دولت الكترونیك – روابط عمومی الكترونیك

از جمله مهمترین مزایای دولت الكترونیك آن است كه همهٔ افراد را اعم از حقیقی و یا حقوقی و خصوصی یا دولتی قادر می سازد از طریق سایت های اینترنتی و به دور از محدودیت های مكانی و زمانی به اطلاعات و خدمات دولتی دسترسی پیدا كنند

تشكیل دولت الكترونیك طی سال های اخیر در جهان مورد توجه جدی قرار گرفته و بسیاری از سازمان های دولتی برای ارایه خدمات خود به مردم به استفاده از این پدیده روی آورده اند. از جمله مهمترین مزایای دولت الكترونیك آن است كه همهٔ افراد را اعم از حقیقی و یا حقوقی و خصوصی یا دولتی قادر می سازد از طریق سایت های اینترنتی و به دور از محدودیت های مكانی و زمانی به اطلاعات و خدمات دولتی دسترسی پیدا كنند .

ازجمله مصادیق بارز مزیت چنین دولتی را میتوان از بین رفتن رانت دانست چرا كه لازمهٔ چنین دولتی شفافیت كامل است در چنین سیستمی دیگر نیاز به حضور فیزیکی دو طرف در یک محل واحد وجود ندارد بلکه هر یک از طرفین با استفاده از امکاناتی که شبکه اینترنت در اختیارشان می گذارد به رتق و فتق امور می پردازند. شهروندان عادی می توانند از طریق سایت اینترنتی و سازمان های دولتی به آن دسته از خدمات و اطلاعات دولتی که مورد نیازشان است دسترسی پیدا کنند،صاحبان کسب و پیشه میتوانند در جریان آخرین بخش نامه ها،مزایده ها و مناقصه های دولتی و... قرار گیرند و حلقه کامل کننده همه اینها دو سویه بودن این بستر است.به صورتی که از یک طرف مراجعه کنندگان به چنین سایت هایی بتوانند به این اطلاعات دسترسی داشته باشند و از طرف دیگر صاحبان سایت ها بتوانند نه تنها از مراجعه کنندگان باز خورد داشته باشند .بلکه مراحل بعدی چنین عملیاتی را تکمیل و مثلا در یک مزایده الکترونیکی شرکت کنند و قیمت ها و شرایط حضور را از طریق اینترنت به ثبت برسانند و نتیجه آن را هم در موعد مقرر از همین طریق مشاهده کنند دولت الكترونیك مزایای دیگری نیز دارد كه در حالت كلی میتوان به ارایه بهتر خدمات دولتی به شهروندان از طریق دسترسی به اطلاعات و اداره مؤثرتر امور دولتی اشاره كرد در نتیجه رانت خواری، مفاسد اداری و هزینه های دولت كمتر و دقت و شفافیت امور آن بیشتر خواهد شد كه البته تمامی مزایای گفته شده که خود ادعایی بر وجود دموکراسی در یک کشور و هم چنین تلاش برای تحقق حق دسترسی آزادانه به اطلاعات می باشد در سایه وجود یک روابط عمومی الکترونیک در دولت الكترونیك محقق خواهد شد.

یکی از ارکان اصلی دولت الکترونیک دموکراسی دیجیتال است: یعنی دولت باید با استفاده از وب عملیات را شفاف تر و خود را پاسخگو تر سازد.در نهایت دولت ها میتوانند قوانین مناسب را با همکاری مستقیم و کسب نظر از خود مردم که خود تبلور حق آزادی بیان در یک حکومت دموکراتیک است و از کانال روابط عمومی ها وضع کنند و رأی دادن در انتخابات مختلف را مستقیم از طریق شبکه انجام دهند.دولت های الکترونیکی فرصت های زیادی را بوجود می آورند که می توان موارد ذیل را برای آن در نظر گرفت .

برقراری عدالت اجتماعی از طریق اعطای فرصت های مساوی وعمومی به مردم در بهره گیری از مزایا و امکانات ملی (نظیر اعلام مناقصه ها ،مزایده ها و واگذاری شرکت ها و سازمان های تولیدی از طریق رسانه های نوین که مورد استفاده در روابط عمومی الکترونیک است به مردم)از طرف دیگر اگر دولت های الکترونیک بتوانند با ارایه خدمات بهتر ،مطمئن تر و سریع تر در جلب اعتماد بیشتر مردم به برقراری وفاق عمومی و ثبات اجتماعی کمک خواهند کرد.

