یکشنبه, ۱۶ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 5 May, 2024
مجله ویستا

جوانان در انتظار «سربازی تخصصی »


جوانان در انتظار «سربازی تخصصی »

سربازی از زمان رضاشاه تاکنون بارها دچار تغییر و تحول شده است گرچه به قول پدران و پدربزرگان ما سربازی های این دوره در قیاس با زمان آنان سربازی نیست اما هم اکنون اغلب سربازان بویژه سربازان تحصیلکرده از نوع خدمت خود ناراضی اند

به‌ راست‌ راست‌، به‌ چپ‌ چپ‌، خبر دار. همه‌ مردان‌ ایرانی‌ کم‌ و بیش‌ طی‌ یک‌ دوره‌ در طول‌ زندگی‌ خود این‌ کلمات‌ را شنیده‌اند. خدمت‌ سربازی‌ از زمان‌ رضاشاه‌ تاکنون‌ بارها دچار تغییر و تحول‌ شده‌ است‌. گرچه‌ به‌ قول‌ پدران‌ و پدربزرگان‌ ما سربازی‌های‌ این‌ دوره‌ در قیاس‌ با زمان‌ آنان‌ سربازی‌ نیست‌! اما هم‌ اکنون‌ اغلب‌ سربازان‌ بویژه‌ سربازان‌ تحصیلکرده‌ از نوع‌ خدمت‌ خود ناراضی‌اند! اکنون‌ افسران‌ یا همان‌ سربازان‌ تحصیلکرده‌ نمی‌گویند دوران‌ خدمت‌ ما سخت‌ و دشوار است‌ بلکه‌ آنان‌ از کارهای‌ غیرتخصصی‌ که‌ در طول‌ خدمت‌ به‌ ناچار انجام‌ می‌دهند، ناراضی‌ هستند.

بحث‌ «سربازی‌ تخصصی‌» چند سالی‌ است‌ که‌ از سوی‌ مسئولان‌ مطرح‌ شده‌ ولی‌ تاکنون‌ چندان‌ به‌ این‌ موضوع‌ توجه‌ نشده‌ است‌. اگر نگاهی‌ به‌ فعالیت‌ سربازان‌ لیسانسه‌ و حتی‌ بالاتر در پادگان‌های‌ نظامی‌ بیندازیم‌ متوجه‌ خواهیم‌ شد که‌ تقریبا کلیه‌ آنان‌ به‌ دور از رشته‌ تخصصی‌ خود و در کارهایی‌ که‌ بسیار عادی‌ است‌ به‌ کار گرفته‌ می‌شوند. این‌ در حالی‌ است‌ که‌ هم‌اکنون‌ بسیاری‌ از لیسانس‌ وظیفه‌های‌ ما در برخی‌ نیروها نگهبان‌ هستند.

یک‌ جامعه‌شناس‌ در این‌ باره‌ می‌گوید: نفس‌ رفتن‌ به‌ خدمت‌ سربازی‌ را نمی‌توان‌ انکار کرد. در واقع‌ بسیار افرادی‌ هستند که‌ با رفتن‌ به‌ خدمت‌ از سستی‌ و تن‌پروری‌ بیرون‌ می‌ آیند. در واقع‌ ما در جامعه‌ ایرانی‌ با دو تیپ‌ جوان‌ مواجهیم‌. اول‌، جوانانی‌ خود ساخته‌ و با انگیزه‌ و دوم‌، آنانی‌ که‌ همواره‌ به‌ دور از غوغای‌ جامعه‌ بزرگ‌ شده‌اند و همواره‌ متکی‌ به‌ دیگران‌ هستند. از این‌ رو رفتن‌ به‌ خدمت‌ سربازی‌ برای‌ چنین‌ افرادی‌ بسیار مثبت‌ و تاثیرگذار است‌.

دکتر صالح‌نیا ادامه‌ می‌دهد: من‌ اصولا با حذف‌ خدمت‌ سربازی‌ در زندگی‌ پسران‌ مخالف‌ نیستم‌ اما خدمت‌ سربازی‌ در شرایط‌ کنونی‌ و با ویژگی‌هایی‌ که‌ جوانان‌ تعریف‌ می‌کنند و ما نیز بررسی‌ کرده‌ایم‌ دارای‌ اشکال‌ است‌. بویژه‌ در مورد افراد تحصیلکرده‌، که‌ بعد از اتمام‌ تحصیلات‌ دانشگاهی‌ به‌ سربازی‌ می‌روند نواقص فراوان‌ است‌. بسیاری‌ از آنان‌ با مراجعه‌ به‌ من‌ و همکاران‌ روانشناس‌ اظهار کرده‌اند که‌ دچار بی‌انگیزگی‌ و سستی‌ در انجام‌ کارهای‌ علمی‌ و حتی‌ روزانه‌ هستند. با بررسی‌هایی‌ که‌ انجام‌ دادیم‌ مشخص شد آنان‌ به‌ واسطه‌ دوری‌ از محیط‌ علمی‌ گذشته‌ و انجام‌ کارهایی‌ که‌ به‌ دور از شان‌ آنان‌ بوده‌، دچار نوعی‌ افسردگی‌ شده‌اند.

او می‌ افزاید: این‌ مقوله‌ در مورد پسرانی‌ که‌ به‌ دانشگاه‌ نرفته‌اند یا همان‌ سربازان‌ عادی‌، به‌ مراتب‌ کمتر است‌. گرچه‌ مواردی‌ هم‌ بوده‌ که‌ آنان‌ به‌ واسطه‌ مشکلات‌ خانوادگی‌، دوری‌ از خانواده‌ و همچنین‌ سن‌ کم‌، تحمل‌ خدمت‌ سربازی‌ را نداشته‌ و از پادگان‌ فرار کرده‌ بودند.

