گیرنده‏های مفصلی (Joint Receptors)

● انتهاهای عصبی آزاد عضلانی
مطالعات ساختاری و عملکردی نشان داده است که حداقل چهار نوع گیرنده مفصلی وجود دارند که از نظر تعداد، توزیع و موقعیتشان متفاوتند. سه نوع از گیرنده …

انتهاهای عصبی آزاد عضلانی

مطالعات ساختاری و عملکردی نشان داده است که حداقل چهار نوع گیرنده مفصلی وجود دارند که از نظر تعداد، توزیع و موقعیتشان متفاوتند. سه نوع از گیرنده های مفصلی (نوع I، II و III)، دارای پایانه های کپسولدارند و فیبرهای عصبی آنها حاوی میلین می باشد ولی گیرنده مفصلی نوع چهارم دارای پایانه عصبی آزاد است که فاقد کپسول بوده و فیبرهای عصبی آنها بدون میلین است.

چهار نوع گیرنده اصلی مفصلی عبارتنداز:

Type این گیرنده ها در لایه های سطحی فیبروزی کپسول مفصلی به صورت دستجات کوچک قرار دارند. به آهستگی تطابق می یابند در آگاهی از وضعیت و حرکت مفصل نقش دارند. این گیرنده ها همچنین نسبت به نوع فشار بر کپسول مفصلی (اسکاگلند، ۱۹۷۳) و به خصوص در مفاصل مهم (مثلاً هیپ، زانو و...) که حس استاتیک برای کنترل پوسچر ضروری است، واکنش نشان می دهند. این گیرنده ها هنگا می که مفصل به طور ناگهانی حرکت می کند، شدیدا تحریک می شوند.

Type این گیرنده ها شبیه گیرنده های پاچینی هستند اما نسبت به گیرنده های پاچینی بافتهای همبندی دیگر کوچکترند.این گیرنده ها به صورت دستجات کوچکی در سراسر کپسول مفصلی و به خصوص در لایه های عمقی و دیگر ساختارهای مفصلی (مثلاً پد چربی مفصل تمپورومندیبلار) وجود دارند. به سرعت تطابق می یابند، مکانورسپتورهایی با آستانه تحریکی پایین هستند.به حرکت و تغییر فشار حساس هستند و به حرکت مفصل و فشارهای ناگهانی مفصلی پاسخ می دهند.

گیرنده ها از نظر ساختاری و عملکرد شبیه ارگانهای تاندونی- گلژی (GTo) هستند و در لیگامانهای مفصلی وجود دارند، در حالی که کپسول مفصلی فاقد این گیرنده ها است.

آستانه تحریکی بالا دارند، به آهستگی تطابق می یابند و ظاهرا تا حدی از استرسهای شدید در مفاصل جلوگیری می کنند که این عمل از طریق مهار رفلکسی عضلات مجاور صورت می گیرد.

Type انتهاهای عصبی آزاد در کپسول مفصلی، مجاور پدهای چربی و اطراف رگهای خونی لایه سینویال منشعب می شوند. آستانه تحریکی بالایی دارند،به آهستگی تطابق می یابند و به حرکات شدید پاسخ میدهند و اساسی را برای درد مفصلی فراهم می سازند.

البته باید توجه داشت که گیرنده های درد مفصلی، با رشته های آوران اولیه میلین دار ظریف یا بدون میلین عصب دهی شده اند.

از مطالب فوق نتیجه می شود که اطلاعات ارسالی از گیرنده های مفصلی به طور دائمی و پیوسته سیستم عصبی را از وضعیت مفصل، سرعت حرکت و شاید مسیر حرکت مطلع می سازد.

انتهاهای عصبی آزاد عضلانی

عضله دارای تعداد زیادی انتهای عصبی آزاد می باشد که در بافت همبند داخل عضلانی و در دیواره های عروق خونی انتشار یافته اند.آنها مسئول احساس درد عضلانی می باشند.

سیکل درد را در تصویر ذیل مشاهده می کنید:

گیرنده های درد,انتهاهای تمام الیاف آوران غیر میلین دار و کوچکترین فیبرهای آ- گامای میلین دار هستند. این انتهاها در اثر فشار، درد، افزایش اسمولاریته،التهاب,تتانوس و اینفوزیون یونهای پتاسیم تحریک می گردند.این حالات ممکن است در عضله حین ورزش یا عضله فعال شده وجود داشته باشد.

منبع: از کتاب ساختار و عملکرد سیستم عصبی-عضلانی به ترجمه و تدوین نویسنده وبلاگ(فیزیوتراپیست ابراهیم برزکار).چاپ فجر.بهار ۱۳۸۵(چاپ اول)