نگاه ترکیه به هند

دولت آنکارا پس از یک دوره مناسبات فشرده با غرب، در راه تحقق هدف خود در اجرای یک سیاست خارجی چند بعدی، رویکرد به آسیا با اولویت دادن به توسعه و تحکیم روابط با هندوستان را در دستور قرار داده است. اجرای این سیاست و تحقق بخشیدن به اهداف آن با سفر پنج روزه «علی باباجان» وزیر خارجه و رئیس هیأت مذاکره کننده ترکیه با اتحادیه اروپا و هیأت بلند پایه سیاسی و اقتصادی ترکیه در ماه فوریه سال جاری به هند کلید می خورد. متعاقب این سفر، قرار است «کرشاد توزمن» وزیر بازرگانی خارجی ترکیه به همراه ۸۰تن از بازرگانان بزرگ ترکیه با سازماندهی کنفدراسیون صاحبان صنایع و بازرگانان ترکیه موسوم به «توسکون» به هندوستان برود تا گام هایی را که در سال های اخیر برای توسعه و تعمیق روابط دو کشور برداشته شده، به مرحله عملیاتی برساند. علی باباجان چهارمین وزیر خارجه ترکیه خواهد بود که از هندوستان دیدار می کند.

آخرین سفر یک وزیر خارجه ترکیه به هندوستان، سفر «گوندوز اوکچون» در سال ۱۹۸۷میلادی بوده است. باباجان در این سفر علاوه بر دیدار و گفتگو با همتای هندی خود و نیز رئیس جمهوری و نخست وزیر هندوستان در دهلی نو، به سه شهر بزرگ دیگر هند سفر کرده و در «مومبای» در همایشی تحت عنوان «شرق ترکیه، مرکز جدید جهانگرایی» سخنرانی می کند و در اجلاس مشترک بازرگانان ترکیه - هندوستان نیز حضور می یابد. در این سفر «لوند بیلمان» سخنگوی فعلی وزارت خارجه ترکیه که به عنوان سفیر جدید این کشور در دهلی نو تعیین شده است، علی باباجان را همراهی خواهد کرد. به گزارش ایرنا، کارشناسان روابط بین المللی در آنکارا در تحلیل ریشه های نگاه ترکیه به شرق در دوره جدید در حیات سیاسی، اقتصادی این کشور می گویند تلاش گسترده هند برای حضور فعال تر در خاورمیانه و منطقه اوراسیا و رویکرد آنکارا برای ورود به بازارهای آسیا، هر دو کشور را در نقطه مشترک توسعه و تحکیم روابط اقتصادی و تجاری و تلاش مشترک برای رسیدن به اهداف ملی خود قرار داده است.

به گفته همین آگاهان، اولین گام در این زمینه که با سفر «بلند اجویت» نخست وزیر وقت ترکیه به هند در ماه مارس سال ۲۰۰۰ برداشته شده بود، با سفر سال « ۲۰۰۳ اتال بیهاری واچپایی» نخست وزیر وقت هندوستان به ترکیه تکمیل شد و آن دو تصمیمات مهمی در راه توسعه و تحکیم روابط فیمابین اتخاذ کردند. این دومین سفر یک نخست وزیر هند به ترکیه در تاریخ جمهوری این کشور و دومین سفر در سطح نخست وزیر از هند به ترکیه در ۱۵ سال گذشته بود. در دوره اقتدار حزب عدالت و توسعه (آک) این رویکرد بیش از پیش در سیاست خارجی ترکیه اهمیت یافت. ولی تحولات مهم خاورمیانه و اولویت دادن این دولت برای شروع مذاکرات عضویت با اتحادیه اروپا، تا حد زیادی از نیروی وزارت خارجه این کشور برای اهمیت دادن به شرق کاست.

برنامه های وزارت خارجه ترکیه نشان می دهد که در دومین دوره اقتدار حزب «آک» می توان شاهد جهش بیشتری در مناسبات سیاسی و اقتصادی ترکیه با بزرگان آسیا بویژه چین و هندوستان بود. ترکیه هدف دسترسی به ۵۰۰میلیارد دلار صادرات در سال ۲۰۲۳ میلادی را دارد و در این راه به توسعه بازارهای خود اهمیت ویژه ای می دهد. اگر چه تاکنون مناسبات اقتصادی ترکیه و هند توسعه چندانی نیافته، ولی با قراردادهایی که در سال های اخیر بین دو کشور به امضا رسیده، زیرساخت حقوقی لازم برای توسعه مناسبات در این بخش فراهم شده است. هم اکنون نابرابری فاحشی در موازنه تجاری بین دو کشور به نفع هند وجود دارد. حجم مبادلات تجاری ترکیه و هندوستان در حدود ۲.۳ میلیارد دلار است که افزون بر دو میلیارد دلار آن را واردات ترکیه از هندوستان تشکیل می دهد. بررسی آمارهای سازمان بازرگانی خارجی ترکیه نشان می دهد روند صادرات این کشور به هند تغییر چندانی نکرده، ولی واردات ترکیه از هند رو به افزایش است.

مهمترین اقلام صادراتی ترکیه به هندوستان را تولیدات بخش خودروسازی و صنایع جنبی آن، مواد شیمیایی، دانه های روغنی، دیگ های تحت فشار، سبزیجات، آهن و فولاد و مهمترین واردات ترکیه از هندوستان را نیز مواد شیمیایی، الیاف صنعتی، پنبه، رنگ و ماشین آلات برقی تشکیل می دهد. شمار شرکت های فعال هندی در ترکیه کمتر از ۱۰ واحد است و حجم سرمایه گذاری آن ها نیز زیر پنج میلیون دلار است. شرکت های ترکیه تلاش می کنند در طرح ۱۰ ساله هند برای اجرای مجموعه ای از پروژه های زیربنایی مشارکت کرده و سهمی به خود اختصاص دهند. در این راستا تماس هایی بین پیمانکاران ترکیه و هندوستان صورت گرفته است و شرکت های فعال ترکیه در زمینه ساختمان سازی با ارائه نمونه هایی از فعالیت های برون مرزی خود در صدد نفوذ به بازار هندوستان هستند. حجم فعالیت های برون مرزی شرکت های پیمانکاری ترک در خارج بیش از ۵۰ میلیارد دلار اعلام شده است. به گفته آگاهان اقتصادی در آنکارا ترکیه در نظر دارد در زمینه فناوری اطلاعات، بیوتکنولوژی، تکنولوژی فضایی و سرمایه گذاری مشترک در کشورهای ثالث با هند همکاری داشته باشد. همکاری در بخش گردشگری و توسعه همکاری های فرهنگی نیز از دیگر موضوعات مهمی است که در دستور کار روابط دو جانبه قرار داده شده است. دو کشور تاکنون موافقت نامه ها و قرارداهایی در بخش اقتصاد و بازرگانی منعقد کرده اند. ترکیه و هندوستان در زمینه تجارت در سال ۱۹۷۳ میلادی، همکاری در علوم و فناوری در سال ،۱۹۷۶ همکاری اقتصادی و فنی در سال ۱۹۸۷ ،دریانوردی در سال ۱۹۸۸ ،همکاری در هوانوردی غیرنظامی در سال ۱۹۹۲ ،گردشگری در سال ۱۹۹۵ ،حمل و نقل ریلی در سال ۱۹۹۵ و تشویق و حمایت متقابل از سرمایه گذاری ها، قرارداد و موافقتنامه هایی امضا کرده اند.