادی که فشارخون بسیار بالا و کنترل‌نشده‏ای دارند، دچار سردرد، تهوع، استفراغ، افت هشیاری و علایمی شبیه تومور می‌شوند. در این بیماری به دلیل فشارخون بالای کنترل‌نشده، خونریزی‌های پتشیال پراکنده در سطح مغز ایجاد می‌شود. این خونریزی‏های‌ ریز و پراکنده با خونریزی مغزی که در آن فقط یک قسمت از رگ‌های مغز پاره می‌شود، تفاوت دارد. اگر بخواهیم در مورد فشارخون بالا و مشکلات مغزی بیشتر توضیح دهیم، باید به بیماری معروف مسمومیت بارداری در زنان باردار هم اشاره کنیم. برخی خانم‌های باردار به علت نامشخصی دچار افزایش فشارخون می‌شوند، دفع پروتئین ادرارشان افزایش پیدا می‌کند و ممکن است به تشنج و سکته‌های مغزی در ناحیه پشت مغز گرفتار شوند ولی با کنترل فشارخون می‌توان از بروز این علایم جلوگیری کرد. به همه افرادی که سابقه خانوادگی فشارخون بالا دارند توصیه می‌کنم دوره‌ای به پزشک مراجعه و فشارخونشان را کنترل کنند. فشارخون بالا را باید جدی گرفت ضمن اینکه فقط تشخیص فشارخون کافی نیست. این مشکل به خودی خود یا با مصرف آبغوره، آبلیمو و خوردن سیر و... کنترل نمی‌شود. برای بررسی فشارخون بالا باید به پزشک مراجعه و با تغییر روش زندگی و در صورت نیاز مصرف دارو آن را کنترل و درمان کرد.

● تأثیر فشار خون بر چشم

دکتر محمود بابایی

جراح و متخصص چشم‌پزشکی و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی بقیه‌ا...

فشارخون مشکلی است که روی چشم هم اثر می‌گذارد. به همین دلیل چشم‌پزشکان از مراجعه‌کنندگان به‌خصوص افراد بالای ۵۰-۴۰ سال حتما در مورد اینکه فشارخونشان تنظیم است یا نه، سابقه فشارخون بالا در خانواده‌شان، داروهایی که مصرف می‌کنند و اینکه تا به حال برای بررسی فشارخون به پزشک مراجعه کرده‌اند یا نه، می‌پرسند زیرا فشارخون بالا روی عروق بدن که وظیفه تغذیه و سلامت چشم را برعهده دارند، تاثیر بسیار زیادی دارد. اگر این عروق به دلیل افزایش فشارخون آسیب ببیند، کار تغذیه و خونرسانی به سلول‌های چشم مختل می‌شود و به دید چشم آسیب می‌رساند. از طرفی فشارخون بالا مستقیم روی کره و ساختمان چشم تاثیر می‌گذارد که مهم‌ترین و خطرناک‌ترین علامت آن خونریزی‌های ناگهانی چشم است.

گاهی این خونریزی‌ها سطحی هستند و مثلا بیمار می‌گوید صبح که از خواب بیدار شدم، یک لخته خون کنار سفیدی چشمم دیدم. این حالت یکی از آسیب‌های اولیه و کم‌خطر فشارخون بالاست اما گاهی هم بیمار شکایت می‌کند که یکباره دیدش سیاه و تار شده به طوری که دیگر قادر به دیدن نبوده و احساس می‌کرده یک پرده سیاه جلوی چشمش را گرفته است. در این حالت وقتی در چشم بیمار قطره می‌ریزیم و آن را معاینه می‌کنیم، می‌بینیم یکی از رگ‌های شبکیه در ته چشم به علت فشارخون بالا خونریزی کرده و خون است که مانع بینایی فرد شده است.

گاهی بیمار از افزایش فشارخونش خبر دارد و تحت‌درمان است ولی تحت‌تاثیر عوامل محیطی، اعصاب، خستگی، مصرف نکردن داروها، افزایش چربی و قندخون بالا فشارخونش یکباره افزایش یافته و چنین مشکلی را ایجاد کرده و گاهی هم اصلا نمی‌دانسته فشارخونش بالاست.

متاسفانه خونریزی‌هایی که به‌خصوص در مرکز شبکیه و در رگ‌های اصلی چشم رخ می‌دهند، می‌توانند فرد را به شدت کم‌بینا کنند.

