درمان مواد محرك

در حالی كه تاكنون بیش از ۴۰ داروی مختلف برای درمان سوءمصرف مواد محرك مورد بررسی قرار گرفته است، اما اثربخشی هیچ‌كدام به‌طور قطع تائید نشده است. به‌طور كلی در درمان سوءمصرف …

در حالی كه تاكنون بیش از ۴۰ داروی مختلف برای درمان سوءمصرف مواد محرك مورد بررسی قرار گرفته است، اما اثربخشی هیچ‌كدام به‌طور قطع تائید نشده است. به‌طور كلی در درمان سوءمصرف مواد محرك دو رویكرد اصلی دارویی و رفتاری وجود دارد.

۱) روش‌های دارویی: درمان‌های دارویی شامل آگونیست‌های دوپامین، داروهای ضدافسردگی و داروهای جدیدتری از قبیل دیسولفیرام[۲] و واكسن كوكائین می‌شوند. در ادامه هركدام از این روش‌ها به اختصار توضیح داده شده است:

الف) آگونیست‌های دوپامین: از آنجا كه مصرف طولانی مدت كوكائین باعث كاهش اثربخشی دوپامین می‌گردد، لذا داروهایی كه بتوانند به‌صورت جبرانی كمبود میزان دوپامین را برطرف سازند مورد استفاده قرار می‌گیرند. داروهایی از قبیل آمانتادین[۶] به‌صورت مستقیم باعث افزایش دوپامین می‌گردند. البته مطالعات جدید نشان می‌دهد كه در درمان سوءمصرف مواد محرك، داروهایی كه اثر خود را به‌صورت غیرمستقیم می‌گذارند از قبیل دیسولفیرام و سلژیلین اثربخشی بیشتری نسبت به سایر داروها با اثر مستقیم دارند.

ب) داروهای ضدافسردگی: همانگونه كه گفته شد مصرف طولانی‌مدت داروهای محرك اثربخشی دوپامین را كاهش می‌دهند. لذا بدن به میزان بیشتری دوپامین نیازمند است تا بتواند عملكرد بهینه قبلی خود را انجام دهد. در چنین شرایطی فرد از طریق مصرف مجدد مواد محرك، كمبود دوپامین بدن را تأمین می‌كند. به‌نظر می‌رسد داروهای ضدافسردگی از طریق تأثیر بر گیرنده‌های دوپامین، اثربخشی دوپامین را افزایش داده و نیاز بدن به مواد محرك را برطرف می‌سازند. گرچه بسیاری از داروهای ضدافسردگی بر درمان مواد محرك تا حدودی اثربخش بوده‌اند، اما تنها داروی دزی‌پرامین[۷] () در درمان وابستگی به محرك‌ها مؤثر بوده است.

ج) واكسن كوكائین: این واكسن كه TA-CD نام دارد، تولید آنتی بادی‌ها را در بدن افزایش می‌دهد. با مصرف كوكائین، آنتی‌ بادی‌ها با مولكول كوكائین تركیب شده و تركیب جدیدی را به وجود می‌آورند كه بسیار بزرگ است و نمی‌تواند از سد خونی-مغزی عبور كند. نتایج آزمایشات اولیه نشان می دهد كه TA-CD به طور موثری سبب كاهش مصرف كوكائین در موشها می شود و عوارض منفی كمی دارد. در تنها آزمایش صورت گرفته بر روی انسان مشخص گردیده است كه این واكسن ضمن اثربخشی، عوارض جانبی كمی نیز در پی داشته است.

۲) روش‌های رفتاری: بسیاری از روش‌های رفتاردرمانی و رفتاردرمانی شناختی برای درمان وابستگی به مواد محرك به كار می‌رود از جمله این روش‌ها می‌توان به مدیریت مشروط، فعال‌سازی رفتاری، قراردادی و... اشاره كرد.

[۱] - Disulfiram

[۲] - Selgilin

[۳] - Amantadin

[۴] - Bromocriptine

[۵] - Mazindol

[۶] - Methylphenidate

[۷] - Desipramin