چگونگی سهل شدن امور

در زندگی, بسیاری از امور در نهایت سختی انجام می گیرد, آنچه مهم است برخورد انسان نسبت به کیفیت انجام امور است

در زندگی، بسیاری از امور در نهایت سختی انجام می‌گیرد، آنچه مهم است برخورد انسان نسبت به کیفیت انجام امور است. گاها یک کار برای شخصی در نهایت مشقّت و سختی انجام می‌گیرد و برای شخصی دیگر در کمال آرامش به پایان می‌رسد و این احساس تند را به همراه ندارد و علت این مغایرت اتّخاذ مدارا در انجام امور است.

مدارا عاملی است که کارها را آسان می‌کند؛ امام علی (علیه السلام) می‌فرماید: «الرِّفْقُ‏ یُیَسِّرُ الصِّعَابَ وَ یُسَهِّلُ شَدِیدَ الْأَسْبَابِ.» ؛ رفق سختی‌ها را آسان و اسباب و عوامل دوردست را تسهیل می‌کند. (شرح آقا جمال خوانساری، ج ۷، ص ۱۴۴؛ تمیمی آمدی، غررالحکم و دررالکلم،ص ۲۴۴.) مصائب و مشکلاتی که در زندگی برای انسان پدید می‌آید، بیش از اینکه به واقعیّت بیرونی یک متغیّر مربوط باشد به نوع نگاه و نظام فکری انسان نسبت به آن مشکلات مربوط است، ممکن است انسان‌ها در یک موقعیّت خاص قرار بگیرند در حالی که یکی به شدّت از آن شرایط احساس رضایتمندی و آرامش و دیگری به شدّت احساس غم و تنفر داشته باشد.

باید گفت این احساس انسان و اتخاذ نوع تفکر اوست که در سختی و آسانی امور زندگی خود نقش اساسی دارد. از دیدگاه امام علی علیه السلام شخصی که مدارا را در امورش پیشه افکار و اعمالش قرار می‌دهد شخصی موفق، با روزی فراوان است که زندگی مسالمت‌آمیزی نیز دارد.پیامبر اسلام(صلی الله علیه و آله و سلم) فرموده اند: «ثلاث من لم یکن فیه لم یتم له عمل: ورع یحجزه عن معاصی الله و خلق یداری به الناس و حلم یرد به جهل الجاهل؛سه خصلت است که اگر کسی از آن برخوردار نباشد کارش سامان نمی‌یابد:

۱-تقوایی که آدمی‌را از گناه باز دارد؛

۲- اخلاقی که به کمک آن با مردم بسازد و مدارا کند؛

۳-حلمی‌که نادانی جاهل با آن پاسخ داده شود.

برخی از دانشمندان می‌گویند : نرمش و مدارا برای زندگی انسان ضروری است و انسان در زندگی روزمره باید با کسانی که با آنان سر و کار دارد به مدارا رفتار نماید و در حقیقت رفق و مدارا در هرگونه رابطه و تعامل انسانی چه روابط خانوادگی و چه روابط مناسبات اجتماعی ، مهمترین قاعده در تنظیم درست روابط و تعامل و راه جلب دوستی مردم است و اگر کسی با مردم تند خویی کند زندگی بر خود او تنگ می‌شود و صفای زندگی از بین می‌رود .امام باقر (علیه السلام) می‌فرماید در مناجات میان خدا و حضرت موسی در تورات آمده است: «عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ علیه السلام قَالَ: فِی التَّوْرَاةِ مَکْتُوبٌ فِیمَا نَاجَی اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بِهِ مُوسَی بْنَ عِمْرَانَ علیه السلام: "یَا مُوسَی، اکْتُمْ مَکْتُومَ سِرِّی فِی سَرِیرَتِکَ، وَ أَظْهِرْ فِی عَلَانِیَتِکَ الْمُدَارَاةَ عَنِّی لِعَدُوِّی وَ عَدُوِّکَ مِنْ‏ خَلْقِی‏"»( وسائل الشیعة، ج ۱۲، ص ۲۰۰؛) ای موسی سرّی را در وجود خود حفظ کن و در ظاهر با دشمنان من و دشمنان خودت از میان مردم مدارا کن.آری، هیچ چیز مانند رفق و مدارا و ملایمت، دل مردمان را نرم نمی‌کند و باعث تسهیل امور و روزگار بر انسان نمی‌شود. خدای متعال درباره فرستاده گرامی‌اش، حضرت ختمی‌مرتبت، می‌فرماید:«فَبِمَا رَحْمَةٍ مِنَ اللَّهِ لِنْتَ لَهُمْ وَ لَوْ کُنْتَ فَظّاً غَلِیظَ الْقَلْبِ لاَنْفَضُّوا مِنْ حَوْلِکَ فَاعْفُ عَنْهُمْ وَ اسْتَغْفِرْ لَهُمْ وَ شَاوِرْهُمْ فِی الْأَمْرِ.» آل عمران /۱۵۹.به موجب لطف و رحمت الهی، بر ایشان نرم دل شدی که اگر تندخو و سخت‌دل بودی از پیرامونت پراکنده می‌گشتند.

پس از آنان درگذر و برایشان آمرزش بخواه و در کار با آنان مشورت کن.مشخص است که حتی رهبران و زمامداران و کارگزاران جز با دوری از درشتی و خشونت، و جز با نرمی‌و ملایمت نمی‌توانند مدیریت مردمی‌و درست داشته باشند و فاصله‌های میان خود و مردمان را بردارند و زمینه لازم برای اصلاحات را فراهم کنند و هدایت جامعه به سوی تعالی را سامان دهند. شأن مدیریت، مدارا و ملایمت است. بی‌گمان آن که بی‌بهره از مهر و مدارا و رقت است، بی‌بهره از انسانیت و خیر و برکت است و نمی‌تواند راهی به دل مردمان بیابد و آنان را با همدلی و نشاط اداره نماید و زندگی با مشقت و سختی دارد.

فاطمه زین الدینی