ناخن پای بعضی ها در خطر است

شاید فکر کنید ناخن در بدن انسان نقش چندان مهمی ندارد اما آن در زیبایی دست و پا بسیار مهم است پزشکان با بررسی ناخن ها می توانند به تعدادی از بیماری های سیستمیک در افراد پی ببرند

شاید فکر کنید ناخن در بدن انسان نقش چندان مهمی ندارد اما آن در زیبایی دست و پا بسیار مهم است. پزشکان با بررسی ناخن‌ها می‌توانند به تعدادی از بیماری‌های سیستمیک در افراد پی ببرند.

ناخن در کارکرد انگشتان و حفاظت از بافت نرم دست و پا نقش مهمی دارد و از همه مهم‌تر اینکه اگر دچار بیماری یا عفونت شود، درد بسیار شدیدی به وجود خواهد آورد که آسایش فرد را از بین خواهد برد. ناخن نیز مانند هر عضو دیگری از بدن در معرض بسیاری از عوامل بیماری‌زا قرار دارد؛ باکتری‌ها، قارچ‌ها، ویروس‌ها، عوامل شیمیایی، فیزیکی و... از جمله بیماری‌های شایع ناخن به خصوص ناخن پا، قارچ ناخن است. مهمان این هفته میزگرد زیبایی از نحوه ابتلا و روند درمانش برایمان گفته‌اند. امیدواریم صحبت‌های کارشناسان سلامت برای ایشان و سایر خوانندگان «سلامت» مفید باشد.

● آقای فریبرز می‌گوید باغبانی برایش دردسر شده است

چـهار انـگشتـم بـیمار شـده‌انـد!

▪ چطور شد که به قارچ ناخن مبتلا شدید؟

به دلیل مشکلاتی که ناخنم داشت به متخصص پوست مراجعه کردم و گفتند به دلیل تماس با خاک دچار بیماری قارچی شده‌ام. ۵۹ سال از خدا عمر گرفته‌ام و کارم باغبانی بوده است اما آخر عمری باغبانی برایم دردسر شد. تقریبا از ۸-۷ سال پیش که گفتند قندم بالا رفته، کارم کمتر شد. ۴-۳ سالی می‌شود که باغبانی را کنار گذاشته‌ام و هر از گاهی سر زمین می‌روم. معمولا سر زمین یا دمپایی به پا داشتم یا پا برهنه بودم و پزشک می‌گوید احتمالا به همین دلیل دچار قارچ ناخن شده‌ام.

▪ چطور متوجه مشکلتان شدید؟

از ۲ سال پیش ناخن شست پایم شروع کرد به ضخیم‌شدن. صفحه ناخنم سفید و شکننده شد. اول اهمیتی ندادم اما کم‌کم ۴ انگشت پا یعنی ۲ انگشت شست و ۲ انگشت کوچکم درگیر شدند. چون دیابتی هستم فرزندانم همیشه مراقب سلامت پاهایم هستند. یکی از فرزندانم بعد از دیدن این حالت مرا به دکتر برد.

▪ درد نداشتید؟

نه، بیشتر ظاهر ناخنم خراب شده بود. البته کمی خارش هم داشتم.

▪ پزشک چه درمانی تجویز کردند؟

طی یک دوره درمان‌های مختلفی دریافت کردم که تاثیری نداشتند. داروها پماد موضعی بودند اما اثر چندانی نداشتند. به یک متخصص پوست دیگر مراجعه کردم که آزمایش قارچ برایم نوشتند و جواب آن نشان داد قارچ ناخن دارم. یکسری دارو دادند که باید ۲ تا ۳ ماه مصرف می‌کردم و دوباره آزمایش می‌دادم.

● نگاه متخصص پوست

قارچ ناخن دارید؟ دست ندهید!

دکتر مجتبی امیری

استادیار دانشگاه علوم پزشکی بقیه‌ا...