شرایط ایجاد دولت الکترونیک بدین قرار است :

▪ دسترسی مستقیم به اطلاعات و خدمات دولتی

▪ ارتباط مستقیم با مقامات و ادارات دولتی

▪ صرفه جویی در زمان و ساعات کار در ادارات

▪ افزایش کیفیت و دسترسی به خدمات

▪ تسهیل ارتباطات میان نهاد ها و موسسات دولتی با بخش خصوصی و با شهروندان علاوه بر مدیریت منسجم و پیشرفته تحول اساسی روابط عمومی های سازمان ها و نهاد های دولتی و رسیدن به مفهوم واقعی روابط عمومی الکترونیک در راه رسیدن به هدف مورد نظر ما یعنی ایفای نقش روابط عمومی در تحقق اصل حق دسترسی آزادانه به اطلاعات برای رسیدن به دولت الکترونیک با شرایط بالا بسیار ضروری است.

● تعریف روابط عمومی الکترونیک و کارکردهای آن

اگر بخواهیم تعریفی از روابط عمومی الکترونیک ارایه دهیم باید بگوییم که روابط عمومی الکترونیک روش به کار گرفتن فن آوری جدید ارتباطی اطلاعاتی ICT و سیستم های نوین اطلاع رسانی برای ارایه خدمات منطبق بر خواسته ها و نیازهای مخاطبین به طور لحظه ای (On Line)به منظور تحقق بخشیدن به هدف های روابط عمومی است.راه اندازی روابط عمومی الکترونیک رسیدن به روزی است که بتوان تمام خدمات یک سازمان تنها با اتصال به پایگاه های آن نهاد انجام داد.

روابط عمومی نقش مهم و برجسته ای در برخورد با مخاطبین سازمان دارد و به علت حجم زیاد ارتباط آن با تعداد زیادی از مخاطبین که روزانه به آن مراجعه و درخواست اطلاعات می کنند،می تواند روش مناسبی در اختیار مدیران سازمان و حتی وب سایت اینترنتی سازمان قرار دهد همچنین با روابط عمومی الکترونیک مردم میتوانند نظر خود را راحت تر،شفاف تر و سریع تر به نظر مدیران سازمان برسانند.که این خود معنی شفاف آزادی بیان است سرعت اطلاع رسانی اصلی ترین عاملی است که روابط عمومی الکترونیک را به روابط عمومی سنتی تحمیل میکند همچنین در کاهش هزینه های غیر ضروری در انتقال اطلاعات و کمک به ارایه خدمات موثر است.

می توان نقش روابط عمومی الکترونیک را در حفظ محیط زیست مهم و موثر دانست چرا که به مدد این پدیده استفاده از کاغذ تا حد بسیار زیادی کاهش می یابد.طراحی و تهیه ی بروشورها،گزارش های آماری،نشریات درون سازمانی و یا برون سازمانی را میتوان از طریق نشر الکترونیک و با استفاده از اینترنت منتشر کرد و با دقت و سرعت کافی اطلاعات مذکور را برای استفاده مخاطبان در دسترس آنها قرار داد و به هنگام لزوم تغییراتی در آن داد و هر لحظه اطلاعات آن را به روز و جدید کرد که این کار کمترین هزینه و زمان را می طلبد به عبارت دیگر می توان هزینه چاپ،طراحی،کاغذ و ...را با الکترونیکی شدن کاهش داد و حتی محیط زیست را از معضل آلودگی نجات داد.

