ضعف های فیلم های ایرانی

در این مقاله برخی از ضعف های فیم و فیلم نامه های ایرانی را بیان می کنم امیدوارم مورد رضایت شما قرار گیرد

● مقدمه :

شاید شما هم مثل من با دیدن فیلم های اکشن خارجی که تماشگر را میخ کوب می کنند، خوشتان بیایید. اما این بستگی به فرهنگ و اعتقادات یک ملت دارد که فیلم های ساخته شده چگونه باشند. امیدوارم از این حرفم مرا غرب زده نپندارید چرا که من طرفدار فیلم های ایرانی هستم و خیلی از آنها برام جذاب بودند چرا که هم اطلاعات مفید و حقیقی و هم هیجان دنبال شدن قسمت های بعد را در من ایجاد کردند. بگذریم از فیلم هایی که هیچ هیجانی ندارند اما در عین سادگی مفاهیمی دارند که به نظر من فیلم نامه نویس آنها دنبال هیجان نبود، بلکه دنبال بیان واقعیت تلخ بود.

نمی دانم تا چه حد از فیلم های ایرانی راضی هستید، اما می دانم که خیلی از فیلم های ایرانی هستند که در اصل بسیار جذاب، واقع گرایانه و طراحی ساخت بسیار خوبی را داشتند که بیننده را تا آخرین قسمت هیجان زده و حتی برای کسب اطلاعات مفید، پای تلویزون نگه می داشتند.

در این مقاله سعی بر آن دارم تا ضعف فیلم و فیلم نامه نویسان را بیان کنم و تا اندازه بتوانم بر رفع این نقص ها و ضعف ها کمکی کرده باشم.

● ضعف های فیلم و فیلم نامه ها :

در سال های گذشته با توجه به فرهنگی که بر کشور ما به طور ناخواسته غالب شده بود، می گویند که فیلم های آن زمان جذابیت خاصی داشتند و بیننده را تا آخر پای هیجان فیلم نگه می داشتند. این که آن فیلم چه بود بگذریم، بحث روی فیلم نامه است. این که فیلم نامه ی آنها چگونه نوشته شده است.

بعد از این که فرهنگ ناخواسته غالب سرنگون شده است، رنگ و بوی فیلم های ایرانی تغییر یافت و همه جنبه ی مذهبی و دینی به خود گرفتند. چیزی که فرهنگ اصلی این مملکت را تشکیل می داده است.

اکنون که در اوج رسانه های تصویری و ویدیوئی هستیم، با درنظر گرفتن همه معیارها باز مشاهده می کنیم که فیلم های ایرانی کم بیننده خیلی وجود دارند و دلیل آنها طبق گفته ی بینندگان نداشتن هیجان کافی برای دیدن و ادامه گرفتن باقی فیلم است.

اکنون در اینجا به برخی از این نقص ها و ضعف های فیلم و فیلم نامه ها می پردازیم :

۱- عامل اتفاقات زود لو می رود :

در فیلم های خیلی قوی و هیجان دار، اگر به دقت نگاه کنید، متوجه می شوید که وقتی اتفاقی برای شخصیتی یا شخصیت هایی یا ملتی می خواهد رخ بدهد، علت و دلیل و عامل آنها مشخص نیست. تا این که در طی سرنخ ها و تعقیب و گریز های هیجان انگیز، که بیننده را به خود می کشاننند، بالاخره مضنونینی پیدا می شود و در ادامه ی همین هیجان ها و کشش ها، بالاخره مضنون حقیقی مشخص و به سزای عملش می رسد.