قارچ ناخن عاملی مسری است و فرد مبتلا باید برای پیشگیری از پیشرفته?شدن قارچ و کاهش احتمال سرایت، نه‌تنها درمان را به‌موقع آغاز کند بلکه نکته‌های بهداشتی را هم رعایت کند. البته قارچ به‌راحتی منتقل نمی‌شود و برای ابتلا یک زمینه فردی نیاز است اما به هر حال فرد مبتلا به قارچ ناخن، یک منشاء عفونت دارد که به‌راحتی می‌تواند این میکروارگانیسم را در محیط پخش کند. هرچه به کاهش پخش قارچ کمک شود، احتمال ابتلا به دیگران کمتر خواهد شد. استفاده از وسایل شخصی مثل لیف، ناخن‌گیر، سنگ‌پا، کفش و... برای فرد مبتلا ضروری است و این اشخاص بهتر است تا جای ممکن از دست دادن با دیگران خودداری کنند. یکی از سوال‌های بیشتر خانم‌های مبتلا به قارچ ناخن دست این است که هنگام آشپزی باید دستکش دست کنند یا نه. در جواب باید گفت هنگام آشپزی ممکن است قارچ وارد ماده خوراکی شود و دیگران آن را بخورند اما خوردن قارچ باعث بروز مشکل نمی‌شود و بیشتر از طریق پوشیدن کفش مشترک یا استفاده از ناخن‌گیر مشترک سرایت می‌کند اما مبتلایان برای کاهش میزان رطوبت اطراف ناخن و کاهش پایداری و رشد قارچ بهتر است هنگام کار با آب دستکش به دست کنند.

● نگاه کارشناس ارشد تغذیه

قارچ ناخن دارید؟ماست پروبیوتیک بخورید!

خدیجه رحمانی

عضو هیات علمی انستیتو تحقیقات تغذیه کشور

تغذیه نیز در پیشگیری و درمان بیماری‌های قارچی به‌خصوص عفونت‌های مکرر قارچی موثر است. کسانی که در معرض ابتلا به این نوع عفونت قرار دارند، برای پیشگیری باید از مصرف موادقندی خودداری کنند و مصرف شیر و لبنیات،‌ به‌خصوص ماست را افزایش دهند. رژیم غذایی کم‌چرب و کم‌کالری حاوی کربوهیدرات‌های پیچیده و بدون انواع شیرینی‌ها و مصرف ماست پروبیوتیک هم می‌تواند مفید باشد. ماست پروبیوتیک حاوی باکتری‌های زنده‌ای است که از رشد قارچ‌ها جلوگیری می‌کند. مصرف ۱۵۰ تا ۲۴۰ میلی‌لیتر ماست پروبیوتیک حاوی لاکتوباسیلوس در بیماری‌های عفونی قارچی ساده به بهبود فرد کمک می‌کند. سیر نه‌تنها در پیشگیری، بلکه در درمان عفونت‌های قارچی ساده نقش مهمی دارد. مصرف مکمل‌های پربیوتیک لاکتوباسیلوس به‌عنوان مکمل‌های تغذیه‌ای در درمان عفونت قارچی ساده موثرند. با توجه به علل و عوامل دخیل در بروز بیماری‌های قارچی، به‌خصوص در انواع پیچیده‌ آنها، غیر از رعایت نکته‌های تغذیه‌ای، لازم است فرد درمان‌های دارویی را هم ادامه دهد.

● نگاه متخصص پوست

دکتر امیر هوشنگ احسانی

استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران

گاهی باید ناخن بیمار را کشید

▪ آیا واقعا خاک انتقال‌دهنده قارچ است؟

بله، عامل بیماری این آقا نوعی قارچ است که در محیط و خاک وجود دارد یا از طریق تماس با حیوانات اهلی افراد را مبتلا می‌کند.

▪ تمام کشاورزان یا دامداران مستعد ابتلا به این قارچ هستند؟

نه، بدون جوراب یا کفش راه رفتن در محیط بیرون به‌خصوص در خاک یا استخرهای عمومی یا استفاده مشترک از دمپایی یا کفش‌های راحتی و حتی حمام‌های مشترک شرایط را برای ورود قارچ به پوست و رشد آن در ناخن فراهم می‌کند. کسانی که بهداشت را رعایت نکنند، مستعد ابتلا هستند.

