درباره بحث نخ نمای اینترنت ملی

آیا اینترنت ملی مسیری صحیح برای ایمن سازی فضای مجازی است

اینترنت ملی یا در واقع همان اینترانت ملی به گفته تقی پور وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، برای رفع دغدغه های فرهنگی و امنیتی دولت طراحی شده است؛ اما به رغم این که بومی کردن یکی از بهترین اقداماتی است که می توان به آن مبادرت ورزید، آیا می توان اینترنت، این شبکه جهانی را بومی کرد؟ این سوالی است که هر بار با شنیدن عبارت اینترنت ملی به ذهن می رسد.جالب اینجاست که شبکه ای داخلی در وزات دفاع آمریکا تبدیل به شبکه جهانی بزرگی موسوم به اینترنت شد، اما اولین موضوعی که از اینترنت ملی در ذهن تداعی می شود این است که مسوولین وزارت ارتباطات به دنبال ایجاد دهکده ای منطقع از دهکده جهانی ارتباطات و فناوری اطلاعات هستند. صرفه جویی در هزینه های ملی بزرگترین توجیه برای راه اندازی چنین طرحی عنوان شده اما هنوز هیچ کس به درستی نمی داند "اینترنت ملی" چیست.عبدالمجید ریاضی معاون فناوری اطلاعات وزیر ارتباطات، درباره علت انتخاب نام "اینترنت ملی" برای این شبکه گفته بود که واژه "اینترنت " برای مردم شناخته شده است.اما آیا به صرف شناخته شدن بودن، می توان نام ها را جا به جا به کار برد؟ آیا هزاران بحث و سردرگمی بین کارشناسان به دلیل انتخاب نام نامناسب ایجاد نمی شود؟ آنچه که در این میان باید شفاف شود، مقصود مسوولین وزارت ارتباطات از طرح "اینترنت ملی" است که اگر این مشخص شود آن گاه می توان در مورد ابعاد و چگونگی اجرای آن بحث کرد.

● آیا اینترنت ملی مسیری صحیح برای استقلال مجازی است؟

اینترنت ملی در حقیقت با هدف کاهش وابستگی کشور به شبکه جهانی اینترنت که مدیریت آن در دست آمریکاست، در دستور کار وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات قرار گرفته است. به تعبیر دیگر دغدغه اصلی طراحان این پروژه فراهم آوردن زمینه استقلال مجازی در دسترسی به اطلاعات است و شاید از آن مهم تر ایجاد بستری برای امنیت اطلاعات. اصطلاح اینترنت ملی اواخر سال ۸۴ و زمانی که عبدالمجید ریاضی معاون آی تی وزارت ارتباطات از ایجاد آن با هزینه یک میلیارد دلار خبر داد، به میان واژه های فناوری اطلاعات راه یافت. بر اساس گفته این مقام آی تی کشور، هم اکنون بخش عمده درخواست اطلاعات کاربران داخلی مسیری بین المللی را تا آمریکا طی می کند و سپس به داخل کشور بازمی گردد، از این رو ایجاد یک شبکه با عنوان اینترنت ملی می تواند از خروج اطلاعات حساس و حیاتی کشورمان جلوگیری کرده و صرفه جویی ارزی فراوانی را نیز به همراه داشته باشد.

● واهمه از قطع احتمالی اینترنت

گرچه هیچ کس به طور دقیق نمی داند اینترنت ملی چیست، اما به نظر دلیل مسوولان و مطرح کنندگان این طرح در کشور و تلاش برای اجرای آن، واهمه از قطع احتمالی اینترنت از سوی گردانندگان اصلی این شبکه مجازی است. اینترنت که در ابتدا بر اساس یک طرح نظامی در آمریکا شکل گرفت، اکنون دیگر بخشی جدایی ناپذیر از زندگی انسان شده و چرخ بسیاری از قسمت های زندگی بشر، به ویژه تجارت و اقتصاد را به گردش در آورده است.این شبکه پس از تشکیل در وزارت دفاع آمریکا به تدریج به بخش دانشگاهی و سپس به جهان تجاری وارد شد و هم اکنون به دلیل نفوذ خود در بخش های مختلف دولتی و خصوصی نقش استراتژیکی برای بسیاری از کشورهای جهان ایفا می کند. درست از زمانی که اینترنت وارد فضای تجاری شد، عملا راه و رسمی بین المللی یافت و تا به امروز نیز آن را حفظ کرده، هر چند به دلیل مکان تولدش، برخی از مهم ترین منابع آن در آمریکا باقی مانده است.

