جایزه ای برای نویسنده

در حالی که دومین «جایزه ادبی ایران» ده نامزد دریافت جایزه اش را در دو بخش شعر و داستان منتشر کرد, ما هم تصمیم گرفتیم برویم سراغ معرفی جوایز ادبی در ایران

در حالی که دومین «جایزه ادبی ایران» ده نامزد دریافت جایزه‌اش را در دو بخش شعر و داستان منتشر کرد، ما هم تصمیم گرفتیم برویم سراغ معرفی جوایز ادبی در ایران. از نکات جالب درباره جوایز ادبی کشور ما این است که کلا به جز دو سه استثناء، همگی دولتی است و معمولا بعد از برگزاری یکی دو دوره به فراموشی سپرده ‌شود. البته برگزاری جوایز ادبی در ایران با مشکلات مالی زیادی هم مواجه است.

● تمامی این جوایز تقریبا اهداف مشترکی دارند

▪ تقدیر و اطلاع‌رسانی درباره کتاب‌های منتشر شده

▪ ترویج و در دسترس قرار دادن کتاب‌ها برای مخاطبان

▪ تقویت و اقتدار حوزه نشر

▪ کم کردن فاصله پدیدآورنده اثر با مخاطب

▪ تشویق و تقدیر پدیدآورندگان اثر

لازم به ذکر است که برگزارکنندگان جایزه ادبی ایران، نویسندگان و فعالان حوزه نشر هستند و به صورت مستقل کار می‌کنند و اعلام کرده‌اند که ۲۰ اثر منتخب، یعنی ۱۰ اثر در بخش شعر و ۱۰ اثر در بخش داستان نماینده نزدیک به ۵۰۰۰ اثر رسیده به دبیرخانه است.

● گام اول

سابقه فعالیت: ۴ سال

جایزه کتاب برگزیده: متغیر

جایزه ادبی «گام اول» در سال ۱۳۸۵ بنیان گذاری و اولین دوره آن مهر سال بعد برگزار شد، خان کتاب ایران برای بسط و گسترش فرهنگ کتاب و کتابخوانی و به منظور کشف استعدادهای درخشان، ایجاد بسترهای لازم و سمت و سو بخشیدن به فعالیت فرهنگی و ارتقای فرهنگ مکتوب در سطح جامعه و نیز معرفی و تشویق نوقلمان پدیدآورنده اثر در سال ۱۳۸۵ جایز گام اول را بنیان نهاد. موضوع این جایزه داوری و ارزیابی آثار پدیدآورندگانی است که برای نخستین بار در رشته های مجموعه شعر یا داستان کوتاه و بلند در دو رد سنی بزرگسال و کودک و نوجوان، دست به قلم شده و اثر خود را به چاپ رسانده‌اند.

● جلال آل‌احمد

سابقه فعالیت:‌ ۳ سال

جایزه کتاب برگزیده: ۱۱۰ سکه بهار آزادی

این جایزه به قول معروف گران‌ترین جایزه ادبی ایران است. این جایزه هر ساله، آذر ماه، مصادف با سالروز تولد جلال آل‌احمد به آثار برگزیده اهدا می‌شود. قرار بر این بوده است که به برگزیده این جایزه ۱۱۰ سکه بهار آزادی اهدا شود. منتها کلا برگزار کنندگان این جایزه اعتقادی به انتخاب نفر برگزیده ندارند و تنها از آثار برتر تقدیر می‌کنند که چیزی حدود ۲۵ سکه بهار آزادی برای صاحب اثر به همراه دارد. شورای عالی انقلاب فرهنگی آثار برتر را انتخاب می‌کند.

● پروین اعتصامی

سابقه فعالیت: ۷ سال

جایزه کتاب برگزیده: متغیر

جایز ادبی پروین اعتصامی در سال ۱۳۸۳ به همت معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، در دفتر مجامع و فعالیت‌های فرهنگی آغاز به کار کرد. مراسم نخستین دور جایز پروین پانزدهم مرداد ماه همان سال، همزمان با میلاد بانوی دو عالم حضرت فاطمه (س)، برگزار شد. در این دوره آثاری که برای نخستین بار در سال۱۳۸۱ در دو رد سنی بزرگسال و کودک و نوجوان توسط بانوان نویسنده به چاپ رسیده بود مورد ارزیابی قرارگرفت و ازمیان آن آثار از۶ اثر برگزیده در رد سنی بزرگسال و ۹ اثر برگزیده در رد سنی کودک و نوجوان تقدیر شد.