▪ علایم ابتلا به قارچ ناخن چیست؟

علایم اولیه بی‌سروصدا هستند و بعد از مدت‌ها تشخیص داده می‌شوند اما با انتقال قارچ به بافت ناخن، رشد آن مختل می‌شود. در این شرایط ناخن شکننده‌ خواهد شد و شکل عادی خود را از دست می‌دهد و به سختی با ناخن‌گیر گرفته می‌شود و روز به روز ضخامت آن بالا می‌رود. وقتی قارچ باعث ضخیم شدن و تخریب صفحه ناخن و وارد شدن آن به گوشت اطراف شد، باعث دردناک شدن ناحیه می‌شود و بافت اطراف ناخن را عفونی می‌کند. التهاب بافت دور ناخن علامت مشخصه قارچ ناخن است.

▪ روش تشخیص، مشاهده علایم ظاهری است؟

نه، با یک آزمایش ساده به شکل تراشیدن پوست‌های زیر ناخن و دیدن قارچ زیر میکروسکوپ، می‌توان ابتلا به این قارچ را تشخیص داد.

▪ برای درمان معمولا چه روشی توصیه می‌شود؟

طولانی‌ترین دوره درمان قارچ‌های پوست، مربوط به قارچ ناخن است. هر دارویی در ناخن نفوذ نمی‌کند و باید حتما از داروهای خوراکی ضدقارچ استفاده کرد. این درمان بین ۲ تا ۴ ماه طول می‌کشد و گاهی لازم است ناخن کشیده شود البته کشیدن ناخن به تنهایی موثر نیست. باید درمان ضدقارچ نیز ادامه یابد تا قارچ رشد نکند. درمان‌های ناکامل باعث ریشه‌کن نشدن قارچ می‌شود و شاید ظاهر ناخن بهبود یابد اما قارچ همچنان در بافت وجود دارد. بعد از اتمام دوره درمان، لازم است دوباره آزمایش قارچ داده شود. با منفی‌شدن جواب آزمایش، درمان‌ها متوقف می‌شود.

▪ قارچ ناخن، به خصوص برای این آقا که بیمار دیابتی هستند، خطرناک است؟

در افراد مبتلا به دیابت، ابتلا به قارچ ناخن به‌خصوص در پا شایع است و به مرور قارچ ناخن با قارچ کف پا و پوست همراه می‌شود و می‌تواند مشکل‌ساز شود اما به‌طور کل قارچ ناخن به‌تنهایی برای سلامت خطرناک نیست و فقط ظاهر ناخن را نازیبا می‌کند و کمی دردناک است.

▪ آیا قارچ ناخن قابل‌سرایت است؟

بله، قارچ ناخن به سایر ناخن‌ها سرایت می‌کند. گاهی قارچ به یک ناخن محدود است و گاهی تمام ناخن‌ها را درگیر می‌کند. بعد از درگیری ناخن‌های پا ممکن است ناخن‌های دست هم درگیر شوند اما معمولا کمتر اتفاق می‌افتد که اول ناخن‌های دست و بعد پا درگیر شوند. فردی که قارچ ناخن دارد، نباید با ناخن‌گیری که برای کوتاه‌کردن ناخن درگیر استفاده می‌کند، سایر ناخن‌هایش را بگیرد و باید وسایل شخصی و به‌خصوص وسایل حمامش را جدا کند. کفش، دمپایی و روفرشی او باید اختصاصی باشد تا سایر افراد خانواده مبتلا نشوند.

● نگاه متخصص پوست و مو

دکتر منصور نصیری کاشانی ‌

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران

چـه کـسانـی مستعـد عفونت قارچی ناخن‌اند؟

عوامل ابتلا به قارچ بیشتر محیطی است و عوامل ژنتیکی جز در یک مورد تاثیرگذار نیستند. ضربه‌های شدید به ناخن، رطوبت موجود در اطراف ناخن، مصرف کورتون چه به شکل خوراکی چه به شکل موضعی، بیماری‌هایی مانند دیابت و ایدز، مصرف داروهای شیمی‌درمانی یا ابتلا به بیماری‌های نقص سیستم ایمنی، داشتن شغل‌هایی مثل دریانوردی، شنا، غواصی و کشاورزی در آب فرد را در معرض ابتلا به قارچ ناخن قرار می‌دهد.