به عنوان مثال هم اکنون ۸۰درصد سایت های اینترنتی جهان در سرورهای آمریکا ذخیره می شوند و شبکه های بزرگ فیبر نوری و شرکت های غول پیکر کامپیوتری، این کشور را مهد جهان دیجیتال امروز کرده است. امروز اینترنت یک شبکه بی مرز است که به هر کس در هر نقطه جهان و با کمترین تجهیزات اجازه ورود می دهد. چنین توزیعی از شبکه، امروزه اینترنت را به جایی رسانده که بسیاری از کشورها تلاش می کنند با سرمایه گذاری روی زیر ساخت های ارتباطی خود و افزایش سطح امنیتی تبادل اطلاعات از آن به نحو مطلوب بهره گیرند.

● اینترنت، بافتی به هم تنیده

درحالی که اینترنت مانند بافتی در سراسر دنیا به هم تنیده شده و به جز این هم نمی تواند معنی داشته باشد، شاید مطرح کردن نام اینترنت ملی عبارت چندان مناسب و درستی نبوده و نیاز به نگاهی معقولانه تر به این موضوع داشته باشد. درست است که چرخش اطلاعات و عمده درخواست اطلاعات کاربران کشورمان مسیری بین المللی را تا آمریکا طی می کند و سپس به داخل کشور بازمی گردد، اما آیا این دلیلی کافی برای طرحی به نام اینترنت ملی است؟ شاید به جای طرح اینترنت ملی که به نظر هیچ دلیل منطقی در آن وجود ندارد، می شد با راهکارهای دیگری این فضای مجازی را که سکانداری آن را ابرقدرت آمریکا بر عهده دارد برای خود ایمن کرد. درست است که انتقال ترافیک های داخل کشور روی شبکه ارتباطی داخلی از طریق دیتاسنترهای داخلی(IDC) ضروری است تا تبادل اطلاعات و ارتباطات کاربران داخلی بدون نیاز به گردش در شبکه اینترنت جهانی و از طریق شبکه ای داخلی برقرار شود و از لحاظ اقتصادی نیز هزینه برقراری ارتباط ها کاهش یابد، اما آیا به این بهانه می توان اینترنت را ملی کرد؟ و اساسا چنین چیزی قابل تصور است؟ اجرای طرحی با همین منظور و پاسخگویی به نیازهای داخلی کشور مفید و مقرون به صرفه است اما با توجه به ماهیت جهانی بودن اینترنت، باید مسوولان باید دقت کنند که استفاده از واژه ملی برای اینترنت چندان درست نیست، چرا که هیچ سنخیتی با این شبکه جهانی ندارد.

● اینترانت با اینترنت متفاوت است

راه اندازی شبکه ای داخلی به نام اینترانت به منظور ارسال و دریافت ترافیک های اطلاعاتی با پدیده اینترنت که به صورت ذاتی بین المللی محسوب می شود، نباید مورد اشتباه قرار گیرد. از سوی دیگر باید فایده ملی شدن اینترنت که ماهیتی بین المللی دارد، از سوی کسانی که قصد راه اندازی اینترنت ملی را دارند، مشخص شود زیرا تاکنون هیچ کشوری رفتار اینچنینی با اینترنت نکرده است. کسی در این موضوع شکی ندارد که اینترنت ذاتا شبکه ای بین المللی و متعلق به همه مردم جهان است، بنابراین نباید از ترس قطع شدن ارتباطات و تحریم به دنبال خروج از آن باشیم، بلکه باید با برقراری تعامل با جهان سعی بر حفظ اینترنت کنیم. با توجه به اینکه هیچ کشوری اینترنت را ملی نکرده، ما نیز باید با شبکه سازی و ایجاد ارتباط در خارج از فضای اینترنت، به راه اندازی اینترانت برای ارتباطات داخلی بپردازیم ولی از جهان اینترنت و نیاز امروز دنیا هم دوری نکنیم.