یکی از کارکردهایی که می توان برای روابط عمومی الكترونیك در نظر گرفت گسترش دموكراسی در جامعه با توجه به دقت،سرعت و شفافیت اطلاعات داده شده به مخاطبان و بالعکس در جهت تحقق آزادی بیان و حق آگاهی مخاطبان ازاطلاعات مورد نیازشان و حركت بسوی تحقق آن می باشد ماهیت و ویژگی تكنولوژی ارتباطی و اطلاعاتی و كاركرد آن فرصتهایی را بوجود آورده است كه در عرصه سیاســی و اجتمـــاعی با مفهوم جدید ســـایبر دمـــــوكراسی (Cyber Democracy) مواجه هستیم استفاده از شبكه الكترونیكی عمومی PEN (Public Electronic Network) در سازمانها و بخصوص روابط عمومی ها این امكان را برای نظام سیاسی بوجود آورده است كه دخیل كردن آراء و نظارت مردمی در جریان امور به سوی تحقق كامل دموكراسی حركت كند. سایبر دموكراسی از جمله پدیده هایی است كه انقلاب اطلاعات و ارتباطات بوجود آورده است نقش روابط عمومی های الكترونیك در این فرآیند كاملاً قابل مشاهده است روابط عمومی الكترونیك با توجه به ویژگی های خود از ابزارهای گسترش مشاركت عمومی در جامعهٔ مدنی می باشد.

● اقدام برای تحقق دولت الکترونیک

اولین اقدام برای تحقق دولت الكترونیك و متعاقب آن روابط عمومی الكترونیك ایجاد ذهنیت و احساس مسئولیت در میان دست اندركاران اصلی كشور است. دوم آنكه باید به ۵ منبع اصلی حكومت یعنی قانون، نظم، تعلیم و تربیت، سواد و زیربنا و اشتغال توجه كرد در اینجا جدا از تبادل اطلاعات و اجرای الگوی موفق در دولت الكترونیك شاید بهتر باشد كه مطالعات سریعی صورت گیرد تا معلوم شود كه فن آوری اطلاعات چگونه می تواند بطور مؤثر موجب افزایش سرعت توسعه و تحقق دموكراسی و دموكراسی دیجیتالی شود، سوم حل خلاقانه معضل فاصلهٔ دیجیتالی است باید از فن آوری اطلاعات برای رسیدن به جامعهٔ پیشرفته استفاده كرد،چهارم ایجاد زیربنا برای فن آوری اطلاعات است و این به نوبه خود منجر به ایجاد حكومتی می شود كه قادر به استفاده از فن آوری اطلاعات است و پنجم آنكه باید به قوانین سایبرنتیك توجه شود تا هنگامی كه سیستم مبتنی بر كاغذ جای خود را به سیستم رایانه ای می دهد مشكلات و موانع قانونی وجود نداشته باشد.

● دولت الکترونیک ومبارزه با فساداز طریق روابط عمومی الکترونیک

یكی از نقاط برجسته در تحقق دولت الکترونیک وبکار گیری فن آوری اطلاعات در ساختار حکومت و دولت ،جلو گیری و مبارزه با فساد و تخلفات اداری و دولتی است برای اینکه این مساله را بصورت ریشه ای بررسی کنیم ابتدا به دلایل مهم بوجود آمدن فساد باید بپردازیم می توان ریشه ها ودلایل فساد را در پنج محور زیر خلاصه کرد ۱-کمبود کالاها و خدمات ۲-نبود شفافیت ۳-قوانین پیچیده وکاغذ بازی به منظور سرعت بخشیدن به کار ها که منجر به افزایش فساد میشود ۴-امنیت قانونی ایجاد شده برای افراد فاسد ،بر اثر این فرض معمول که همه تا زمانی که گناهشان ثابت نشده باشد بی گناهند ۵-نظام قبیله ای یا برادری بین افراد فاسد.

بنابراین منطقی است که ابتدا ببینیم آیا می توان از عهده پنج عامل عمده فساد بر آییم پرسش این است که آیا فن آوری اطلاعات می تواند در راه شکست عوامل فساد به ما کمک کند.ویژگی نخست فن آوری اطلاعات ،قابلیت آن در پردازش بسیار سریع اطلاعات است از طرف دیگر یکی از مزایای عمده بکار گیری فن آوری اطلاعات و در نهایت دولت الکترونیک ،ایجاد تحول در ساختار اداری و حکومتی است بنابراین روابط عمومی الکترونیک می تواند با بهره گیری از پیشرفته ترین فن آوری های اطلاعاتی ووسایل اطلاع رسانی و با کاهش حجم استفاده از کاغذ سرعت،دقت،شفافیت و امنیت را افزایش داده و از فساد جلوگیری کرده و آن را کاهش داد.

بهروز شهسواری

کارشناس روابط عمومی