صالح‌نیا تاکید دارد که‌ مشکل‌ در خدمت‌ سربازی‌ کنونی‌ نوعی‌ سردرگمی‌ است‌ که‌ گریبانگیر سربازان‌ می‌شود.

او ادامه‌ می‌دهد: در زمان‌های‌ گذشته‌ از خدمت‌ به‌ عنوان‌ «اجباری‌» یاد می‌شد. با بررسی‌ این‌ واژه‌ متوجه‌ خواهیم‌ شد که‌ سربازی‌ در طول‌ زمان‌های‌ گذشته‌ بسیار مشقت‌ بار بوده‌ است‌. طوری‌ که‌ ماموران‌ امنیتی‌، در شهرها و روستاها جوانانی‌ که‌ سن‌شان‌ به‌ ۱۸ سال‌ رسیده‌ بود را باز در بر سربازی‌ می‌بردند، اما اکنون‌ این‌ جوانان‌ هستند که‌ با پای‌ خود به‌ سربازی‌ می‌روند. البته‌ با این‌ وجود باید دید که‌ چرا جوانانی‌ که‌ تمایلی‌ به‌ رفتی‌ خدمت‌ ندارند، با پای‌ خود به‌ خدمت‌ دو ساله‌ می‌روند.

او تصریح‌ می‌کند: این‌ مقوله‌ را نیز ما بررسی‌ کردیم‌. باید گفت‌ که‌ عوامل‌ متعددی‌ در این‌ زمینه‌ دخیل‌ است‌. گرچه‌ در این‌ زمینه‌ در ایران‌ تحقیقات‌ و بررسی‌های‌ جامعی‌ صورت‌ نگرفته‌ اما ما باتوجه‌ به‌ جامعه‌ آماری‌ می‌توانیم‌ بگوییم‌ جوانانی‌ که‌ دارای‌ کسب‌ و کار مشخصی‌ هستند و هنوز خدمت‌ نرفته‌اند انگیزه‌یی‌ برای‌ رفتن‌ به‌ سربازی‌ ندارند. در واقع‌ بخش‌ کثیری‌ از این‌گونه‌ افراد رفتن‌ به‌ سربازی‌ را زیان‌ مادی‌ به‌ خود می‌دانند، اما طیف‌ دوم‌ که‌ بخش‌ عمده‌یی‌ از جوانان‌ جامعه‌ ما را در برمی‌گیرد، کسانی‌ هستند که‌ تکلیف‌ خود را نمی‌دانند. در واقع‌ آنان‌ رفتن‌ به‌ سربازی‌ را تنها راه‌ بیکار نشدن‌ می‌دانند. آنان‌ چنین‌ تصور می‌کنند که‌ بهتر است‌ اول‌ به‌ خدمت‌ بروند و بعد بیابند و ببینند چکار می‌توانند انجام‌ دهند. این‌ نوع‌ طرز تفکر در واقع‌ نوعی‌ بلای‌ خانمان‌سوز برای‌ نسل‌ جوانان‌ ایرانی‌ است‌. چون‌ مطمئناً آنان‌ بعد از خدمت‌ هم‌ دچار همین‌ وضع‌ می‌شوند.

صالخ‌ یا در مورد اینکه‌ اگر سربازی‌ در کار تخصصی‌ خود به‌ کار گرفته‌ شدند چه‌ تاثیری‌ می‌تواند بر روی‌ آنان‌ داشته‌ باشد می‌گوید: به‌ نکته‌ بسیار مهمی‌ اشاره‌ کردید! بطور حتم‌ سرباز اگر در کار مورد علاقه‌ خود به‌ کار گرفته‌ شود می‌تواند در طول‌ خدمت‌ شایستگی‌های‌ خود را بروز دهد. او در کار خود مستجرتر می‌شود و با اتمام‌ خدمت‌ می‌تواند نگاهی‌ آموزشی‌ به‌ این‌ دوران‌ داشته‌ باشد. در واقع‌ سربازی‌ تخصصی‌ برای‌ سربازان‌ نوعی‌ کارآموزی‌ و کسب‌ مهارت‌ است‌ که‌ جوان‌ در طول‌ دو سال‌ به‌ کسب‌ تجربه‌ و مهارت‌ آموزی‌ نایل‌ می‌شود. او می‌تواند با اتمام‌ این‌ دوره‌ راحت‌تر در بازار کار جذب‌ شود. همچنین‌ اگر چنین‌ امری‌ تحقق‌ یابد بیماری‌های‌ همچون‌ افسردگی‌ را در بین‌ سربازان‌ کمتر خواهیم‌ دید.

او در پایان‌ ابراز امیدواری‌ می‌کند که‌ مسئولان‌ ذی‌ربط‌ هرچه‌ سریع‌تر با ایجاد شرایط‌ کاری‌ مناسب‌ با توجه‌ به‌ علایق‌ و رشته‌های‌ تخصصی‌ سربازان‌ بتوانند محیط‌ سربازی‌ را از حالت‌ انفعال‌ به‌ یک‌ محیط‌ پویا و جذاب‌ تبدیل‌ کنند. گرچه‌ تحقق‌ این‌ مهم‌ اکنون‌ به‌ نظر نمی‌رسد. شاید امکانات‌ محدود و تعداد سربازان‌ بی‌شمار رشته‌های‌ مختلف‌، چنین‌ شرایطی‌ را تاکنون‌ محقق‌ ساخته‌ است‌، اما بسیاری‌ از کارشناسان‌ و حتی‌ جوانان‌ امیدوارند، سربازی‌ تخصصی‌ در آینده‌یی‌ نزدیک‌ تحقق‌ یابد. تا شاید سربازی‌ درآینده‌ برای‌ جوانان‌ ایرانی‌ گوارا باشد.