از پُز روشنفکری تا فرار از اضطراب

یکی از معضلات امروز جامعه ما, گسترش روزافزون استفاده از دخانیات, به ویژه سیگار, در میان مردم و به خصوص جوانان است, در میان دانشجویان نیز طی سالیان اخیر, مصرف سیگار و حتی کشیدن قلیان رشد داشته است

● کنکاشی درباره علل افزایش مصرف دخانیات در دانشگاه‏ها

یکی از معضلات امروز جامعه ما، گسترش روزافزون استفاده از دخانیات، به ویژه سیگار، در میان مردم و به خصوص جوانان است، در میان دانشجویان نیز طی سالیان اخیر، مصرف سیگار و حتی کشیدن قلیان رشد داشته است. به همین خاطر، این بار برای پرسش از علت مصرف سیگار و قلیان، به سراغ دانشجویان رفته، از نظرات آنها اطلاع پیدا کردیم.

قبل از ورود به بحث اصلی، بد نیست این را هم بدانید که «بر اساس گزارش سازمان بهداشت جهانی، روزانه حدود ۱۳ هزار و پانصد نفر در دنیا بر اثر بیماری‏های مرتبط با مصرف دخانیات، جان می‏بازند. محققان معتقدند که زیان کشیدن قلیان، بسیار بیشتر از استعمال سایر انواع دخانیات و حتی سیگار است.

● دیگر عادی شده!

رضا حسینی‏پور، دانشجوی رشته فیزیک، با بیان این‏که سیگار کشیدن در بسیاری از دانشگاه‏های کشور، متأسفانه به یک امر کاملاً عادی تبدیل شده است، گفت: در حالی که در تلویزیون و در فیلم‏ها و اخبار از مضرات سیگار کشیدن سخن گفته می‏شود، اما متأسفانه در فضای دانشگاه، همتی برای مقابله با سیگار وجود ندارد و حتی علناً در بوفه‏های دانشگاه‏ها هم، سیگار فروخته می‏شود؛ حال آن که از جامعه نخبه دانشگاهی، انتظار دیگری می‏رود.

وی همچنین افزود: دانشجویانی که در خوابگاه و یا فضای باز دانشگاه سیگار می‏کشند، باید توجه داشته باشند که افرادی که با آنها در یک اتاق خوابگاهی زندگی می‏کنند، از این سیگار کشیدن‏ها آسیب می‏بینند؛ حتی پزشکان معتقدند که دود سیگار، سبب چشم درد، آلرژی و ناراحتی‏های معده‏ای در اطرافیان فرد سیگاری می‏شود. علاوه بر این، استعمال سیگار توسط فرد، باعث تغییر رنگ دندان‏ها و بوی دهان او و نیز موجب آزار و اذیت دیگران می‏شود.

● شب‏بیداری با سیگار و قلیان!

احسان مولودی‏زاده، دانشجوی رشته ادبیات فارسی نیز با بیان این‏که سیگار کشیدن در جمع‏های دانشجویی و به خصوص در خوابگاه‏ها، مثل غذا خوردن و تخمه شکستن شده است، گفت: من بارها دیده‏ام که برخی از همکلاسی‏های خودمان، به ویژه در شب‏های امتحان، برای آن که بیشتر بیدار بمانند و درس بخوانند و همچنین اضطراب کمتری داشته باشند، پکی به سیگار می‏زنند و حتی دیگران راهم دعوت به سیگار کشیدن می‏کنند.

وی همچنین ادامه داد: به نظر می‏رسد که مصرف دخانیات، به ویژه سیگار در میان دانشجویان، نشانه مردانگی تلقی شده است و بعضی‏ها نیز سیگار کشیدن را پُز روشنفکری! می‏دانند و به خیال خودشان با کشیدن سیگار برگ، شبیه امثال مارکز می‏شوند. چند وقت پیش یکی از دوستان من که گاهی اوقات سیگار می‏کشد، به همین موضوع اشاره و به آن هم افتخار می‏کرد.

● دختران و مصرف دخانیات

رضا سویلی، دانشجوی مقطع کارشناسی ارشد رشته فلسفه است. او می‏گوید: خواهر من در حال حاضر، دانشجوی مقطع کارشناسی یکی از دانشگاه‏هاست. خودش تعریف می‏کرد که در درون خوابگاه، بساط قلیان کشیدن دختران دانشجو فراهم است و معمولاً در هر بلوک خوابگاهی می‏شود چند اتاق را پیدا کرد که پاتوق این گونه دانشجوهاست.

علاوه بر این، سیگار کشیدن هم در میان برخی از آنها به چشم می‏خورد. با این وجود، مسئولان خوابگاه‏ها، چندان اهمیتی به این مسئله نمی‏دهند و حتی تذکر جدی هم نمی‏دهند که این، واقعاً تأسف‏بار است. خود من اوایل فکر می‏کردم که دختران دانشجو، اصلاً دنبال این جور برنامه‏ها نیستند؛ اما با این اوصاف، باید فکری هم به حال آنها کرد!

● دخترها سیگاری‏ترند یا پسرها؟

حرف‏های این دانشجو که البته به نقل از خواهر دانشجویش بود، موجب شد تا از سر کنجکاوی چرخی در دنیای اینترنت بزنم تا در این باره آماری پیدا کنم که موفق به دیدن سایت سازمان زندان‏ها و اقدامات تأمینی و تربیتی کشور شدم. در این سایت، چنین آمده بود: «تحقیقات علمی حاکی از افزایش ۳ برابری میل به مصرف سیگار، در بین دختران دانشجو، نسبت به دانشجویان پسر می‏باشد».