البته گاهی هم به دلیل خستگی چشم، کار کشیدن زیاد از آن و آلودگی هوا رگه‌هایی از خون در چشم مشاهده می‌شود و برای افتراق این حالت از عارضه ناشی از افزایش خون ابتدا فشارخون اندازه‌گیری می‌شود و بعد چشم‌پزشک با بررسی ته چشم و شبکیه، چشم بیمار را از نظر خونریزی‌های سطحی و ارتباط آنها با افزایش فشارخون معاینه می‌کند. بنابراین هر بار که چشمتان سرخ شد، نباید نگران شوید. در صورتی سرخ‌شدن چشم نیاز به مراجعه به پزشک دارد که به صورت یک تکه یا لخته در چشم ایجاد شده و بدون حرکت باشد اما قرمزی‌های منتشر در سفیدی چشم که حرکت می‌کنند خطر کمتری دارند و ناشی از افزایش فشارخون نیستند اما اگر تکرار شوند، باید برای پیگیری و معاینه به چشم‌پزشک مراجعه کرد.

● تأثیر فشار خون بر کلیه

دکتر آریا جنابی

فوق‌تخصص بیماری‌های کلیه و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران

فشارخون بالا، بیماری نیست بلکه علامت بروز بیماری است و نشان‌‌ می‌دهد بیمار به یک اختلال فیزیولوژیک مبتلاست که باعث افزایش فشارخونش شده است. یکی از ارگان‌هایی که نقش مهمی در افزایش فشارخون دارد، کلیه‌ است که نقش آن از ۲ جنبه اهمیت‌ دارد؛ علت افزایش فشارخون می‌تواند بیماری کلیوی باشد چون کلیه‌ها به دلیل هورمون‌هایی که ترشح می‌کنند و وظیفه‌شان در دفع سموم و نمک اضافی بدن، در تنظیم فشارخون نقش مهمی دارند و اگر دچار اختلال ‌شوند، نمی‌توانند نمک اضافی بدن را دفع کنند یا ترشح هورمون‌های آنها مختل شده و در نهایت باعث افزایش فشارخون می‌شود، بنابراین در بیمار مبتلا به افزایش فشارخون، بررسی وضعیت کلیه‏ها‌ بسیارمهم است.

از طرفی، وقتی فشارخون بالا می‌رود، کلیه‌ها نیز مانند قلب و مغز در معرض آسیب جدی قرار می‌گیرند و اگر زمان طلایی درمان بیماری از دست برود، کلیه‌ها دچار آسیب‌های بیشتر و جدی‌تری خواهندشد.

نکته دیگر اینکه فشارخون بالا باعث افزایش تدریجی دفع پروتئین از کلیه‌ها می‏شود که با آزمایش ادرار و اندازه‌گیری میزان پروتئین آن می‌توان به این آسیب پی برد.

بیماری دیابت نیز از جمله بیماری بسیار مهمی است که به کلیه‌ها آسیب می‌رساند و فرد را به افزایش فشارخون مبتلا می‌‌کند بنابراین افراد مبتلا به بیماری دیابت یا کسانی که سابقه ابتلا به این بیماری در خانواده‌شان وجود دارد و افراد با فشارخون بالا، باید دوره‌ای فشارخونشان را کنترل کنند.

فشارخون بالا را نمی‌توان بیماری‌ای که یک داروی مشخص دارد، در نظر گرفت چون علامت خطر است و باید فرد علت ایجاد آن تشخیص داده شود سپس با توجه به علت، درمان شود. گاهی وقتی بیماری با فشارخون بالا به پزشک مراجعه می‌کند، بدون اینکه علت واقعی مشکلش تشخیص داده شود، تحت دارودرمانی قرار می‌گیرد تا فشارخون کاهش یابد. در حالی که اگر علت اصلی این مشکل کشف و درمان براساس آن انجام نشود، بیماری اصلی که می‌تواند کلیوی باشد، پیشرفت خواهدکرد. البته با درمان فشارخون، پیشرفت بیماری کلیوی کندتر خواهد شد ولی چون درمان واقعی انجام نشده به‌تدریج علایم بیماری کلیوی بروز می‌کند بنابراین بیمارانی که مبتلا به فشارخون بالا هستند، حتما باید زیر نظر متخصص کلیه باشند تا علت واقعی مشکلشان درمان شود. علاوه بر این، این بیماران باید از نظر قلبی هم بررسی شوند زیرا فشارخون عوارض جبران‌ناپذیری روی عضله قلب ایجاد می‌کند. حتی در مواردی هم که فکر می‌کنیم بیماری کلیوی باعث افزایش فشارخون نشده است، باز هم حتما عملکرد کلیه‌ها مختل شده است.

