خیابان­های محلی؛ بایدها و نبایدها

امروزه آرامسازی محلات مسکونی برای حضور هرچه بیشتر و ارتباط اجتماعی شهروندان در فضاهای شهری، به یکی از جنبش­های نوین شهرسازی تبدیل شده است.
جوامع پیشرفته و حتی بسیاری از کشورهای …

امروزه آرامسازی محلات مسکونی برای حضور هرچه بیشتر و ارتباط اجتماعی شهروندان در فضاهای شهری، به یکی از جنبش­های نوین شهرسازی تبدیل شده است.

جوامع پیشرفته و حتی بسیاری از کشورهای در حال توسعه، به صرافت هرچه انسانی­تر کردن محیط­های شهری خود افتاده­اند و در حالی که این مساعی در سطح جهان به امری عادی تبدیل شده است، در کشور ما هنوز طراحی و برنامه­ریزی در راستای حاکمیت هرچه بیشتر خودرو انجام می­پذیرد. محله­های مسکونی ما روز به روز مورد حمله و اشغال بیشتر خودروهای بیگانه قرار می­گیرند در صورتی که کوچه­ها و خیابان­های مسکونی شهری می­بایست ادامه فضاهای سکونت ساکنان آن باشد.

امروزه تعداد غریبه­ها در محله­های ما بیشتر از اهالی محل شده است. غریبه­هایی که بی توجه به حضور زن و بچه، بزرگ و کوچک، سالم و معلول، حیاط دوم خانه­هایمان را آماج تاخت و تاز و حرکت­های سریع نموده­اند.

عمق فاجعه در حدی است که نه فقط رانندگان بی­فکر، بلکه کارشناسان و مدیران شهری نیز فراموش کرده­اند که خانواده و بستگان آنان در چنین کوچه و خیابان­های زندگی می­کنند و هر لحظه در خطر تصادم با خودرو یا یک موتور سیکلت می­باشند. نگاهی به آمار رسمی تصادفات حاکی از خسارت­های جانی و مالی وارد شده به ساکنان شهرها است.

امروزه بی­توجه به نیاز پیاده­ها و سایر آلترناتیوهای حمل­ونقل، طراحی همه مسیرها صرفا بر اساس نیازهای کمی خودروی شخصی صورت می­گیرد. استفاده از الگویی یکسان برای طراحی همه محورها چنان رایج و مرسوم شده است که نه تنها هر نوع حساسیتی در بین طراحان در مورد هماهنگی طرح مسیر با رویدادهای واقع در آنها از بین برده بلکه حتی منجر به نوعی بی­توجهی به ایجاد سلسله مراتب بین انواع مسیرها شده است. دیگر حتی سلسله مراتب ترافیکی بین مسیرها نیز به فراموشی سپرده شده و مسیرها را حتی برای خودروها دچار ناامنی کرده است.

تقاطع­های غیرکارا و خطرساز فقط بازمانده به هم رسیدن چند محور هستند و امکان ورود و خروج­های بی­حساب و بدون کنترل به تمامی محورها، تبدیل به معضلی فراگیر برای بافت­های موجود به خصوص بافت­های شطرنجی شده است.

این قضیه علاوه بر ایجاد ناامنی و عدم آرامش برای محورهای محلی، همه محورها را تبدیل به محورهای عبوری نموده و هرگونه نقش ویژه و غیرعبوری را از آن سلب کرده است.

این معضل زمانی تبدیل به فاجعه می­شود که وجود ترافیک در محورهای اصلی شهر، باعث سرریز خودروهای غریبه به درون محورهای محلی می­شود. عدم کنترل حرکت خودرو و سرعت آن به تدریج این شبهه را برای همه به وجود آورده است که خودرو حق دارد به همه جا دسترسی داشته باشد، به نحوی که کم­کم همه مالکان خودروهای شخصی خواستار تردد هرچه سهل­تر و بی­قید و شرط­تر در سطح شهر و محله شده­اند.

تقصیر این تصادف­ها و خسارات جانی و مالی را فقط به گردن راننده غریبه انداختن، توجیهی ساده اندیشانه و غیر مسوولانه است. متاسفانه اکثر خیابان­های مسکونی ما به دلیل برخورداری از شبکه شطرنجی قربانی شده­اند. ما با تصمیم­های خود، امکان "میان­بر زدن" را برای همه کس ایجاد کرده­ایم و خود نیز از این میان­برها استفاده می­کنیم، ولی توقع داریم که راننده به فکر زن و بچه ما و دیگران باشد.

ده­ها شعار اخلاقی یا تبصره قانونی برای رانندگی بهتر صادر می­کنیم، ولی نه گوش شنوایی پیدا شده، نه ما ضمانت اجرایی لازم را برای آن اندیشیده­ایم. فقط امیدواریم که ماموران قانون بتوانند این مسوولیت بزرگ را بر عهده بگیرند.

ولی متاسفانه یک محاسبه سرانگشتی را فراموش می­کنیم، حسابی که نشان می­دهد برای حفظ ایمنی هر یک از هزاران کوچه و خیابان محلی شهرمان، به بیش از یک افسر راهنمایی و رانندگی نیازمندیم. البته حضور و کنترل ماموران در محله­ها به دلایل کاملا موجه، بسیار کمرنگ است و ماموران نیز ترجیح می­دهند، محل استقرار و کنترل خود را به تقاطع­های بزرگ و معابر اصلی خلاصه کنند.

یکی از (صدها) تقاطع خطرساز در شهرما (تبریز) تقاطع خیابان پاستور جدید و خیابان محلی حاج­جبار­نایب می­باشد. خیابان پاستور جدید که دو خیابان پرتردد طالقانی و ارتش جنوبی را به هم متصل می­کند، به عنوان یک مسیر میان­بر در حدفاصل بین دو خیابان مذکور به خیابان محلی حاج جبار نایب برخورد می­کند که حاصل این برخورد تقاطعی است خطرساز و بدون کنترل. این تقاطع به رغم آنکه از ایجاد آن چندین سال می­گذرد، فاقد حداقل علایم هشداردهنده می­باشد.

در این تقاطع غیر از یک تابلو "ایست" در محلی غیراصولی که قابل رویت نیست، از تابلوهای راهنمایی و رانندگی، چراغ­های راهنما و چشمک­زن و خط کشی عابر پیاده خبری نیست. هفته­ای نیست که ما شاهد تصادفی در این تقاطع نباشیم. خوشبختانه تاکنون (تا آنجایی که نگارنده اطلاع دارد) هیچ­کدام از حوادث منجر به فوت نگردیده، ولی شاید در تصادف بعدی یکی از شهروندان قربانی شود. بهتر است حداقل در این مورد علاج واقعه را قبل از وقوع نماییم.

http://seventhview.persianblog.ir/