یکی از علایم ابتلا به قارچ ناخن تغییرشکل ناخن و جداشدن آن از بسترش است اما هر تغییرشکل و جداشدن ناخن از بستر، به‌معنی ابتلا به قارچ ناخن نیست. به هر حال از آنجا که تغییرات ناخن به کندی رخ می‌دهد، لازم است افراد به ناخن‌هایشان توجه و با مشاهده تغییرات جدی سریع به پزشک مراجعه کنند. برخی تغییرات به‌خصوص در انگشتان کوچک پا طبیعی و به دلیل فشار کفش است و جدی محسوب نمی‌شود اما در تغییراتی که به شکل پوک و پودر شدن ناخن است، معمولا قارچ ناخن دخیل است و باید با مشاهده اولین علایم به متخصص پوست مراجعه کرد.

بسیاری از خانم‌هایی که مرتب لاک می‌زنند یا از ناخن مصنوعی استفاده می‌کنند، به محض تغییرشکل ناخن یا تغییررنگ آن فکر می‌کنند دچار قارچ ناخن شده‌اند. درست است که این علایم از علایم قارچ ناخن هستند اما نه همیشه. لاک یا ناخن مصنوعی به طور طبیعی باعث ابتلا به قارچ ناخن نمی‌شوند اما اگر فرد بهداشت را رعایت نکند، زمینه را برای آسیب رسیدن ناخن فراهم می‌کند و هر آسیبی زمینه را برای ابتلای ناخن به قارچ فراهم خواهد کرد. افرادی که بعد از استفاده طولانی‌مدت از ناخن مصنوعی دچار تغییر رنگ یا شکل ناخن و جدا شدن آن از بسترش می‌شوند، بهتر است چند ماه به ناخن استراحت دهند. طی این چند ماه یا مشکل حل می‌شود یا بیماری خود را کاملا نشان می‌دهد و پزشک می‌تواند درمان‌ها را آغاز کند.

● نگاه فوق‌تخصص غدد

پای‌تان دیابتی نشود!

دکتر محمدرضا مهاجری‌تهرانی

دانشیار دانشگاه علوم پزشکی تهران

عفونت‌های قارچی در بیماران دیابتی شایع‌تر از سایر افراد است. این عفونت‌ها خود را به شکل تغییرشکل ناخن و زخم‌های بین انگشتان پا نشان می‌دهند که با خارش، سوزش و درد همراه است. اگر عفونت قارچی نادیده گرفته شود، در ادامه میکروب‌های دیگر که معمولا روی پوست وجود دارند، روی عفونت قارچی سوار می‌شوند و زخم پای دیابتی به وجود ‌آورد. اگر این زخم درمان نشود، باعث قطع پا خواهد شد.

بیماران دیابتی باید نکته‌هایی را برای پیشگیری از ابتلا به عفونت قارچی رعایت کنند از جمله اینکه روزانه پای خود را با آب و صابون بشویند. درجه آب را حتما با دست تنظیم کنند زیرا حس پا در این بیماران کاهش می‌یابد و شاید متوجه داغی آب نشوند. بعد از شستشوی پا، حتما باید لای انگشتان پا را خشک کنند زیرا خیس و مرطوب ماندن بین انگشتان پا، فرد را مستعد ابتلا به عفونت قارچی می‌کند. اگر پوست پاهای این بیماران، خشک است و ترک می‌خورد، برای جلوگیری از ترک‌خوردگی و زخم شدن پا، پوست را حتما چرب کنند اما لای انگشتان را نباید چرب کرد زیرا این کار فرد را مستعد عفونت قارچی می‌کند.

اگر کسی در پی عفونت قارچی به زخم‌ پای دیابتی مبتلا شد که علایمی نظیر خارش، سوزش و زخم دارد باید بلافاصله به پزشک مراجعه کند تا تحت درمان قرار گیرد. اگر متخصص پوست، ناخن کشیدن را توصیه کند، انجام این کار در محیط استریل و تحت‌نظر متخصص برای بیمار دیابتی مشکل‌ساز نیست.

سمیه مقصودعلی

«میزگردزیبایی» درباره عفونت قارچی ناخن پای آقای فریبرز با حضور دکتر امیر هوشنگ احسانی، دکتر مجتبی امیری و دکتر منصور نصیری‌کاشانی متخصصان پوست و مو، خدیجه رحمانی کارشناس ارشد تغذیه و دکتر محمدرضا مهاجری تهرانی فوق تخصص غدد