● هوشنگ گلشیری

سابقه فعالیت: ۱۰ سال جایزه کتاب برگزیده: ۱۰ میلیون ریال

جایزه هوشنگ گلشیری، جایزه‌ ادبی است که سالانه از سوی بنیاد هوشنگ گلشیری به آثار منتشر شده در زمینه ادبیات داستانی به زبان فارسی در ایران اهدا می‌شود. در هفتمین روز درگذشت هوشنگ گلشیری؛ در امامزاده طاهر اعلام شد بنیادی به نام او تأسیس خواهد شد و این بنیاد هر سال جایزه‌ای به‌نام هوشنگ گلشیری در زمینه ادبیات داستانی، به اثار فارسی و منتشر شده در ایران اهدا خواهد کرد. جایزه هوشنگ گلشیری شامل تندیس، لوح تقدیر و جایزه نقدی است که در مراسمی به برندگان اهدا می‌شود. مبلغ نقدی بهترین رمان و بهترین مجموعه داستان هر یک ۱۰ میلیون ریال و جایزه نقدی بهترین رمان اول و بهترین مجموعه داستان اول هر یک ۵ میلیون ریال است. این بنیاد در پاییز هر سال جایزه هوشنگ گلشیری را در ۴ بخش به آثار منتشر شده در سال قبل اهدا می‌کند: بهترین رمان بهترین مجموعه داستان بهترین رمان اول بهترین مجموعه داستان اول

● کتاب سال

سابقه فعالیت: ۲۸ سال

جایزه کتاب برگزیده:‌ متغیر

جایزه کتاب سال در ایران از سال ۱۳۳۲ مطرح شده است، این جایزه که نخست با عنوان جایزه سلطنتی کتاب سال آغاز شد، از سال ۱۳۳۲ با هدف تشویق خادمان دانش و فرهنگ ایران رواج یافت. ارزشیابی کتاب سال برعهده هیئتی متشکل از برخی استادان زبده کشور بود که به پیشنهاد شورای عالی دانشگاه انتخاب شده بودند. این جایزه با عنوان جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران از سال ۱۳۶۲ و با هدف ارتقای فرهنگ جامعه اسلامی؛ حفظ استقلال و هویت فرهنگی؛ و حمایت و تشویق مؤلفان، مترجمان، و مصححان کشور آغاز شده و تاکنون ادامه یافته است. وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی که عهده‌دار این انتخاب است، هر سال از طریق وسایل ارتباط جمعی از کلیه ناشران، مؤلفان، مترجمان، و مصححان کشور درخواست می‌کند تا نسخه‌ای از کتاب‌هایی را که برای نخستین بار طی سال قبل منتشر کرده‌اند، به دبیرخانه کتاب سال ارسال کنند. این کتاب‌ها در رشته‌های مختلف و در ۳ بخش تألیف، ترجمه و تصحیح مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. ارزشیابی کتاب‌ها در دو مرحله انجام می‌شود و سرانجام رأی نهایی صادر می‌شود.

● و اما بقیه جوایز ادبی

▪ جایزه نویسندگان و منتقدان مطبوعات: (جایزه منتقدان و نویسندگان مطبوعات سال ۱۳۷۹ برای حمایت از آثار فاخر داستانی تشکیل شد. هر ساله علاوه بر انتخاب مجموعه داستان و رمان از یک چهره تأثیرگذار در عرصه ادبیات داستانی ایران و یک روزنامه‌نگار فعال نیز تجلیل می‌شود.)

▪ جایزه ادبی یلدا: جایزه ادبی یلدا از نخستین جایزه‌های ادبی ایران است.انتشارات کاروان از سال ۱۳۸۱، جایزه ادبی یلدا را بنیان‌گذار کرد و تا کنون چهار دوره از این جایزه را اهدا کرده‌ است.

▪ روزی روزگاری (این جایزه تنها جایزه ادبی است که در فصل بهار اهدا می‌شود. سومین دوره جایزه روزی روزگاری اردیبهشت سال ۸۸ برگزار شد.)

▪ جایزه ادبی مهرگان (این جایزه مهرماه هر سال برگزار می‌شد)

▪ جایزه‌ ‌ادبی‌ ‌اصفهان‌ جشنواره ملی داستان‌های ایرانی

▪ جایزه ادبی صادق هدایت جایزه ادبی «واو» (رمان متفاوت)

▪ جایزه شهر کتاب داستان‌ علمی تخیلی و فانتزی

▪ جشنواره شعر فجر اهدای نشان هنری وزارت ارشاد

قلم زرین

نویسنده: اعظم عامل‌نیک