استانداردهای اجباری صنعت خودرو

استاندارد آلایندگی صوتی هشداردهنده شنیداری

استانداردهای اجباری صنعت خودرو، مطابق لیست ارائه‌شده از سوی مؤسسه استاندارد و تحقیقات‌ صنعتی ایران برای تمامی خودروها، شامل ۵۵ استاندارد اجباری برای خودروست که ۴۲ استاندارد آن مربوط به خودروهای سواری بنزینی می­باشد. درحال حاضر، تمرکز سازمان­های بازرسی و محیط‌زیست بر استاندارد آلایندگی هوا متمرکز شده، اما استانداردهای آلایندگی صوتی نیز از اهمیتی خاص برخوردار است، استانداردهای مربوط به آلایندگی صوتی، شامل استاندارد تراز صدا، صدای اگزوز و نیز وسایل هشداردهنده شنیداری است. در این نوشتار، براساس تست­های انجام‌شده درمورد محصولات ایران‌خودرو، سعی شده است کلیات استاندارد وسایل هشداردهنده شنیداری و روش تست مربوطه بررسی شود.

● استاندارد خودرو، هشداردهنده‌های شنیداری، ویژگی‌ها و روش آزمون

استاندارد خودرو، وسایل هشداردهنده شنیداری، ویژگی‌ها و روش آزمون، توسط شرکت بازرسی کیفیت و استاندارد ایران در کمیسیون‌های مربوط، تهیه و تدوین و در بیست و نهمین جلسه کمیته ملی استاندارد خودرو و نیرومحرکه مورخ ۰۲/۱۰/۸۱ موردتأیید قرار گرفته‌است. این استاندارد به‌استناد بند یک ماده ۳ قانون اصلاح قوانین و مقررات مؤسسه استاندارد و تحقیقات‌صنعتی ایران مصوب بهمن‌ماه۱۳۷۱، به‌عنوان استاندارد ملی ایران منتشر شده‌است. هدف از تدوین این استاندارد، بیان ویژگی‌هایی الزامی برای هشداردهنده‌های شنیداری است. تمامی خودروها باید بتوانند این ویژگی‌ها را در طول‌مدت کارکرد معینی، حفظ کنند.

● اندازه‌گیری تراز صدا

هشداردهنده باید در ناحیه‌ای کاملاً باز و ساکت (صدای زمینه اعم از صدای محیط و صدای باد باید حداقل۱۰ (dB(A زیر صدای اندازه‌گیری‌شده باشد) و یا در محفظه‌ای بی‌پژواک، آزمایش شود.

میکروفونی که برای اندازه‌گیری استفاده می‌شود، باید در جهتی باشد که تراز صدای اندازه‌گیری‌شده حداکثر بوده و در ۲متری جلوی وسیله هشداردهنده باشد. میکروفون و وسیله هشداردهنده باید در ارتفاع ۲/۱ متری بالای سطح زمین قرار گرفته باشند. اندازه‌گیری‌های تراز صدا باید در مقیاس شبکه وزن‌دهنده A استاندارد IEC و توسط چند ترازسنج صورت ‌گیرد. وسیله هشداردهنده باید با ولتاژ ۵/۶، ۱۳ یا ۲۶ ولت که درخروجی منبع توان الکتریکی اندازه‌گیری‌شده و به‌ترتیب مطابق با ولتاژهای نامی ۶، ۱۲، یا ۲۴ ولت است، تغذیه شود. فاصله زمانی بین لحظه فعال‌سازی و لحظه‌ای که صدا به حداقل تراز می‌رسد، نباید از ۲/۰ ثانیه بیشتر شود. این اندازه‌گیری‌ها دردمای ۵ ۲۰ درجه سلسیوس انجام می‌شود.

● شرایط محیطی لازم برای انجام تست تراز صدا

تست تراز صدای خودرو می‌بایستی در محیطی خاص با شرایط آب و هوایی معین، انجام شود. برخی از این موارد به‌طور خلاصه عبارتند از:

۱) ناحیه مذکور می‌بایستی به‌صورت فضای باز با شعاع ۵۰ متر باشد که دارای بخش مرکزی با حداقل شعاع ۲۰متر است.