خیلی‌ وقت‌ها درمان فشارخون مصرف دارو نیست مثلا اگر افزایش فشارخون خفیف باشد، احتمالا علت آن مصرف زیاد نمک است و به بیمار توصیه می‌شود مصرف نمک را کاهش دهد، رژیم‌غذایی مناسب و کاهش وزن داشته باشد، روند زندگی‌اش را تغییر دهد و... درمان دارویی زمانی آغاز می‌شود که بیمار واقعا به مصرف دارو نیاز داشته باشد و با تغییر شیوه زندگی مشکلش حل نشود.

● تأثیر فشار خون بر جنین

دکتر طاهره افتخار

متخصص زنان و زایمان و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران

فشارخون در دوران بارداری به ۲ شکل بروز می‌کند؛ یا فرد قبل از بارداری فشارخون بالا داشته یا هنگام بارداری به آن مبتلا شده است. مثلا اگر خانم بارداری مبتلا به دیابت، چربی‌خون، اضافه‌وزن و چاقی باشد و فشارخون بالا هم داشته باشد، باید قبل از بارداری به پزشک متخصص زنان مراجعه و داروهایی برای کنترل فشارخون مصرف ‌کند و همواره تحت‌نظر باشد زیرا برخی داروها می‌توانند باعث ایجاد نقص‌هایی در جنین ‌شوند. در این صورت لازم است داروهای فشارخون تغییر کنند و اگر فشارخون کنترل شد، برای بارداری اقدام شود.

اما برخی خانم‌ها بعد از باردارشدن به فشارخون بالا مبتلا می‌شوند. اگر فشارخون قبل از ۵ ماهگی یا قبل از ۲۰ هفتگی ایجاد شود به آن فشارخون مزمن می‌گویند که در چکاپ‌های بارداری می‌توان به آن پی برد. مهم‌ترین اقدامی که برای این خانم‌ها می‌توان انجام داد، کنترل فشارخون است. برای این گروه از خانم‌های باردار، میزان فشارخون ۱۴۰ روی ۹۰ میلی‌متر جیوه بالا محسوب نمی‌شود اما اگر از هفته ۲۰ بارداری به بعد به فشارخون بالا مبتلا شود، در این صورت به فشارخون بارداری مبتلا شده است.

ابتلا به فشارخون بالا طی بارداری ممکن‌است با دفع پروتئین هم همراه باشد. اگر میزان دفع پروتئین بیش از ۳۰۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر باشد، مسمومیت بارداری اتفاق افتاده که هم برای مادر و هم جنین خطرناک است. اگر مسمومیت بارداری در اواخر بارداری اتفاق بیفتد، درمانش ختم بارداری است ولی اگر در سن پایین بارداری ایجاد شود، درمان به کنترل فشارخون مادر باردار بستگی دارد.

اگر فشارخون خانم ۱۶۰ روی ۱۱۰ میلی‌متر جیوه یا بالاتر باشد، باعث کمبود پلاکت، اختلال در عملکرد کلیه‌ها و کبد و... می‌شود و در این صورت گاهی پزشک مجبور می‌شود به سرعت برای ختم بارداری اقدام کند تا جان مادر حفظ شود.

اینکه چرا بعضی خانم‌ها دچار افزایش فشارخون و متعاقب آن مسمومیت بارداری می‌شوند، هنوز مشخص نیست ولی می‌دانیم عواملی مانند سابقه فشارخون قبل از بارداری، نارسایی کلیه، دیابت نوع۲، بارداری ۲ قلویی یا بیشتر باعث افزایش بروز مسمومیت بارداری می‌شوند. این مشکل در بارداری‌های اول و بارداری با سن ‌کم یا زیاد مادر بیشتر رخ می‏دهد.

ضمن اینکه امکان افزایش فشارخون و مسمومیت بارداری در خانم‌هایی که در بارداری اول آن را تجربه کرده‌اند، برای بار دوم نیز وجود دارد بنابراین بهترین کار برای مقابله با این مشکل آن است که تمام خانم‌ها قبل از بارداری به پزشک متخصص زنان مراجعه کنند، اگر دیابت دارند آن را کنترل کنند، اضافه‌وزنشان را کاهش دهند، اگر سابقه فشارخون بالا دارند با مصرف دارو آن را کنترل کنند و تحت مراقبت‌‌های منظم قرار بگیرند تا مرتب فشارخونشان بررسی شود و در صورت مشاهده علایم، تحت‌نظر پزشک درمان شوند. کنترل نکردن فشارخون و دفع پروتئین در ادرار می‌تواند در نهایت باعث تشنج و خون‌ریزی مغزی و مشکل‌های بسیار جدی شود. برخلاف آنچه برخی افراد فکر می‌کنند بارداری اتفاق ساده‌ای نیست و به توجه و پیگیری‌های منظم پزشکی نیاز دارد.

سیما روشن

مریم منصوری