سنگ کلیه پردرد اما قابل درمان

احتمال عود سنگ کلیه طی۱۰ یا ۱۵ سال پس از اولین مورد ابتلا وجود دارد, پس رعایت همیشگی نکات تغذیه ای ضروری است

در میان انواع بیماری‌هایی که خیلی از آنها در روزگار ما حتی ساخته دست خودمان است، دیگر بیماری ای مثل سنگ کلیه جدید نیست. حتی جالب است بدانید که فرعون هم به این بیماری مبتلا بوده و یکی از ویژگی‌های طبیب مشهورش - سینوهه- توانایی درمان درد سنگ کلیه بوده است. با پیشرفت علم پزشکی، درمان‌های پیشرفته‌تری برای این بیماری کشف و ابداع شده که سنگ کلیه را جزو بیماری‌های ساده دنیا کرده است. اما هنوز هم درد سنگ کلیه اگر نگوییم طاقت فرساترین، دست‌کم یکی از وحشتناک‌ترین دردهایی است که تاکنون بدن انسان تحمل کرده است.

سنگ کلیه می‌تواند بدون علامت باشد تا زمانی که کلیه را از کار بیندازد. یعنی ممکن است کلیه سنگ بسازد، علائم هم ندهد و کسی هم متوجه نشود و در نهایت روزی کلیه را نارسا کند. اما یکی از مهم‌ترین علائم سنگ کلیه، درد است. این درد معمولا شب‌ها شروع می‌شود و فرد را از خواب بیدار می‌کند. در واقع درد سنگ کلیه شدید و غیرقابل تحمل است. خانم‌هایی که تجربه زایمان داشته‌اند و بیمار سنگ کلیه هم هستند، می‌گویند؛ درد زایمان قابل مقایسه با درد سنگ کلیه نیست. چون این بیماران هنگام درد خیلی زجر می‌کشند.

با این اوصاف دکتر وحید نجاران، متخصص ارولوژی، فوق تخصص اندویورولوژی، فلوشیپ لاپاراسکوپی و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران در گفت‌وگو با «جام‌جم» در مورد سنگ‌های کلیوی این طور توضیح می‌دهد: سنگ‌های کلیوی در مردها نزدیک به دو برابر زن‌هاست که البته ژنتیک هم در بروز آنها تاثیر دارد. به طوری که کسانی که سابقه سنگ دارند، سنگ‌سازی در خانواده آنها در حدود دو برابر بیشتر از بقیه افراد است. یکسری از بیماری‌های ژنتیکی هم باعث سنگ می‌شود.

● کم‌آبی، اصلی‌ترین مقصر تشکیل سنگ

اما سنگ چطور تشکیل می‌شود؟ به گفته دکتر نجاران، در ادرار هر فرد یکسری املاح به طور طبیعی وجود دارد. وقتی بدن کم‌آب می‌شود، این املاح رسوب می‌کنند و این رسوب‌ها در واقع همان کریستال‌های اولیه سنگ است که به مرور که بدن کم‌آبی‌اش ادامه پیدا می‌کند، بزرگ شده و به صورت سنگ کلیه خود را نشان می‌دهند.

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران ادامه می‌دهد: یک مثال ساده این است که برای شیرین کردن یک لیوان چای اگر به مقدار بیش از حد در آن شکر بریزید، دیگر هر چقدر هم بزنید شکر اضافی حل نمی‌شود. در کلیه هم همین است، وقتی املاح به دلیل بیماری خاصی زیاد شود یا بدن کم آب شود، سنگ تشکیل خواهد شد. ‌به گفته این متخصص ارولوژی برخی اوقات هم مهارکننده‌هایی در درون ادرار است که در صورت بروز بیماری کم می‌شود، به هر حال همه اینها دلیل تشکیل سنگ است.

● خداحافظی با پروتئین حیوانی و نمک

کسانی که برای اولین بار مبتلا به سنگ کلیه می‌شوند، احتمالش وجود دارد که طی ده یا ۱۵ سال آینده باز هم مبتلا به سنگ کلیه شوند. برای همین باید موارد درمانی و تغذیه‌ای را رعایت کنند.

دکتر نجاران خاطرنشان می‌کند: یکسری از بیماری‌های خاص باعث بروز سنگ کلیه می‌شود، مانند بیماری‌های کلیوی، بیماری‌های گوارشی و سندرم روده کوتاه؛ این بیماری‌ها باید درمان شود تا سنگ ایجاد نشود. ولی اگر فرد بیماری خاصی نداشته باشد، توصیه می‌کنیم علاوه بر رعایت رژیم غذایی آب به میزان کافی مصرف کند. به عقیده وی در مواردی که رعایت این دو به طور کامل انجام شود، تا ۶۰ درصد از بروز سنگ کلیه پیشگیری شده و این آمار خوبی است.‌ اما دکتر نجاران به نکته مهم دیگری اشاره کرده و معتقد است: مهم‌ترین رژیم‌های غذایی مصرف پروتئین حیوانی است که باید مصرف آن کم شود. همچنین مصرف نمک هم باید کم شود.

● باور اشتباه: لبنیات نخورید

با این حال در ذهن همه این‌طور نقش بسته که لبنیات و کلسیم امکان این را دارد که در کلیه رسوب کند و سنگ کلیه را پدید آورد، ولی نظر دکتر نجاران چیز دیگری است.

به گفته وی، چون شایع‌ترین سنگ‌ها، سنگ‌های کلسیمی است یک باور اشتباه وجود دارد که مصرف لبنیات باید قطع شود. ولی این به هیچ وجه درست نیست. چون در خیلی مواقع کاهش لبنیات باعث افزایش سنگ‌سازی می‌شود و از طرف دیگر پوکی استخوان در این افراد افزایش می‌یابد که بسیار خطرناک‌تر از سنگ کلیه است. پس باید لبنیات به طور کامل مصرف شود.

به گفته وی، یک سوال شایع بخصوص در کسانی که مبتلا به پوکی استخوان هستند و نیاز به مصرف مکمل کلسیم دارند، این است که این قرص‌ها را مصرف کنند یا نه؟ توصیه این است که قرص کلسیم را با نوشیدن آب زیاد مصرف کنند.

به عقیده عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران، وقتی پزشکان می‌گویند افزایش مصرف مایعات، خیلی از بیماران می‌گویند چرا باید مایعات زیاد مصرف کنیم و چقدر مصرف کنیم؟ اما متخصصان تاکید می‌کنند میزان مایع مصرفی خیلی دقیق نیست و مثلا توصیه ۸ لیوان آب در روز برای کسی که میزان تعرقش خیلی بالاست، ممکن است کافی نباشد. برای همین بهترین توصیه این است کسانی که روزانه زیر ۵/۲ لیتر ادرار دارند، باید حجم مایع مصرفی را بالا ببرند. علامت تشخیصی هم این است که ادرار باید رنگ شفاف و رقیق داشته باشد.

دکتر نجاران تاکید می‌کند: نوشیدنی مناسب دیگر برای مبتلایان به سنگ کلیه آب لیموناد است. اما مصرف شکلات تلخ، کاکائو، گوجه فرنگی و آجیل هم باعث افزایش سنگ کلیه می‌شود.