کربن Carbon

عنصری است با علامت اختصاری C جرم اتمی ۰۱۱ و ۱۲ عدد اتمی ۶ و نقطهٔ ذوب ۲۵۵۰ درجهٔ صد بخشی، به صورت چند شکلی‌های مختلف مانند الماس با سنگینی ویژه ۵۱ و ۳، گرافیت زغال‌ و همچنین دوده …

عنصری است با علامت اختصاری C جرم اتمی ۰۱۱ و ۱۲ عدد اتمی ۶ و نقطهٔ ذوب ۲۵۵۰ درجهٔ صد بخشی، به صورت چند شکلی‌های مختلف مانند الماس با سنگینی ویژه ۵۱ و ۳، گرافیت زغال‌ و همچنین دوده یافت می‌شود. ترکیبات آن به‌صورت کربور فلزات و کربنات و انیدریدکربنیک در هوا همچنین به‌صورت ترکیبات آلی در طبیعت وجود دارند.

به علت آنکه عنصری است چهار ارزش اتم‌های آن می‌توانند به یکدیگر متصل شده ایجاد مولکول‌های بزرگ کنند. عنصر اساسی حیات است. حیوانات انرژی مورد نیاز خود را از اکسایش ترکیبات کربن (که به صورت مواد غذائی خورده می‌شوند) تأمین می‌کنند.

کمیت نسبی کربن روی زمین حدود ۱% وزن پوسته خاکی کره زمین را تشکیل می‌دهد، اما نقش شیمیائی کربن بسیار زیاد است و بدون وجود کربن زندگی پدید نمی‌آمد:

در ماده زنده ۷۰۰ میلیارد تن

در خاک‌ها ۴۰۰ میلیارد تن

در زغال‌سنگ نارس ۱۲۰۰ میلیارد تن

در زغال‌سنگ قهوه‌ای ۲۱۰۰ میلیارد تن

در زغال‌سنگ ۶۰۰ میلیارد تن

در سنگ‌های ته‌نشستی ۴،۵۷۶،۰۰۰ میلیارد تن

در جو زمین ۲۲۰۰ میلیارد تن

در آب اقیانوس‌ها ۱۸۴،۰۰۰ میلیارد تن

اگر کربن نباشد هیچ سبزه‌ای، درختی و جانداری بر زمین پدید نمی‌آمد، مرمرها و سنگ‌های آهکی، زغال‌سنگ و نفت وجود نداشت علاوه بر این گاز کربن جو در جذب انرژی تابش خورشید شرکت می‌جوید.

از نخستین مراحل وجودی این عنصر که می‌تواند در دسترس بررسی قرار گیرد ماگما می‌باشد، خواه به‌صورت ورقه‌های نازک یا گلوله‌های گرافیت، خواه به‌شکل بلورهای الماس که در سنگ‌های حاصل از سرد شدن توده‌های مذاب در دل زمین یا در رگه‌ها جا گرفته باشد، اما بیشتر این عنصر هنگام سرد شدن توده‌ها، به‌شکل هیدروکربورها یا کربورهای فرار جدا می‌شود، بسوی رویهٔ زمین از راه شکاف‌ها بالا می‌آید و بسترهای گرافیت را تشکیل می‌دهد. در جزیره سیلان، یا بیشتر با اکسیژن ترکیب گشته و در سطح زمین به شکل گاز کربن متصاعد می‌گردد.

مواردی وجود دارد که جریان‌های زیرزمینی اسید کربن به‌قدری شدید است و با چنان فشاری بیرون می‌ریزند که در پیرامون محل خروج آنها مه و برف کربنی تشکیل می‌گردد که در صنعت برای خنک کردن بکار می‌رود.

مقادیر فراونی گاز کربن از آتشفشان‌های فعال بالا می‌آید این همان اسید کربن است که عمدهٔ گازهای متصاعد از دهانهٔ آتشفشان‌ها را تشکیل می‌دهد.

در رویهٔ زمین، اسید کربن عمل ویرانه‌سازی خود را با خاصیت عامل قوی دگرگونی شیمیائی که دارد به‌عهده می‌گیرد،

اسید کربن در رویه زمین و اسید سیلیس نیز در ژرفاهای زیر زمینی دارای چنین موقعیتی است. اسید کربن سنگ‌های آذرین را از هم می‌پاشد و فلزهای آنها را بیرون می‌ریزد، با کلسیم و منیزیم ترکیب می‌شود و به‌شکل آهک‌ها و دولومیت‌ها در می‌آید. نمک‌های آنهم به فراوانی در آب‌ها گرد می‌آید که برخی موجودهای زنده آنها را برای ساختن صدف‌های خود و مرجان‌ها برای بنای ساختمان‌های محکم خود بکار می‌برند.

اهمیت این دگرگونی‌های کند و آرام کربن را در رویهٔ زمین که در آب و هوا تأثیر کرده و تکامل سراسر جهان جانداران را موجب می‌گردند بسیار فراوان است.