نسل های متفاوت

جوانان این دوره چه تصوری از دنیای اطراف خویش دارند حتماً شما نیز تاكنون مخاطب این پرسش قرار گرفته اید اگر در بحث های روزمره اطراف خود دقیق شویم, به اشكال گوناگون این پرسش را خواهیم شنید اگر به شكل مستقیم در این بحث ها شركت نداشته اید نمی توانید انكار كنید كه به شكلی غیرمستقیم در معرض چنین مباحثی قرار نگرفته اید

جوانان این دوره چه تصوری از دنیای اطراف خویش دارند؟ حتماً شما نیز تاكنون مخاطب این پرسش قرار گرفته اید. اگر در بحث های روزمره اطراف خود دقیق شویم، به اشكال گوناگون این پرسش را خواهیم شنید. اگر به شكل مستقیم در این بحث ها شركت نداشته اید نمی توانید انكار كنید كه به شكلی غیرمستقیم در معرض چنین مباحثی قرار نگرفته اید. به عنوان مثال در یك مهمانی خانوادگی بحث به وضعیت جوانان كشیده شده و سخنگویان مجلس در كنكاش خویش برای رسیدن به دركی از این نسل به سراغ آنها رفته اند. اگر به خاطر بیاورید این اتفاق در اماكن دیگر نیز رخ داده و می دهد. به عنوان مثال در گپ و گفت های روزمره كارشناسان خیابانی در تاكسی و اتوبوس محال است كه جوانان به نوعی مورد نوازش قرار نگیرند. در بسیاری از این گفته ها اظهار حیرت از وضعیت جوانان به انتقاد از وضعیت آنها كشیده می شود. در بسیاری از این انتقادها جوانان بی خیال، لاابالی، عجیب و غریب، بی توجه به والدین و در حالتی خوشبینانه دیگرگونه لقب می گیرند و از آنها به عنوان موجوداتی سركش و غیرقابل تحمل یاد می شود. چه رابطه ای میان این تعاریف و واقعیتی به نام نسل جوان امروز وجود دارد؟ برای رسیدن به پاسخی مناسب ما نیازمند مطالعه در وضعیت نسل های مختلف در یك جامعه هستیم. در این مطالعه ناچار از تعریف نسل به عنوان مبنای كلیدی حوزه تحت بررسی هستیم. جامعه شناسان و نظریه پردازان مطالعات فرهنگی در این تعاریف برای دقیق تر نشان دادن گفته های خویش برای شكل گیری هر نسل تازه فاصله ای ۱۰ ساله را در نظر می گیرند. در این دیدگاه هر ده سال یك بار با تعریفی تازه از فرهنگ، ارزش ها، علایق هنری، دیدگاه های سیاسی و قهرمانی های اجتماعی مواجه می شویم. مجموعه این حوزه ها در دیدگاه یك نسل «ذهنیت نسلی» آن را به وجود می آورد. این پدیده های متفاوت در ذهنیت هر نسل «ابژه های نسلی» نامیده می شود. (ر.ك به بالس، كریستوفر- ارغنون شماره ۱۹) ابژه نسلی در این تعریف عبارت است از شخص، مكان، شیء یا رویدادی كه از نظر فرد مبین نسل او است كه به یادآوردنش احساسی از نسل خود او را در ذهنش زنده می كند. در نتیجه از این زاویه كسانی چون «كریستوفر بالس»، روانكاو معاصر انگلیسی به تاكید می گویند: «هر نسل واجد ذهنیت نسلی خاص خویش است. این ذهنیت براساس برداشت ها و خاطرات ما از هر دهه زندگی مان شكل می گیرد.» (همان، ص ۶) تحت تاثیر «ابژه های نسلی» هر نسل بینشی خاص در مورد واقعیت اجتماعی پیدا می كند. در نتیجه با گرایش هر نسل به سمت یك ابژه خاص به عنوان مثال با گرایش جوان به یك چهره هنری خاص یا یك دیدگاه تازه در زندگی و انتخاب این دیدگاه یا آن چهره برتر به عنوان چهره یا دیدگاه مورد علاقه اش ما شاهد شكل گیری عمل ویرانگرانه یك نسل در ابعادی كوچك هستیم. در این عمل ویرانگرانه نسلی تازه به ابژه هایی متفاوت با والدین خویش رجوع می كند. نمایش این زیرورو شدن در زندگی روزمره اتفاق می افتد. حوزه های شكل گیری و نمایش این اتفاق در عرصه زندگی روزمره از مكان هایی چون اتاق شخصی تا خیابان در نوسان است.