آراستگی به ادب

یکی از عوامل مؤثر در تربیت و رشد اخلاقی آدمی, پایبندی به ارزش های اخلاقی در گفتار و رفتار است در حقیقت, ارزش های اخلاقی نشان دهنده شخصیت آدمی است و نقش اخلاق در ایجاد زندگی سالم در ساحت فردی و اجتماعی, امری حتمی است رعایت ارزش های اخلاقی برای جوان, دستور ائمه معصومین علیهم السلام است

آفتاب: یکی از عوامل مؤثر در تربیت و رشد اخلاقی آدمی، پایبندی به ارزش‌های اخلاقی در گفتار و رفتار است. در حقیقت، ارزش‌های اخلاقی نشان دهنده شخصیت آدمی است و نقش اخلاق در ایجاد زندگی سالم در ساحت فردی و اجتماعی، امری حتمی است. رعایت ارزش‌های اخلاقی برای جوان، دستور ائمه معصومین علیهم السلام است. حضرت علی علیه السلام در رهنمودی گران بها به جوانان می‌فرماید: یا مَعْشَرَ الفِتْیانِ حَصِّنُوا أعْراضَکُمْ بالْأَدَبِ.‌ای جوانان! شخصیت و آبروی خود را به وسیله ادب حفظ کنید.

سعادت و خوشبختی جوان، در سایه دوری از رذیلت‌ها و کسب فضیلت‌های انسانی به دست می‌آید. دوری از پستی‌ها و زشتی‌ها، فطرت او را پاک می‌دارد. امام علی علیه السلام می‌فرماید: مِنْ سَعادَةِ الْحَدَثَ أَنْ لایَتُمَّ لَهُ فَضیلَةٌ فی رَذیلَة. این از سعادت جوان است که فضیلت او به واسطه رذیلت، کامل نشود. جوانان از دوران کودکی گذر کرده و در سن استدلال و اندیشه پا گذاشته اند. ازاین رو، به خوبی می‌توانند با اندیشه پاک و با بهره گیری از زلال فطرت و در سایه آموزه‌های قرآن و سنت، بسیاری از ارزش‌ها را شناسایی و خود را از پندار ناصواب برهانند.

آموزش آداب، از ضرورت‌های زندگی انسان مؤمن و تعالی‌خواه است. پس از شناخت آداب نیکو، باید خود را به زیور آن آراست. امام صادق علیه السلام در سفارشی نیکو و زیبا می‌فرماید: اِنْ أُجِّلْتَ فی عُمُرِکَ یَوْمَیْنِ فَاجْعَلْ أَحَدَهُما لِأَدَبِکَ لِتَسْتَعینَ بِهِ عَلی یَوْمِ مَوْتکَ. اگر در زندگی دو روز مهلت داده شدی، یک روز را برای آموزش «ادب» قرار ده تا در روز مرگ از آن یاری بگیری. در تمام جوامع بشری متانت و وقار، فضیلت به شمار می‌آید و این ویژگی برای جوانان، یک زیبایی معنوی و نشانه رشد عقلی و شخصیتی است. پیامبر رحمت چه خوب آراستگی به متانت را ستوده و فرموده است: خَیْرُ شَبابِکُمْ مَنْ تَشَبَّهُ بِکُهُولِکُمِ و شَرُّ کُهوُلِکم مَنْ تَشَبَّهَ بِشَبابِکُم. بهترین جوانان‌تان کسانی هستند که خود را مانند کهنسالان، باوقار قرار می‌دهند و بدترین پیران‌تان کسانی هستند که خود را شبیه جوانان می‌کنند. تلاش برای تأمین نیازهای روحی و معنوی و نیازهای جسمانی، از سفارش‌های آموزه‌های اسلام است. برای نمونه، در این سخن صادق آل محمد علیهم السلام ، به هر دو محور اشاره شده است: اِقْصِرْ نَفْسَکَ عَمّا یَضُرُّها مِنْ قَبْلِ أَنْ تُفارِقَکَ واسْعَ فی فَکاکِها کَما تَسْعی فی طَلَبِ مَعیشَتِکَ فَإِنَّ نَفْسَکَ رَهینَةٌ بَعَمَلِکَ. روح و جانت را از آنچه برایش زیان آور است، دور کن، پیش از اینکه جانت از تو جدا شود و مرگت فرا رسد و در آزادی جانت بکوش، همچنان که در طلب معاش خود می‌کوشی که نفس تو به یقین در گرو کارهای توست.

در دوران جوانی در هر دو زمینه باید کوشید، ولی هیچ گاه نباید اولویت‌ها را از نظر دور داشت؛ زیرا تلاش در امور غیرضروری آدمی را از راه تکامل و بالندگی باز می‌دارد. از آنجا که فرصت جوانی محدود است، باید با برنامه‌ریزی و آینده‌نگری، این فرصت طلایی را برای به دست آوردن موقعیت‌ها و موفقیت‌های ضروری و ارزشمند صرف کرد. امام علی علیه‌السلام می‌فرماید: مَنْ شَغَلَ نَفْسَهُ بِمالا یَجِبُ ضَیَّعَ مِنْ أَمْرِه مایَجِبُ. کسی که خود را به امور غیرضروری سرگرم کند، امور ضروری را از دست می‌دهد. جوانی که از فرصت گرانمایه و بی‌بدیل دوران جوانی آگاه است، فرصت سوزی نمی‌کند و بیش از هر چیزی به اصلاح و پاک سازی نفس خود می‌پردازد و در این امر کوتاهی نمی‌کند که این امر، پایه و اساس زندگی و عامل حفظ ارزش‌های انسانی و دوری از پلیدی هاست. تلاش در این زمینه، را ائمه دین بسیار تأکید می‌کنند، چنان که اسوه پاکان حضرت علی علیه السلام می‌فرماید: لاتَتْرُکِ الاجْتِهادَ فی إِصْلاحِ نَفْسِکَ فَإِنَّهُ لایُعینُکَ عَلَیْها إلاّ الجدُّ. کوشش و تلاش در اصلاح درون و خودسازی را رها نکن؛ زیرا جز تلاش و سختگیری چیزی تو را در برابر نفست یاری نمی‌کند. این خود جوان است که باید با تلاش فردی در ساختن بنای شخصیت خود بر اساسآموزه‌های دینی گام بردارد. بنابراین، نقش پویا و مؤثر وی در اصلاح نفس بسیار ضروری است.