خوشبـخـت کـیـسـت و خوشـبـخـتـی چـیـسـت

دستیابی به سعادتمندی, کامیابی و خوشبختی, عظمت بالایی دارد و حضرت علی ع از خداوند متعال آن را درخواست می کند

دستیابی به سعادتمندی، کامیابی و خوشبختی، عظمت بالایی دارد و حضرت علی(ع) از خداوند متعال آن را درخواست می‌کند. ایشان می‌فرماید: «نسأل‌ا... منازلَ الشُّهَداءِ و معایش السّعداء و مرافقه الانبیاء»: «از خداوند متعال درجات شهیدان و زندگی سعادتمندان و همنشینی با پیامبران را درخواست می‌کنیم.» (خطبه ۲۳ نهج‌البلاغه)...

توجه به عوامل خوشبختی و تصمیم به استفاده از یکایک آنها، یقینا پایانی جز آرامش و شادی و نشاط نخواهد داشت، گرچه در این مسیر دشواری‌هایی وجود دارد اما همراه با شادکامی خواهد بود. به همین دلیل لازم است به اسباب سعادت و خوشبختی در زندگی از دیدگاه دین اشاره کنیم.

اولین عامل خوشبختی از نگاه دین، آگاهی است. عمر طولانی، دارایی و تمام امکانات رویایی و غیررویایی، در صورتی زمینه‌ساز خوشبختی و سعادت خواهند بود که در راه روشن و انگیزه‌ای الهی به‌کار گرفته شوند. این مهم هم بدون بینش و بصیرت که همان آگاهی و بصیرت و شناخت است، میسر نخواهد بود. با این مشعل روشنگر معرفت و شناخت، تمام لحظه‌های انسان، روشن خواهد شد و همه نعمت‌ها، کیمیایی ارزشمند در راه رسیدن به خوشبختی و سعادت خواهد بود.

پیغمبر اکرم(ص) فرمودند: «۴ چیز از عوامل سعادت و خوشبختی است؛ همسر صالح، خانه وسیع، همسایه خوب و مرکب» بی‌شک با توجه به گفته رسول خدا(ص) هریک از این عوامل زمینه‌ساز خوشبختی هستند البته نه اینکه هر کس از این نعمت‌ها بی‌بهره باشد، بدبخت و شقاوتمند است؛ هرگز!

اگر کمی دقت کنید، متوجه خواهید شد که انگیزه، نیت، معرفت و شناخت از فرصت‌های طلایی و نعمت‌های در اختیار، سرعت انسان را در دستیابی به سعادت واقعی بیشتر فراهم می‌کند. به‌این ترتیب که همسر خوب، ما را به انواع خوبی‌ها تشویق می‌کند و خانه وسیع، عرصه حسنات جاری می‌شود و روح و روان انسان را آرامش می‌دهد. همسایه خوب، کمک‌کار ارزشمندی است و مرکب هم عامل استفاده از لحظه‌های عمر انسان.

داشتن این نعمت‌ها، بدون ویژگی‌های الهی و ارزشی، نه‌تنها زمینه‌ساز خوشبختی نیست بلکه وبال ما خواهد شد. دومین عامل خوشبختی، تعهد، توجه و توکل است. درواقع پس از راه روشن، بیداری و آگاهی و معرفت؛ تعهد، تلاش، توجه و جهت‌دهی به اعمال و پاک‌سازی آنها و توکل در تمام فراز و نشیب‌های زندگی، از گام‌های موثر دیگر برای رسیدن به خوشبختی هستند. این مولفه‌ها در عین حال، حقیقتی لبریز از پویندگی و بالندگی‌اند که حضرت علی(ع) همه شیفتگان را به آن دعوت کرده است. ایشان می‌فرماید: «به دانایی و آموخته‌های خود عمل کنید تا به سعادت برسید.» بدون تلاش و پایداری، دستیابی به نیکبختی و کامیابی، آرزویی دست‌نیافتنی است بلکه زمانی به خوشبختی خواهیم رسید که ملازم حق و حقیقت شویم. کسی که در راه صلاح و درستی، تلاش کند، سعادتمند است و کسی که در لذت‌ها و خوشی‌های باطل، گوهر وجود خود را رها کند، بدبخت و شقاوتمند.