در فیلم های ایرانی این عامل خیلی کم و به ندرت مشخص شده است و متاسفانه رونمایی از مضنونین در مراحل اولیه کار جذابیت قیلم را کاهش می دهد. همین فیلم های ایرانی چنانچه با لو دادن مضنون یا مضنونین همین راه حل های ثابت کردن مضنونین را دارای تعقیب و گریزی هیجان دار کنند که بیننده مدام با خود بگوید بالاخره با چه شیوه ای او را دستگیر می کنند و یا شخص مضنون چه راهی برای خلاصی پیدا می کند، خود بر هیجان فیلم می افزاید و در نظر بیننده دنباله دارش می کند.

پس برای جذابیت فیلم نامه باید عامل اتفاقات لو داده نشود و طی کنجکاوی های فراوان به سختی این عامل لو داده شود. و اگر هم مضنون لو داده می شود، باید راههای اثبات جرم مضنون و راههای فرار از جرم مضنون به شیوه ای هیجان کننده دنبال شود طوری که بیننده مدام درگیر این شود که مضنون حالا چه می کند، غیر مضنون چه می کند.

۲- حادثه زود لو می رود :

در اکثر فیلم های ایرانی ما شاهد این هستیم که حادثه ای که قرار است اتفاق بیفتد، زود لو می رود و این لو رفتن یا در دیالوگ ها بیان می شود، یا به طور مستقیم شخص را در حال انجام آن اتفاق نشان می دهند.

پس برای هیجان دار شدن فیلم و کشش کنجکاوی برای ادامه آن باید خود اتفاقی که رخ می دهد به طور نامحسوس رو شود و عامل آن هم به طور نامحسوس نشان داده شود. منظور در تاریکی یا نقاب دار مانند و از این حقه ها.

۳- زمینه سازی برای حوادث طولانی و کسل کننده :

وقتی بیشتر فیلم های ایرانی را نگاه می کنید، می بینید که در آنها برای این که اتفاقی رخ داده شود، چنان زمینه سازی می شود که بیننده فوری حدس می زند که چه اتفاقی رخ خواهد داد و این خود از هیجان یک فیلم می کاهد و بیننده را کسل می کند. پس برای این که فیلم نامه و در کل فیلم جذاب شود، باید از زمینه سازی های طولانی دوری کنیم. و اگر قرار است زمینه سازی ای طولانی باشد، باید طوری طراحی شود و در شاخه های اصلی فیلم نفوذ داده شود که جذابیت فیلم را از دست ندهد.

۴- دیالوگ ها طولانی و خسته کننده و کم اطلاعات :

متاسفانه در فیلم های ایرانی بیشترین چیزی که دیده می شود، دیالوگ های زیادی است که حاوی اطلاعات مفید و کاملی هم نیستند و بیشتر یا جنبه ی تشریفاتی دارند، یا جنبه ی وقت گذرانی. پس یک فیلم نامه ی خوب باید دارای دیالوگ هایی با اطلاعات مفیدی باشد که مدام بر هیجان فیلم بیفزاید و اطلاعات بیشتری را بیان کند. اطلاعاتی که شخصیت ها درگیر با خوشحالی یا ناراحتی ، خنده و گریه، امیدو یاس، رضایت و نارضایتی باشد. طوری که بیننده با این حالات همان حس را داشته باشد.

۵- لو رفتن زود هنگام هویت شخصیت ها :

یکی دیگر از عامل های بسیار مهمی که بر هیجان فیلم ها می افزاید، مشخص نبودن هویت شخصیت ها تا لحظه ی خاص می باشد. متاسفانه در فیلم های ایرانی زود هویت شخصیت لو داده می شود و در همان اوایل مشخص می شود که شخصیت کیست و چه کاره است و چه کارهایی می کند و با کی در ارتباط است و ... . در صورتی که مشاهده کنید، بروز کیستی و چیستی شخصیت ها در فیلم های دارای جذابیت فوق العاده، جزو هیجان ترین بخش های یک فیلم نامه و فیلم به حساب می آیند. یعنی در ابهام بودن شخصیت و لو رفتن کم کم و به مرور زمان هویت شخصیت در لابه لای فیلم و همزمان با سایر هیجانات فیلم ، از برترین نکته هایی است که برای هیجان دادن و انگیزش دنباله داری بیننده تاثیر به سزایی دارد.

