راه تشخیص مرض حسادت

حسادت یکی از انواع پیشرفته بی فکری و کج فهمی است بعضی به طور کلی خود را در چنگال آن رها کرده و طعمه هر روزه اش شده اند و او روز و شب از گوشت تنشان می خورد و رحمی هم نمی کند

حسادت یکی از انواع پیشرفته بی فکری و کج فهمی است. بعضی به طور کلی خود را در چنگال آن رها کرده و طعمه هر روزه اش شده اند و او روز و شب از گوشت تنشان می‌خورد و رحمی هم نمی کند. حسود لحظه‌ای آرامش و آسایش ندارد(۱) و بر آنچه که خداوند برای او و دیگران رقم می‌زند و مقدر می‌فرماید، خشمناک است.(۲)

حسادت، عیبی فراگیر

حسادت یک عیب فراگیر است، تا جایی که هیچ کس نباید احتمال وجود آن را در خود انکار کند و همه باید تلاش خود را برای پیدا کردن این عیب در وجود خود و نابود کردن آن بکار بگیریم. کسانی که هیچ هنر و فضیلتی را در خود سراغ ندارند، به جای برخاستن و حرکت کردن، وقتشان را صرف حرص و غصه خوردن از پیشرفت‌های دیگران کرده و با عیب جویی و ناله و نفرین، آرزو می‌کنند همه از تلاش بایستند تا بیکاری و بی ثمری خودشان معلوم نشود.

حسادت، مرضی پنهان

یکی از عیوبی که استعداد پنهان ماندن در لایه‌های ناپیدای روح انسان را دارد و اتفاقاً بسیار خطرناک هم هست، حسادت است. حسادت آن قدر زشت است که همه سعی در انکار کردن آن دارند و به همین دلیل پنهان می‌ماند. امان از وقتی که انسان حسادت پنهانی نسبت به کسی داشته باشد. حسادت پنهان آثار پیش بینی نشده‌ای خواهد داشت. مثلاً حسادت موجب کینه و تلقی بد از طرف مقابل می‌شود و این برداشت منفی، عواقب نامطلوب دیگری را به دنبال می‌آورد. حسادتی که در دل «زبیر» نسبت به امیرالمومنین(علیه السلام) در زمان رسول خدا(صلی الله علیه و آله) ایجاد شد و پنهان ماند تا آنکه در عزم بر جنگ جمل تجلی پیدا کرد، نمونه عجیبی از یک عیب پنهان مهلک است که موجب هلاکت صاحبش شد. بعضی وقتها حسادت، خود را به صورت‌های دیگری که اصلاً زشت هم نیستند نشان می‌دهد. مثل نصیحت‌های دلسوزانه. نمی‌شود اصل نصیحت و حسن و ضرورتش را نادیده گرفت و انکار کرد، ولی باید به ریشه و انگیزه آن توجه کنیم. مبادا از سر حسادت کسی را نصیحت کنیم.

راه تشخیص مرض حسادت

اگر گمان کردید که از این خصلت سوزاننده ایمن هستید، کافی است در موقعیت‌های امتحان قرار بگیرید، آن وقت خود را ارزیابی کنید. کافی است دوست هم ردیف تان یک مرتبه به ارتقای شغلی یا معیشتی برسد، بدون این که قابلیت‌های بیشتری داشته باشد. یا کسی که دوستش دارید به دیگران هم توجه و علاقه ساده‌ای نشان بدهد.

یا در جمع دوستان و فامیل، همواره به کسی بیش از شما عنایت و محبت شود. آن وقت ببینید در هر کدام از این موارد چه فکرهایی با خود می‌کنید و دچار چه احساس هایی می‌شوید؛ زیرا امام علی(علیه السّلام) فرمود: حسود، از بدیها خوشحال می‌شود و از شادمانی‌ها غمگین می‌گردد.(۳) و در جایی دیگر بیان فرمودند: حسود، زایل شدن نعمت از کسی که به او حسادت می‌ورزد را، نعمتی برای خود می‌پندارد.(۴) وقتی که مورد مرحمت مردم قرار گرفته ایم، فکر می‌کنیم: «چیز مهمی نیست. حالا ظرف غذایی کسی به دست ما داده، نمی‌داد هم از گرسنگی نمی‌مردیم. مردم یک روز تحویلت می‌گیرند و فردا که خواسته‌ای داشته باشند و انجام نشد برایت تلافی می‌کنند.» اما وقتی زل می‌زنیم به کسی که خیر موقتی به او رسیده، دچار این توهم می‌شویم که مگر او چه‌کار کرده که ما نکرده‌ایم؟ چرا بعضی‌ها این قدر شانس دارند؟ اگر او نبود ما خیلی مورد توجه بودیم و ... هزار وسوسه دیگری که شیطان می‌کند، سوهان روح می‌شود، رابطه‌ها را کمرنگ می‌کند و ایمان را به باد می‌دهد. هر کس احساس می‌کند ایمانش ضعیف است و بی دلیل میزان معنویتش پایین است، یکی از کارهایی که باید انجام دهد این است که به قلب خود مراجعه کند و آن را از حیث وجود یا عدم وجود حسادت دقیقاً بررسی نماید.

حسادت همچون خوره، ایمان را نابود می‌کند. پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و آله) فرمود: از حسادت بر حذر باشید که حسادت نیکی‌ها و ثواب‌ها را می‌خورد، همان گونه که آتش، چوب را می‌خورد.(۵) اگر روح وسعت پیدا کند، اگر انسان احساس ارزشمندی پیدا کند، آن وقت از لطف و فیض مدام خدا خود را بهره مند می‌بیند و هر کم و زیاد دنیا برایش بهانه‌ای می‌شود تا با فهم نیاز مداومش به تکیه گاهی محکم، رزق و عیش و عزت و همه چیز را از صاحب کل کمالات بخواهد. هر که خود را فرزند ثروتمندترین و بخشنده ترین وجود عالم ببیند، آن وقت از شادی مردم شاد و از پیشرفت شان آرزوی پیشرفت‌های بیشتر و بهتر می‌کند. گویی می‌بیند که در وسعت جهان، جا برای همه هست.

فاطمه سرفرازی

پی نوشت ها:

۱. غرر الحکم، ح ۶۷۹۵. ۲. همان، ح ۶۸۳۷. ۳. همان، ح ۶۸۳۸. ۴. همان، ح ۶۸۴۰. ۵.جامع الأخبار، ص ۱۵۹.