در اتاق شخصی ما با جوانانی روبه رو هستیم كه اولین تغییرات مورد علاقه خویش را در دكوراسیون اتاق شخصی شان به نمایش می گذارند. این اتفاقات از ۱۵ سالگی آغاز می شود. تزئین اتاق، مد لباس، موسیقی مورد علاقه، كلمات یا تعابیری كه در زبان ابداع می شود در كنار قهرمانان اجتماعی در مجموع ابژه های مورد علاقه این نسل را به وجود می آورند. از خلال توجه به این ابژه ها، جوانان به جایگاه نسلی خویش پی می برند. گرایش به سمت این موضوعات از آن رو كه با موضوعات مورد علاقه نسل های پیشین متفاوت ارزیابی می شود تحلیل های گوناگونی در پی می آورد. وقتی ما به عنوان افرادی از یك نسل دیگر در مورد نسل امروز جوان صحبت می كنیم و از زاویه دید خود به تحلیل شخصیت آنها می پردازیم با ذهنیت نسلی خویش به تحلیل ذهنیت نسلی آنها پرداخته ایم. مخالفت با رویكرد امروزین جوانان از آن رو برجسته می شود كه ابژه های نسلی مورد علاقه آنها با ابژه های نسلی ما متفاوت و مغایر ارزیابی می شود. «بالس» در تحلیل این تفاوت است كه می گوید: «شكل گیری هر نسل جدید، نسل قبلی را به اضطراب دچار می كند.» (همان ص۶) رویكرد انتقادآمیز در قبال جوانان یك جامعه از زاویه ای دیگر نیز قابل تحلیل است. در این رویكرد همان ذهنیت نسلی به عنوان قلمرو ایدئولوژی مسلط در نظر گرفته می شود. ایدئولوژی از این زاویه نه به عنوان یك امر سیاسی كه بیشتر به شكل امری اجتماعی به نمایش گذاشته می شود. خانواده به عنوان نهادی كه این ایدئولوژی از طریق آن اعمال می شود به وسیله والدین به جوانان خویش فشار می آورد. امر مسلط از جوان انتظار رعایت چارچوب هایی را دارد. این چارچوب ها برداشت های نسلی یا ذهنیت های نسلی قشری از اعضای جامعه هستند، تلاش برای اعمال رفتارهای مورد علاقه چنین ذهنیتی، نادیده گرفتن ابژه های نسلی یك بخش از اعضای جامعه، تلاش برای جایگزین سازی ابژه های دیگر با آنها است. فلان خواننده به عنوان فردی بی مایه در نظر گرفته می شود. از فلان مد لباس و فلان تكه كلام انتقاد می شود. از جوان می خواهیم كه از «شیفتگی» نسبت به فلان قهرمان ورزش چشم بپوشد، آیا این رویكرد قادر به اعمال تغییرات مورد علاقه خویش خواهد شد؟ «كریستوفر بالس» این عقیده را رد می كند. او بر رویكرد تعامل بین نسلی تاكید می كند و می گوید: «در تعامل بین نسل ها مبنی بر پذیرش ابژه های فرهنگی آنها و ابژه های فرهنگی نسل موجود، دیالكتیك بین نسلی شكل می گیرد.» در این دیالكتیك ابژه هایی ماندگار خواهند بود كه در میان ابژه های نسل های دیگر جای بگیرند. به عنوان مثال خواننده ای چون شجریان به عنوان یك ابژه نسلی پیشین در میان ابژه های نسل امروز نیز جای خود را پیدا می كند. اینكه اینچنین ابژه ای تا چه اندازه در میان نسل های آینده دوام خواهد آورد، بستگی به نحوه تعامل نسل های آینده با نسل های گذشته دارد.

داوود پنهانی