۲) محل موردنظر می‌بایستی هموار بوده و با بتون، آسفالت و یا سایر مواد مشابه تسطیح شده باشد. ناحیه موردنیاز برای تست، نباید پوشیده از برف، چمن بلند، خاکستر و یا نرمه خاک باشد.

۳) اندازه‌گیری‌ها می‌بایستی در هوایی مطلوب صورت گیرد. همچنین بجز فردی که در نزدیکی دستگاه هشداردهنده شنیداری و یا میکروفون، اعداد را قرائت می‌کند، نباید کسی حضور داشته باشد. اگر یک ناظر در نزدیک دستگاه و یا میکروفن حضور داشته باشد، ممکن است تا میزان زیادی اطلاعات خوانده شده از تجهیزات را تحت‌تأثیر قرار دهد.

۴) نوسانات عقربه، نشانگر که مربوط به ویژگی‌های تراز صدای عمومی نیست، هنگام خواندن اعداد مدنظر قرار نمی‌گیرد.

● آزمون‌های دوام

- وسیله هشداردهنده باید با یکی از ولتاژهای نامی مشخص شده در بندهای استاندارد و از طریق سیم‌های ارتباطی دارای یکی از مقاومت‌های مشخص‌شده در بندهای استاندارد، تغذیه شود. هشداردهنده باید ۵۰هزاربار و هربار به‌مدت یک ثانیه با مکث ۴ثانیه‌ای، عمل کند. هشداردهنده باید به‌کمک جریان هوایی که دارای سرعت تقریبی ۱۰متر برثانیه باشد، تهویه شود.

- درصورتی‌که آزمون در محفظه‌ای بی‌پژواک انجام می‌شود. باید حجم محفظه به اندازه کافی باشد تا حرارت منتشر شده به‌وسیله هشداردهنده در طی آزمون دوام، تبادل شود.

- دمای محیط اتاق آزمون باید بین ۱۵ تا ۳۰ درجه سلسیوس باشد.

● آزمون‌های اکوستیک

- آزمون می‌بایستی درمحیطی بی‌پژواک انجام شود.

- وسیله هشداردهنده باید توسط قطعاتی که به‌وسیله سازنده تهیه شده‌اند، بر روی پایه‌ای که وزن آن حداقل ۱۰ برابر وزن هشداردهنده بوده و کمتر از ۳۰ کیلوگرم نیست، محکم شود.

- وسیله هشداردهنده تحت آزمون و میکروفن، باید در یک ارتفاع قرار بگیرند. میکروفن باید در جلوی هشداردهنده و در جهتی باشد که تراز صدای اندازه‌گیری‌شده حداکثر باشد.

- مقاومت سیم‌های ارتباطی می‌بایستی مطابق با بندهای استاندارد باشد.

- ولتاژ مؤثر می‌بایستی مطابق با استاندارد باشد.

- طیف صدای منتشره از هشداردهنده که در فاصله ۲متری اندازه‌گیری شده‌است، باید در محدوده باند فرکانس ۱۸۰۰ تا ۳۵۵۰ هرتز، فشار صدایی بالاتر از هر مؤلفه فرکانس بالای ۳۵۵۰ هرتز رزنانس دهد. همچنین طیف صدا در هیچ حالتی نباید کمتر از ۱۰۵ (dB(A باشد.

شروع تست هشداردهنده شنیداری در حالت نصب روی خودرو

● آزمون اکوستیک

- در هنگام تأیید نوع یک خودرو، ویژگی‌های هشداردهنده نصب‌شده بر آن، باید مطابق ذیل موردآزمون قرار گیرد.

- تراز فشار صدای هشداردهنده در زمانی‌که روی خودرو نصب شده‌است، باید در ۷متری جلوی خودرو، در مکانی باز و تا حدامکان هموار، اندازه‌گیری شود.

- موتور خودرو باید خاموش باشد و ولتاژ مؤثر باید مطابق با استاندارد درنظر گرفته شود.

ـ اندازه‌گیری‌ها باید در مقیاس شبکه وزن‌دهنده A مربوط به استاندارد IEC انجام شوند.

این حداکثر نباید از ۹۳ (dB(A کمتر شود.

منبع: استاندارد ملی ایران، شماره ۶۴۸۲

نویسنده : ف.سلوکیه،‌ ز. شیرین‌زاده ، م. قاسمی، ع.فلاحی