حضرت علی(ع) می‌فرمایند: «خوشبخت و کامیاب نخواهد شد کسی که حدود الهی را برپا نداشت. شقاوت‌پیشگی فراهم نمی‌شود مگر با بی‌اهمیتی به خداوند. با طاعت پروردگار است که فرد به سعادت دست می‌یابد و با معصیت او به شقاوت.» در جایی دیگر نیز امیرالمومنین(ع) در مورد پاک‌بودن نیت و ناب‌بودن انگیزه برای پروردگار می‌فرماید: «سفیدبخت و شادکام، انسانی است که بدون توجه به گفتار اطرافیان، کارهای خود را برای رضای خدا انجام دهد تا ذخیره‌ای جاودان از لحظات زودگذر خود فراهم کند.» چنین انسانی هیچ‌گاه به آنچه فناپذیر و پوچ است، توجه نمی‌کند. چنین شخصی ارزش خود را می‌داند و زندگی خود را با زر و زیور معاوضه نمی‌کند. امام سجاد (ع) تمام سعادت و شادکامی را در همین توکل می‌داند و می‌فرماید: «من همه خوشبختی را در قطع طمع و دوری از آنچه مردم از آن برخوردارند، می‌دانم و تمام شادکامی را در حفظ صیانت نفس از هوا و هوس‌ها.» سومین عامل خوشبختی از دیدگاه آموزه‌های دینی، اخلاق نیکو، زبان ذاکر و قلب خاشع است.

درحقیقت میوه و ثمره آگاهی، تعهد و توکل، اخلاق نیک، زبانی شکرگزار و قلب خاشع است، زیرا تمام اعمال صالح، مانند عسل شیرینی است که اگر با تلخی اخلاق و زهر سخن و غرور قلب در هم آمیخته شود، مانند این است که سرکه‌ای بدبو در ظرف عسل، واژگون شود. رمز دستیابی به قله رفیع خوشبختی، این است که انسان در عرصه زندگی و مدار حق و بندگی، اخلاق شایسته‌ای پیدا کند و به دور از افراط و تفریط و شکستن حریم دین، گشاده‌رو و خوش‌برخورد باشد و با اخلاقی ملایم، سخنانی زیبا و مودبانه به زبان بیاورد. متاسفانه عده‌ای خودسازی را با تحمیل سلیقه‌های شخصی و به نام دین، مسلمانی را در بی‌حالی، بی‌نشاطی و بداخلاقی و سکوت بیجا می‌دانند. در حالی که پیامبر اکرم(ص) فرمودند: «کسی که اخلاق نیکو، زبان ذاکر و قلبی خاشع داشته باشد، خوشبختی دنیا و آخرت از آن اوست.»

شخصی از پیامبر اکرم(ص) روشی درخواست کرد تا با عمل به آن، محبت خدا، محبت خلق خدا و طولانی‌شدن عمر و محشور شدن با پیامبر که دستاوردی جز خوشبختی دنیا و آخرت ندارد، به دست بیاورد. حضرت فرمودند: «اگر محبت خداوند را می‌خواهی پرهیزگار و متقی باش، اگر در پی علاقه مردم هستی به آنها نیکی کن و از آنچه در دستشان می‌بینی روی برگردان و چنانچه افزایش دارایی خود را طلب می‌کنی آنها را پاک از حقوق الهی و مردم کن.» پس بیایید با هم عبارت‌های مثبت را جایگزین باورهای بسته و منفی و محدودکننده خود کنیم. چرا که با این کار، گام بلندی به سوی موفقیت برداشته‌ و درحقیقت به سوی خوشبختی، پنجره‌ای بزرگ گشوده‌ایم: «من هرچه احساس گناه، ترس، خشم، غضب، نفرت و انزجار است، از خود دور می‌کنم.»

«من از موفقیت لبریزم، من خودم را موفق می‌دانم.»

«من تمام موانعی را که بر سر راه خوشبختی‌ام وجود دارد، برمی‌دارم.»

«من همه را می‌بخشم.»

«من از توفیق و خوبی و نیکی و توکل آکنده‌ام.»

«من خدا را به روشنی ستارگان، در دل زیبای شبانه آسمان احساس می‌کنم.»

«من با خدا هستم و خدا هم با من است پس موفقم و خوشبخت.»

«من کنترل زبانم را به دست خواهم گرفت، چراکه کلام نیروی خارق‌العاده‌ای دارد.»

«من تمام سختی‌ها، دردها و امتحانات الهی را با آغوش باز خواهم پذیرفت، زیرا داروهایی هستند که خداوند برای من تجویز کرده است.»

«من کلماتی مانند ناامیدی، غیرممکن و شکست را برای همیشه در گورستان دفن خواهم کرد.»

فرشته تختی

کارشناس و پژوهشگر حوزه