● الکی قضیه را گنده نکنید

یکی از دانشجویان که نخواست نامی از او در گزارش برده شود و البته به قول خودش، گاهگاهی پکی به سیگار می‏زند، در گفت‏وگو با ما اظهار داشت: شما خبرنگارها و مطبوعاتی‏ها، بی‏خود یک مسئله را بزرگ می‏کنید! مگر سیگار کشیدن یک دانشجو، چه ایرادی دارد؟ سیگار کشیدن که اولاً حرام نیست و ثانیاً مواد مخدر هم به حساب نمی‏آید که بگویید جرم است و مجازات خاصی خود را دارد. او همچنین درباره قلیان کشیدن دانشجویان گفت: اگر واقعاً قلیان کشیدن ایراد دارد، پس چرا در پارک‏ها و قهوه‏خانه‏ها اجازه می‏دهند که مردم قلیان بکشند. گذشته از این من شنیده‏ام که قلیان کشیدن نه تنها ضرری ندارد، برای آرامش اعصاب و روان هم خوب است؛ پس چرا می‏گویند که قلیان نکشید؟

● نقش سینمای غرب در سیگاری کردن جامعه ایرانی‏

قاسم شعبانی، دانشجوی سال دوم رشته حقوق است. او حرف‏های خود را این گونه آغاز کرد: ترم اولی که وارد دانشگاه شدم، نشریه دانشجویی که مطالعه می‏کردم، چنین آمده بود: بر اساس آمار یکی از خبرگزاری‏های معتبر بین‏المللی، در ۷۵ درصد فیلم‏های هالیوودی، نقش اول فیلم، دخانیات استعمال می‏کند. فیلم‏های غربی، جوانان ما را به مصرف سیگار دعوت می‏کنند و متأسفانه در بسیاری از فیلم‏های سینمایی ما نیز این مسئله به شکل محدودتری وجود دارد. بسیاری از دانش‏آموزان، در دوره دبیرستان با سیگار آشنا می‏شوند و کم کم در برخی از آنها این مسئله به مواد مخدر کشیده می‏شود و در دانشگاه هم این گونه معضلات به نوعی وجود دارند. با همه این مسائل، مسئولان دانشگاه‏ها باید با برنامه‏ریزی‏های فرهنگی، به مقابله با استعمال دخانیات بپردازند و گرنه با برخوردهای مقطعی، هیچ چیز حل نمی‏شود.

● چند آمار تکان‏دهنده‏

بعد از سخنان دانشجویان، سخنان کارشناسان مسائل اجتماعی را بشنویم؛ اما قبل از آن، بد نیست نگاهی به چند آمار جدید پیرامون استعمال دخانیات در کشور بیندازیم:

- دخانیات، سالانه ۲ تا ۳ هزار میلیارد تومان سرمایه بهداشتی کشور را غارت می‏کند.

- ایران در حال حاضر، پانزدهمین واردکننده بزرگ سیگار در دنیا می‏باشد.

- ۹۰ درصد از مبتلایان به سرطان ریه و حنجره در کشور، سیگاری هستند.

- سیگار علاوه بر آن‏که سبب مرگ زودرس می‏شود، در هر ۱۰ دقیقه، جان یک انسان را می‏گیرد.

- روزانه ۲۰ میلیارد نخ سیگار در تمام دنیا دود می‏شود و از این طریق، میلیاردها دلار از میان می‏رود.

● سیگار، راه مقابله با استرس نیست‏

دکتر علیرضا آقایوسفی، روان‏شناس و استاد دانشگاه، در گفت‏وگویی پیرامون بحث قلیان کشیدن در دانشگاه‏ها، گفت: اولاً باید توجه داشت که قلیان در یک دوره ۱۰ ساله از سوی دولت مجاز بود؛ همان‏طور که تا دو سه سال پیش هم در خیلی از مجامع عمومی، جلوی قلیان کشیدن گرفته نمی‏شد. بنابراین، تا حدودی، استعمال آن در محیط دانشگاه طبیعی است. نکته دوم بحث، ناظر به این مسئله است که بدانیم به دلیل مشکلات اقتصادی، اشتغال و...، بسیاری از مردم و به ویژه دانشجویان، برای مقابله با اضطراب‏ها و فشارهای روانی، به مصرف سیگار و قلیان و از این دست مواد روی می‏آورند؛ به خیال این که با سیگار کشیدن، اضطراب روانی آنها کم می‏شود؛ حال آن که ثابت شده که استعمال دخانیات، حتی می‏تواند اضطراب‏آور باشد و موجب معضلات روانی دیگری برای فرد شود.

● آموزش، راه درمان است‏

وی همچنین تصریح کرد: به اعتقاد من، مسئولان دانشگاه‏ها برای مقابله با گسترش مصرف دخانیات در دانشگاه‏ها، باید دوره‏های آموزشی افزایش مهارت‏های حل مسئله و مقابله با اضطراب روانی را برای دانشجویان دایر کنند و از این طریق، نوعی خودکنترلی را به دانشجویان، آموزش دهند.

سید محمدمهدی موسوی‏