به عقیده کارشناسان، دیدگاه عبدالمجید ریاضی، معاون فناوری اطلاعات وزارت ارتباطات و دبیر شورای عالی فناوری اطلاعات از این طرح این است که اطلاعاتی که هر فرد در ایران از اینترنت می خواهد، باید از اطلاعات داخل کشور جست وجو شود و اگر این اطلاعات موجود نبود به خارج کشور وصل شود. در واقع آنچه که مدنظر است نقل و انتقال داده ها از طریق هاستینگ ملی است که نام اینترنت ملی را به خود گرفته است. از موارد دیگری که به عنوان اهداف اینترنت ملی مطرح شده، ارزان شدن اینترنت برای مصارف خانگی در کشور است. در همین راستا محمد سلیمانی، وزیر سابق ارتباطات و فناوری اطلاعات گفته بود که با اجرای پروژه اینترنت ملی در کشور شاهد کاهش قیمت اینترنت خواهیم بود.

سال ۸۵ عبدالمجید ریاضی معاون وی نیز ضمن اعلام این که کلیات طرح شبکه اینترنت به تصویب رسیده، گفته بود که قرار است طرح جامع اینترنت ملی ظرف شش ماه آینده تهیه و طرح پس از سه سال اجرایی شود. وی افزوده بود: در این رابطه کارگروه تخصصی تشکیل شده تا مفاهیم مرتبط با اینترنت ملی را تهیه و تدوین کند.معاون فناوری اطلاعات وزارت ارتباطات اضافه کرده بود که مرکز تحقیقات مخابرات بر روی طراحی این کار در حال فعالیت است، همچنین شرکت زیرساخت و شرکت فناوری اطلاعات هم در حال تامین تجهیزات این پروژه که جنبه عمومی و الزامی دارد هستند و اقدامات لازم در حال انجام است.

محامدپور معاون پژوهش، آموزش و امور بین الملل وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات نیز اواسط سال گذشته اعلام کرده بود که در مرکز تحقیقات مخابرات ایران پروژه های زیادی در جهت ایجاد شبکه ملی اینترنت یا شبکه فراگیر اینترنت در دست است.

وی ایجاد شبکه ملی اینترنت را در کشور بسیار مهم دانسته و افزوده بود: با ایجاد این شبکه و هاستینگ داخلی دیگر اطلاعات داخلی کشور از سایت های خارجی عبور نمی کنند که این از نظر مسایل امنیتی و اقتصادی بسیار مفید است. وی خاطرنشان کرده بود: شبکه ملی اینترنت برای ارتباط دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی و پژوهشی داخلی کاربرد دارد و این در حالی است که وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات موظف است در این راستا زیر ساختهای سخت افزاری و نرم افزاری را در جهت توسعه هر چه بیشتر پهنای باند وسیع برای این مراکز ایجاد کند.

وی تاکید کرد: ایجاد یک شبکه ملی اینترنت، پهنای باند وسیع در کشور و ایجاد ترافیک و جریان داده های داخلی، علاوه بر به صرفه بودن اقتصادی و امنیتی می تواند به محققان کشور در جهت دسترسی به اطلاعات داخلی کمک شایانی کند. البته معاون پژوهش، آموزش و امور بین الملل وزارت ارتباطات در ادامه گفته بود که باید در برخی مواقع از سایت های خارجی و بین المللی هم بهره برد، اما از نظر او باید در زمینه تبادل اطلاعات خانگی حتما از شبکه ملی اینترنت استفاده کرد.

وی در ادامه به بحث هزینه های این شبکه اشاره کرد و افزود: در راستای ایجاد شبکه ملی اینترنت، در آینده مناقصه ای برگزار می شود که درآن هر قسمت زیرساختی و شبکه ای به یک شرکت داخلی ارائه خواهد شد. حال این که چه شرکت هایی در این مناقصه برنده خواهند شد، خود بحثی جداست.

نویسنده: بهار امیری