۶- یک پارچه نبودن اتفاقات و حوادث :

یکی دیگر از عواملی که در یک فیم نامه و فیلم جذابیت ایجاد می کند، یکپارچگی تمام اتفاقات و حوادثی است که از اول فیلم تا لحظه ی اتفاق اصلی و مهم رخ می دهد، می باشد. البته این یکپارچگی شامل از اتفاق اصلی تا فروکش کردن آن که آخر فیلم است هم صادق است. یعنی اتفاقاتی که در فیلم رخ می دهدند، باید دنباله ی همه ی آنها به اتفاق اصلی منجر شود نه این که هر اتفاقی رخ می دهد، فوری خنثی شود و از جذابیت اتفاق اصلی و خود اصل فیلم بکاهد.

۷- نبودن امکانات و دستهای باز :

امکانات و دست باز بودن در اجرای یک فیلم شاید از نکات بسیار مهمی است که در یک فیلم نامه اوج هیجان ها و کنجکاوی ها را نشان می دهد. وقتی قرار است در یک فیلم تصادفی رخ دهد، اگر این صحنه امکاناتش فراهم نباشد، یا با یک برخورد ساده آنرا اجرا می کنند، یا هم این صحنه را حذف و صحنه ی بدون دردسر به آن اضاف می کنند تا بودجه ی زیادی و وسایل زیادی خرج آن نکنند. شاید اگر در فیلم های ایرانی چنین صحنه هایی با امکانات خاص خودش اجرا شوند، و دست بازی در آنها صورت گیرد البته با رعایت تمام نکات ایمنی و اخلاقی، بی شک فیلم از جذابیت بالایی برخوردار می شود. البته نکته دیگر این امکانات وجود زنان است. چرا فیلم سگ کشی(اسم بازیگر زن آن یادم نیست) و فیلم مهدی فخیم زاده که رویا نونهالی( ناتاشا) در آن بازی می کردند هنوز بر سر زبان ها هستند. چون از کاراکتر زنانی بسیار جسور با فعالیت های جسورانه استفاده شده است.

۸- نداشتن متخصص جلوه های ویژه :

یکی دیگر از ضعف های فیلم های ایرانی، نداشتن جلوه های ویژه ی انفجاری، تصادفی و حتی رایانه ای است. و این دلیلش نبودن متخصصان در این زمینه هاست. چنانچه شاهد برخی از فیلم های ایرانی هستید، هر بیننده ای این را با خود می گوید اگر این حادثه با این سبک و این شیوه رخ می داد بهتر بود. در صورتی که قرا بود همین گونه باشد اما به دلیل نداشتن متخصصان جلوه های فوق ویژه این صحنه ها به صحنه هایی نه چندان جذاب ارائه شدند.

۹- نبودن فیلم نامه نویس و فیلم ساز حرفه ای :

در ایران فیلم نامه نویس و کارگردان حرفه ای و ماهر خیلی خیلی کم داریم و این دلیل دیگری است که باعث ضعف فیلم های ایرانی هست.

فیلم نامه هایی هستند که خوب نیستند اما به دلیل کارگردانی قادر و توانا به بهترین فیلم تبدیل شدند و بهترین فیلم نامه هایی هم هستند که به دلیل بد کارگردانی تبدیل به بدترین فیلم ها شده اند.

پس این نکته باید در صدا و سیما رعایت شود که چه فیلمی را چه کارگردانی بسازد و هر فیلم دست هر کارگردان نیفتد. به دلیلی که در خط قبل بیان کردم.

امیدوارم این چند نکته ای که این حقیر بیان کردم، بتواند تا حدودی در برطرف کردن ضعف فیلم ها و فیلم نامه های ایرانی موثر واقع شود.

سید احسان راستگو سوق